بررسی و توسعه مدل‌های برآورد تلفات انتقال در رودخانه‌های منتخب استان خراسان رضوی

آب و خاک

مقاله 23، دوره 26، شماره 5، آذر 1391، صفحه 1289-1298   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jsw.v1391i0.17073

نویسندگان

رضا غفوریان^* ؛ علی باقریان کلات؛ امیر گُرد نوشهری

چکیده

بخشی از آب رودخانه‌ها در حین حرکت به بستر رودخانه نفوذ می‌نماید. میزان آب نفوذ یافته به بستر، به ویژگی‌های مختلف رودخانه بستگی دارد. همواره این سوال مطرح بوده که از میزان آب در حال جریان در یک رودخانه، چه مقدار آن به بستر رودخانه نفوذ کرده و در صورت فراهم بودن سایر شرایط، آبهای زیرزمینی را تغذیه می‌کند؟ در این ارتباط تعدادی از رودخانه‌های بخش جنوبی حوضه آبریز کشف رود شامل فریزی، زشک (شاندیز) و گلستان، واقع در شمال ارتفاعات بینالود، انتخاب شده و با اندازه‌گیری مستقیم جریان در دبی‌های مختلف با دستگاه سرعت‌سنج (مولینه) در طول بهار سالهای 88، 89 و 90، در ابتدا و انتهای بازه‌ای از رودخانه، واقع در ابتدای مخروط‌افکنه پایین دست حوضه آبریز هر رودخانه، میزان نفوذ آب به بستر رودخانه‌ها با استفاده از تفاضل مقادیر دبی در ابتدا و انتهای بازه، محاسبه گردید. با برداشت پروفیل طولی و مقاطع عرضی و اجرای مدل Hec-Ras، مقادیر سطح نشت و محیط خیس‌شده در هر یک از بازه‌ها تعیین گردید. رابطه نمایی معنی‌داری بین مقادیر درصد نفوذ و متغیرهای دبی در ابتدای بازه و متوسط محیط خیس‌شده بازه در هر کیلومتر طول بستر برای رودخانه‌های تحت بررسی بدست آمد. نتایج نشان داد با افزایش دبی، میزان درصد نفوذ در هر کیلومتر طول بستر کاهش می‌یابد. هم‌چنین میزان شدت نفوذپذیری از غرب به شرق به‌ترتیب در رودخانه فریزی بیشترین و در رودخانه گلستان، کمترین مقدار است. با توجه به مقادیر نفوذ بدست آمده برای هر کیلومتر بستر، توسعه مدلی نمایی و مستقل از محیط خیس شده بستر، به فرم برای برآورد میزان دبی کاهش یافته در هر نقطه از مسیر هریک از رودخانه‌های یادشده، از نتایج دیگر این تحقیق است.

کلیدواژه‌ها

نفوذپذیری؛ مدل؛ کشف‌رود. Hec-Ras