پیش بینی جریان رودخانه با استفاده از مدل غیرخطی سری زمانی دو-خطی (مطالعه موردی رودخانه های باراندوزچای و شهرچای ارومیه)

آب و خاک

مقاله 24، دوره 26، شماره 5، دی 1391، صفحه 1299-1307   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jsw.v1391i0.17074

نویسندگان

هادی ناوه^* ؛ کیوان خلیلی؛ محمد تقی اعلمی؛ جواد بهمنش

چکیده

یکی از ابزار های مهم در مدل سازی و پیش بینی فرآیند های هیدرولوژیکی استفاده از مدل سازی و تحلیل سری های زمانی است. سری های تولید شده جریان رودخانه با استفاده از مدل های سری زمانی در مطالعات مختلفی نظیر خشکسالی، سیلاب، طراحی سیستم های مخازن و اهداف فراوان دیگر قابل استفاده می باشد. با توجه به این که فرآیند جریان رودخانه می تواند در مقیاس های مختلف زمانی و مکانی غیرخطی باشد، استفاده از مدل های غیرخطی سری های زمانی بسیار مفید خواهد بود. هدف از این تحقیق، به کار گیری مدل سری زمانی غیر خطی بی لینیر در پیش بینی جریان رودخانه بوده که بدین منظور از داده های 31 و 39 ساله دبی جریان ماهانه دو رودخانه ، به ترتیب شهر چای و باراندوزچای ارومیه واقع در استان آذربایجان غربی استفاده شده است. که مساحت حوضه آبریز باراندوزچای و شهرچای به ترتیب 1203 و 636 کیلومترمربع می باشد. نتایج این تحقیق نشان داد که در دو رودخانه مورد مطالعه مدل غیر خطی بی لینیر، به دلیل خطای کمتر نسبت به مدلهای خطی ARMA‌ کارآیی بهتری داشته است. اما خطای مدل دو-خطی برازش شده برای رودخانه باراندوزچای برابر 605/1 و رودخانه شهرچای معادل 920/1 بوده که علت کم بودن خطای مدل رودخانه باراندوزچای ممکن است طولانی بودن دوره آماری این ایستگاه و یا تغذیه این رودخانه از چشمه ها و منابع آب های زیرزمینی باشد.

کلیدواژه‌ها

پیش بینی؛ دبی جریان؛ مدل ARMA؛ مدل دو-خطی؛ غیرخطی