اثر شوری و روش کاشت بر عملکرد، اجزای عملکرد و درصد روغن دانه دو رقم گلرنگ (Carthamustinctorius L.) بهاره

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 13، دوره 12، شماره 2 - شماره پیاپی 34، تیر 1393، صفحه 264-272   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v12i2.39157

نویسندگان

فاطمه بهادرخواه؛ سید عبدالرضا کاظمینی^*

ایران/شیراز

چکیده

به منظور مطالعه اثرات تنش شوری و روش کاشت بر عملکرد، اجزای عملکرد و درصد روغن دو رقم گلرنگ بهاره، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز به صورت کرت های دو بار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. فاکتور اصلی شامل 2 رقم گلرنگ (اصفهان 14 و گلدشت)، فاکتور فرعی شامل 4 سطح شوری آب آبیاری (4/0، 9/5، 3/7و 1/9 دسی زیمنس بر متر) و فاکتور فرعی شامل 2 روش کاشت (درون جوی و روی پشته) بود. نتایج نشان داد که با افزایش شوری عملکرد دانه و اجزای آن (تعداد طبق در بوته، تعداد دانه در طبق، وزن طبق در بوته و وزن هزار دانه) بطور معنی داری کاهش یافت. بیشینه عملکرد دانه (43/2265 کیلوگرم در هکتار) در سطح 4/0 دسی زیمنس بر متر و کمینه آن (19/1559 کیلوگرم در هکتار) در سطح شوری 1/9 دسی زیمنس بر متر بدست آمد. رقم اصفهان 14 در مقایسه با رقم گلدشت به شوری متحمل تر بود و در همه سطوح دارای عملکرد دانه بیشتری بود. با افزایش شوری درصد روغن هر دو رقم کاهش یافت اما این کاهش در رقم اصفهان 14 به میزان 7/22 درصد کمتر از رقم گلدشت بود. عملکرد دانه در روش کاشت درون جوی به میزان 7/4 درصد بیشتر از روش کاشت روی پشته بود. به نظر می رسد دستکاری در روش کاشت و انتخاب رقم مناسب دو عاملی هستند که می توانند اثر منفی شوری را بر کاهش عملکرد دانه تعدیل نمایند.

کلیدواژه‌ها

تنش شوری؛ تعداد دانه در طبق؛ تعداد طبق در بوته؛ کاشت روی پشته و درون جوی

مراجع

1- احسان زاده، پ. و ع. زارعیان بغدادآبادی. 1382. اثر تراکم بوته بر عملکرد، اجزای عملکرد و برخی ویژگی های رشد دو رقم گلرنگ در شرایط آب و هوایی اصفهان. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی.1: 140-129.

2- اندام، م. 1373. اندازه تبخیر و تعرق گیاهی و سایر پارامتر های مورد نیاز درمدیریت آبیاری مزرعه کنجد. پایان نامه کارشناسی ارشد. بخش آبیاری، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز.

3- بنادر، م. و ا. نادری. 1388. اثر شوری آب آبیاری بر خصوصیات مورفولوژیکی نیشکر. مجله فیزیولوژی گیاهان زراعی. 1(2): 90-85.

4- بهدانی، م. ع.، و م. جامی الاحمدی. 1389. عکس العمل ارقام گلرنگ بهاره به فواصل مختلف آبیاری در شرایط بیرجند. نشریه پژوهشهای زراعی ایران. 2: 323-315.

5- جامی الاحمدی، م.، م. ع. بهدانی و ع. رحیمی. 1388. واکنش عملکرد و اجزای عملکرد سه رقم گلرنگ بهاره به تنش شوری در مراحل مختلف رشد. مجله الکترونیک تولید گیاهان زراعی. 2: 134-113.

6- خواجه پور، م.ر.1383. تولید نباتات صنعتی. انتشارات جهاد دانشگاهی صنعتی اصفهان، 251صفحه.

7- راشد محصل، م. ح. و م. ع. بهدانی. 1373. بررسی اثر رقم و تراکم بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه گلرنگ. مجله علوم و صنایع کشاورزی. 8 (2): 124-110.

8- زینلی، ا. 1378. گلرنگ (شناخت تولید و مصرف). انتشارات دانشگاه علوم کشاورزی ومنابع طبیعی گرگان. 14صفحه.

9- سلطانی حویزه، م.، ع. م. میرمحمدی میبدی و ا. ارزای. 1385. اثر شوری بر رشد 8 رقم تجاری و امید بخش نیشکر. مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان13:67-59.

10- شیدایی، س.، م. زاهدی و ع. م. میرمحمدی میبدی. 1389. اثر تنش شوری بر تجمع ماده خشک و الگوی توزیع یونی در پنج ژنوتیپ گلرنگ tinctorius L.) (Carthamus مجله علوم گیاهان زراعی ایران. 4 :819-811.

11- فیضی، م. 1382. کارایی مصرف آب با کیفیتهای مختلف بر روی عملکرد محصولات گندم، جو، پنبه و آفتابگردان. مجله علوم خاک و آب. 106:17-97.

12- فرید، ن.، و پ. احسان زاده. 1385. عملکرد و اجزای عملکرد ژنوپیت های گلرنگ و پاسخ آنها به تیمارسایه اندازی روی گل آذین و برگ های مجاور آن در شرایط کشت بهاره در اصفهان. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی.10(1):189-198.

13- کافی، م.، و م. رستمی. 1386. اثر تنش خشکی بر عملکرد، اجزای عملکرد و درصد روغن ارقام گلرنگ در شرایط آبیاری با آب شور. مجله پژوهش های زراعی ایران. 5(1): 121-129.

14- کمالی، ا.، ز. شاه محمدی حیدری، م. حیدری و م. فیضی.1390.اثر شوری آب آبیاری و آبشویی بر خصوصیات شیمیایی خاک و عملکرد گلرنگ در منطقه اصفهان. مجله علوم گیاهان زراعی ایران. 1: 70-63.

15- کوچکی، ع. و غ. سرمدنیا. 1379. فیزیولوژی گیاهان زراعی. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد. 400 صفحه.

16- Abdel Gawad, G., and A. Ghaibeh. 2001. Use of low quality water for Irrigation in the Middle East. Proc. Symp. Sustainable management of irrigated land for salinity and toxic elements control, US Salinity Laboratory Riverside. Calif.

17- Basil, E. S., and S. R. Kaffka. 2002. Response of safflower (Carthamus tinctorius L.) to saline soil and irrigation. II. Crop response to salinity. Agricultural Water Management. 54: 81-92.

18- Bake, G. J., and K. M. Volkmar. 1995. Mineral composition of flax (Linum usitassimum L.) and safflower on a saline soil high in sulfate salts. Canadian Journal Plant Science. 75: 399-404.

19- Demir Kaya, M., A. Ipek and A. Ozturk. 2003. Effects of different soil salinity levels on germination and seedling growth of safflower (Carthamus tinctorius L.). Turkish Journal of Agriculture and Forestry. 27:221-227.

20- Feizi, M., M. A. Hajabbasi and B. Mostafazadeh-fard. 2010. Saline irrigation water management strategies for better yield of safflower (Carthamus tinctorius L.) in an arid region. Australian journal of Crop Science. 4: 408-414.

21- Francois, L. E. and L. Bernstein. 1964. Salt tolerance of safflower. Agronomy Journal. 54: 3840.

22- Ghorpad, D. S., S. I. Tambe, P. B. Shinde and R. E. Zore. 1993. Variability pattern in agro morphological. Characters in safflower (Carthamus thinctorius L.). Indian Journal of Genetics and Plant Breeding. 53: 264 – 268.

23- Hans-Henning, M., R. E. Blackshaw, J. R. Byers, H. C. Huang, D. L. Johnson, R. Keon, J. Kubik, R. McKenzie, B. Otto, B. Roth, and K. Stanford. 2004. Safflower production on the Canadian prairies. Agriculture and Agri-Food Canada. Lethbridge, Alberta. 43p.

24- Irving, D. W., M. C. Shannon, V. A. Breda, and B. E. Mackey. 1988. Salinity effects on yield and oil quality of high-linoleate and high-oleate cultivars of safflower (Carthamus tinctorius L.). Journal of Agricultural and Food Chemistry. 36: 37-42.

25- Katerji, N., J. W. Van Hoorn, A. Hamdy, and M. Mastrorilli. 2000. Salt tolerance classification of crops according to soil salinity and to water stress day index. Agricultural Water Management. 43:9-109.

26- Kumar, R., V. Goyal, and M. S. Kuhad. 2005. Influence of fertility- salinity interactions on growth, water status and yield of Indian mustard (Brassica juncea). Indian Journal of plant physiology. 10:139-144.

27- Maas, E. V. 1986. Salt tolerance of plants. Applied Agricultural Research. 1: 12-26.

28- Mehmet, D. K., and Z. R. Ahmet. 2003. Effects of Different Soil Salinity Levels on Germination and Seedling Growth of Safflower (Carthamus tinctorius L.). Turkish Journal of Agriculture and Forestry.27:221-7.

29- Munns, R. 2005. Genes and salt tolerance: bringing them together. New Phytologist. 167: 645-663.

30- Munns, R., and M. Tester. 2008. Mechanisms of salinity tolerance. Annual Review of Plant Biology. 59: 651-681.

31- Noble, C. L., G. M. Halloran, and D. W. West. 1984. Identification and selection for salt tolerance in lucerne. Australian Journal of Agricultural Research. 53:239-252.

32- Rains, D. W., S. Goyal, R. Weyrauch, and A. Lauchli. 1987. Saline drainage water reuse in a cotton rotation system. California Agriculture. 41: 24-26.

33- Shannon, M. C. 1998. Adaptation of plants to salinity. Advance in Agronomy. 60: 75-119.

34- Singh, R., and G. P. Bhagav. 1995. Response of safflower (Carthamus tinctorius L.) and dill (Anethum gaveolens) to salinity. Indian Journal of Agriculture Science. 65: 442- 449.

35- Tahir, M. H. N. and S. S. Mehdi. 2001. Evaluation of open pollinated sunflower (Helianthus annuus L.) populations under water stress and normal conditions. International Journal of Agricultural and Biological Engineering. 3: 236-238

36- Yaron, B., H. Frenkel. 1994. Water suitability for agriculture. P. 25-41. In K. K. Tanji, B. Yaron (eds). Management of water use in agriculture. Springer Verlage. Berlin.