تأثیر جمعیت علف‌هرز تاج‌خروس (Amaranthus retroflexus L.) بر عملکرد روغن و ترکیب اسیدهای چرب دانه کرچک (Ricinus communis L.)

بوم شناسی کشاورزی

مقاله 11، دوره 10، شماره 3 - شماره پیاپی 37، مهر 1397، صفحه 765-774   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jag.v10i3.58693

نویسندگان

علیرضا پیرزاد^{* 1}؛ ناصر جعفرزاده²؛ هاشم هادی³؛ رامین ملکی⁴

¹گروه تولید و ژنتیک گیاهی، دانشگاه ارومیه، ایران

²مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی آذربایجان غربی

³دانشگاه ارومیه

⁴جهاد دانشگاهی ارومیه

چکیده

کرچک (Ricinus communis L.) از مهم­ترین گیاهان زراعی با ارزش است که در صنایع داروسازی، آرایشی و صنعت کاربرد فراوان دارد. به منظور بررسی اثرات تداخلی تاج­خروس (Amaranthus retroflexus L.) بر عملکرد، درصد روغن و ترکیب اسیدهای چرب گیاه کرچک آزمایشی به­صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک­های کامل تصادفی در سه تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی آذربایجان غربی (ارومیه) در سال 1392 اجرا شد. عامل اول شامل تراکم­های 3، 4، 5 و 6 بوته در متر­مربع کرچک و عامل دوم تراکم­های صفر، 5 ، 10 و 15 بوته در متر­مربع تاج­خروس بود. نتایج نشان داد عملکرد روغن کرچک تحت تأثیر تراکم­های کرچک، تاج­خروس و اثر متقابل آن­ها قرار گرفت، ولی ترکیب اسیدهای چرب روغن کرچک فقط تحت تأثیر معنی­دار تراکم­های تاج­خروس بودند. با توجه به نتایج به­دست آمده با افزایش تراکم تاج­خروس کاهش 38-20 درصدی در عملکرد دانه، 39 درصدی در عملکرد روغن کرچک  نسبت به کشت خالص (بدون علف هرز) مشاهده شد. با توجه به ویژگی­های منحصر به­فرد روغن کرچک که ناشی از ریسینولئیک اسید است با افزایش تراکم تاج­خروس، این اسید چرب تا 19 درصد کاهش و پالمتیک اسید (74 درصد) و استئاریک اسید ( 108 درصد)، لینولئیک اسید (12 درصد) و اولئیک اسید (64 درصد) در مقایسه با کشت خالص کرچک افزایش یافت. به­طورکلی، نتایج نشان داد علف­هرز تاج­خروس وحشی در تراکم­های 10 و 15 بوته در مترمربع علاوه بر کاهش عملکرد دانه و روغن با تغییر در ترکیب اسیدهای چرب باعث کاهش کیفی روغن کرچک نیز می­شود.

کلیدواژه‌ها

اسید اولئیک؛ اسید پالمتیک؛ اسید ریسینولئیک؛ تداخل؛ عملکرد روغن

مراجع

Aguyoh, J.M., and Masiunas, J.B. 2003.Interference of redroot pigweed (Amaranthus retroflexus) with snap beans. Weed Science 51: 202-207.

Arshi, Y., Moazaffari, K., and Zeinali, H. 1996. Survey of effect drought stress on some morphological traits and grain yield of sunflower. Iranian Journal of Seed and Plant 12(3): 296-605. (In Persian with English Summary)

Azadmard- Damirchi, S., Savage, G.P., and Dutta, P.C. 2005. Sterol fractions in hazelnut and virgin olive as possible markers for detection of adulteration of virgin olive oil. Journal of the American oil chemists Society 82: 717-725.

Azevedo, D.M.P., Beltrao, N.E.M., Nobrega, L.B., and Vieira, D.J. 2007. Plantasdaninha e seucontrole. D.M.P. Azevedo and E.F. Lima, editors. OAgronegocio da Mamona no Brasil. Embrapa Algodao/ Embrapa Informacao Tecnologica, Campina Grande, Brasilia, Brazil p. 161-189.

Cosge, B., Gurbuz, B., and Kiralan, M. 2007. Oil content and fatty acid composition of some safflower varieties sown in spring and winter. International Journal of Natural Engineering Science 1: 11-15.

Fayyaz, H., Hakoomat, A., Cheema, M.A., and Manal, A. 2005. Effects of environmental variation on oil content and fatty acid composition of canola cultivars. Journal of Research Science 16(2): 65-72.

Gana, A.K., Yusuf, A.F., and Apuyor, B. 2013. Castor oil plant and its potential in transformation and industrialization of under developing nations in the world. Advanced Journal of Agricultural Research 1(5): 72-79.

Grichar, W.J., Dorty, P.A., and Trostle, C.L. 2012. Castor (Ricinus communis L.) tolerance topostemergence herbicide and weed control efficacy. International Journal of Agronomy 832749: 1-5.

Guo, P.G., and Al-Khatib, K. 2003. Temperature effect on germination time and density on redroot pigweed (Amaranthus retroflexus), palmer amaranth (A. palmeri), and common water hemp (A. rudis). Weed Science 51: 869-875.

Gupta, S., Subrahmanyam, D., and Rathore, V.S. 1994. Influence of sowing date on yield and oil quality in sunflower. Journal of Agronomy and Crops Science 17(2): 137-144.

Gupta, S.S., Hilditch, T.P., and Riley, J.P. 1951. The fatty acids and Glycerides of castor oil. Journal of the Science of Food and Agriculture 2(6): 245-251.

Jafarzadeh, N., Pirzad, A.R., Hadi, H. 2016. Castor (Ricinus communis L.) and pigweed (Amaranthus retroflexus L.) growth indices in terms of interference. Journal of Agroecology 8(2): 182-196. (In Persian with English Summary)

Jose, R.L., Ursicino, D., and Rafael, D.Q. 1990. Definite influence of location and climatic condition on the fatty acid composition of sunflower seed oil. Journal of the American Oil Chemists Society 67(10): 618-623.

Klingman, T.E., and Oliver, L.R. 1994. Palmer amaranth (Amaranthus palmeri L.) interference in soybeans (Glycine max L.). Weed Science 42: 523-527.

Koutroubas, S.D., Papakosta, D.K., and Doitsini, A. 1999. Adaption and yielding ability of castor plant (Ricinus communis L.) genotypes in a Mediterranean climate. European Journal of Agronomy 11: 227-237.

Maciel, C.D.G., Poletine, J.P., Velini, E.D., Zanotto, M.D., Amaral, J.G., Santos, H.R., Artioli, J.C., Ferreira, R.V., Lolli, J., and Raimondi, M.A. 2007. Weeds interference periods over vegetative development characteristics of savana castor bean genotype. Revista Brasileira de Oleaginosas e Fibrosas 11: 23-29.

Mitich, L.W. 1997. Redroot pigweed (Amaranthus retroflexus). Weed Technology 11: 199-202.

Oguniyi, D.S. 2006. Castor oil: A vital industrial raw material. Bioresource Technology 97: 1086-91.

Omidbagi, R., and Alirezalu, A. 2011. Effect of sowing location on oil content and fatty acids composition of medicinal castor bean plant (Ricinus communis L.). Iranian Journal of medicinal and Aromatic plants 26(4): 521-530. (In Persian with English Summary)

Oplinger, E.S., Oeke, E.A., Kaminski, A.R., Combs, S.M., Doll, J.D., and Schuler, R.T. 1990. Castor bean production. USDA. Farmers Bulletin. No. 2041. https://hort.purdue.edu/newcrop/afcm/castor.html

Palerich, D. 1987. Recent advance in the cultivation of medicinal plants. Journal of Acta Horticulture 208: 29-34.

Rezvani Moghaddam, P., Nabati, J., Norozpoor, G., and Mohamadabdi, A. 2004. Investigation on morphological characteristics, grain and oil yields of castor bean at different plant densities and irrigation intervals. Iranian Journal of Field Crops Research 2(1): 1-12. (In Persian with English Summary)

Sabzalian, M.R., Saeidi, G., and Mirloh, A. 2008. Oil content and fatty acid composition in seeds of three safflower species. Journal of the American Oil Chemistry Society 85: 717-721.

Turan, H., Citak, N., Pehlivanoglu, H., and Mengul, Z. 2010. Effects of ecological and topographic conditions on oil content and fatty acid composition in sunflower. Bulgarian Journal of Agricultural Science 16(5): 553-558.

Salimon, J., Azleema, D., Nazrizwati, A.T., MohdFirdaus, M.Y., and Noraishah, A. 2010. Fatty acid composition and physicochemical properties of Malaysian castor bean Ricinuscommunis L. seed oil. Sains Malaysiana 39(5): 761-764.

Shaheen, A.M. 2002. Morphological variation within castor bean (Ricinus communis L.) in Egypt: Fruit, Seed and Pollen. Pakistan Journal of Biology Science 5: 1202-1206.

Santos, B.M., Dusky, J.A., Stall, W.M., Shilling, D.J., and Bewick, T.A. 2007. Influence of smooth pigweed and common purslane on lettuce as affected by phosphorus fertility. In: Proceedings of the Florida State Horticultural Society.110: 315-317.

Shinggu, C.P., Mahadi, M.A., and Adekpe, D.I. 2011. Performance of castor (Ricinus communis L.) as influenced by period of weed interference in Samaru, Nigeria. International Journal of Science Natural 2(1): 75-78.

Teasdal, J.R. 1998. Influence of corn population and row spacing on corn and velvet leaf (Abutilon theophrasti) yield. Weed Science 43: 425-431.

Tollenar, M.A., Dibo, A., Aguilera, A., Weise, S.F., and Swanton, C.J. 1998. Effect of crop density on weed interference in maize. Agronomy Journal 86: 591-595.

Valadabadi, A., Alimohammadi, M. Aref, B., and Daneshian, J. 2010. Effects of different levels of nitrogen and plant density on oil yield and its component in Castor bean (Ricinus communis L.). Ecophysiological Crop 2(4): 312-318. (In Persian with English Summary)

Zimdal, R. L.1980. Weed-Crop Competition: A Review. International Plant Protection center, Corvallis, Oregon 196 pp.