تلاقی رقم تجارتی آیلار با لاین‌های منتخب والدینی خیار و ارزیابی نتاج آنها

علوم باغبانی

مقاله 6، دوره 32، شماره 3، آذر 1397، صفحه 451-458   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jhorts4.v32i3.67171

نویسندگان

محبوبه دیانتی؛ یوسف حمیداوغلی^* ؛ جمالعلی الفتی

دانشگاه گیلان

چکیده

خیار یکی از محصولات عمده در سبزیکاری است که اصلاح و تولید بذر آن در کشور دارای اهمیت فراوان است. اگرچه ارقام محلی خیار از نظر طعم و مزه و مقاومت به بیماری‌ها ویژگی‌های مطلوبی دارند، اما از نظر برخی صفات مثل عملکرد و شاخص مهم آن مانند تعداد گل ماده دارای ضعف می‌باشند. این تحقیق به منظور بررسی امکان تلاقی رقم تجارتی آیلار با لاین‌های منتخب والدینی شامل A10، B10 و B12 و بررسی نتاج آنها از نظر بهبود صفت ماده‌گل‌زایی صورت گرفت. رقم تجارتی آیلار با بیش از 80 درصد گل‌های ماده و تولید سه تا چهار گل در هر گره از شرکت هامون تهیه شد. نتاج حاصل از تلاقی رقم تجارتی آیلار و لاین‌های منتخب در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار کشت شدند و صفات تعداد گل ماده، تعداد گل نر، درصد گل ماده، درصد گل نر و تعداد ساقه فرعی در آنها بررسی شدند. بیشترین تعداد و درصد گل ماده در نتاج حاصل از تلاقی رقم تجارتی آیلار با لاین B12 به دست آمد و پس از آن به ترتیب جمعیت‌های حاصل از تلاقی آیلار در B10 و آیلار در A10 قرار گرفتند. از نظر گل‌های نر نیز کمترین تعداد گل نر در جمعیت آیلار در A10 مشاهده شد. بررسی ساقه‌های فرعی اختلاف معنی‌داری بین نتاج نشان نداد. مقایسه میانگین از طریق آزمون توکی نیز افزایش گل‌های ماده در جمعیت‌های حاصل از تلاقی با رقم تجارتی را نسبت به لاین‌های منتخب والدینی نشان داد. امید می‌رود در آزمایش‌های بعدی با انجام تلاقی‌های برگشتی برترین نتاج به دست آمده از این تحقیق با لاین‌های منتخب، بتوان به لاین‌هایی مشابه لاین‌های منتخب با تعداد گل‌های ماده بیشتر دست یافت.

کلیدواژه‌ها

اصلاح خیار؛ تلاقی برگشتی؛ ساقه فرعی؛ ماده‌گل

مراجع

1- Arshi Y. 2000. Genetic Improvement of Vegetable Crops. Publications University of Mashhad. 726 p.

2- Arzani A. 2002. Breeding Field Crops. Isfahan University of Technology publishing center. 606 p.

3- Behera T.K., Dey S.S., Munshi A.D., Gaikwad A.B., Pal A., and Singh I. 2009. Sex inheritance and development of gynoecious hybrids in bitter gourd (Momordica charantia L.). Scientia Horticulturae, 120: 130-133.

4- Cantliffe D.J. 1977. Nitrogen fertilization requirements of pickling cucumbers grown for once-over mechanical harvest I. Effect of yield and quality, Journal of the American Society for Horticultural Science, 102: 112-114.

5- Chen H., Tian Y., Lu X., and Liu X. 2011. The inheritance of two novel sub‌-gynoecious genes in cucumber (Cucumis sativus L.). Scientia Horticulturae, 127(3): 464-467.‏

6- Cramer C.S., and Wehner T.C. 2000. Path analysis of the correlation between fruit number and plant traits of cucumber populations. HortScience, 35(4): 708-711.‏

7- El-Shawaf I.I.S., and Baker L.R. 1981. Combining ability and genetic variances of G x HF 1 hybrids for parthenocarpic yield in gynoecious cucumber for once over mechanical harvest. Journal of the American Society for Horticultural Science, 106(3): 365-370.

8- Engelke T., Mibus H., and Tatlioglu T. 1997. Approaches to isolating the gene M/m for femaleness in Cucumis sativus L. Acta Horticulturae, 492: 355-362.‏

9- Fazio G., Chung S. M., and Staub J. E. 2003. Comparative analysis of response to phenotypic and marker-assisted selection for multiple lateral branching in cucumber (Cucumis sativus L.). Theoretical and Applied Genetics, 107(5): 875-883.‏

10- Galun E. 1961. Study of the inheritance of sex expression in the cucumber: the interaction of major genes with modifying genetic and non-genetic factors. Genetica, 32: 134-163.

11- Knapp S.J. 1998. Marker-assisted selection as a strategy for increasing the probability of selecting superior genotypes. Crop Science, 38(5):1164-1174.

12- Mibus H., and Tatlioglu T. 2004. Molecular characterization and isolation of the F/f gene for femaleness in cucumber (Cucumis sativus L.). Theoretical and Applied Genetics, 109(8): 1669-1676.

13- Moradipour F., Olfati J. A., Hamidoghli Y., Sabouri A., and Zahedi B. 2017. General and specific combining ability and heterosis for yield in cucumber fresh market lines. International Journal of Vegetable Science, 23(4): 285-293.‏

14- More T.L., and Munger H.M. 1987. Effect of temperature and photoperiod on gynoecious sex expression in cucumber. International Journal of Vegetable Science, 14(1): 42-50.

15- Olfati J.A., Babalar M., Kashi A.K., Dadashipoor A., and Shahmoradi Kh. 2008. The effect of ammonium and molybdenum on nitrate concentration in two cultivars of greenhouse cucumbers. Agricultural Sciences and Technology Journal, 22(1): 69-77.

16- Pati K., Das Munshi A., and Kanti Behera T. 2015. Inheritance of gynoecism in cucumber (Cucumis sativus L.) using genotype GBS-1 as gynoecious parent. Genetika, 47(1): 349-356.

17- Peterson C.E. 1975. Plant introductions in the improvement of vegetable cultivars. HortScience, 10(6): 575-579.

18- Peivast Gh.A., Olfati J.A., and Khasmakhi Sabet A. 2009. Production of hybrid vegetable seeds.

19- Pierce L.K., and Wehner T.C. 1990. Review of genes and linkage groups in cucumber. Horticultural Science, 25: 605-615.

20- Robbins M. D., Casler M. D., and Staub J. E. 2008. Pyramiding QTL for multiple lateral branching in cucumber using inbred backcross lines. Molecular Breeding, 22(1): 131-139.‏

21- Staub J.E., Robbins M.D., and Wehner T.C. 2008. Cucumber. p. 241-282. In: Prohens, J., Nues, F. (Eds.), Handbook of plant breeding: Vegetable I. Springer Science, New York, USA.

22- Tatlioglu T. 1993. Cucumber, Cucumis sativus L. p. 197-234. In: Kalloo, G., Bergh, B. O. Genetic Improvement of vegetable crops. Pergamon Press, Oxford, U. K.

23- Wehner T.C., and Miller C.H. 1985. Effect of gynoecious expression on yield and earliness of a fresh-market cucumber hybrid. Journal of the American Society for Horticultural Science, 110(4): 464-466.

24- Wehner T.C. 1987. Genotype-environment interaction for cucumber yield in 23 North Carolina environments. Cucurbit Genetics Cooperative. 9: 47-50.

25- Wehner T.C. 1988. Survey of cucumber breeding methods in the USA. Cucurbit Genetics Cooperative. 11: 9-12.

26- Yamasaki S., Fujii N., Matsuura S., Mizusawa H., and Takahasi H. 2001. The M locus and ethylene-controlled sex determination in andromonoecious cucumber plants. Plant and Cell Physiology. 42: 608-619.

27- Yamasaki S., Fujii N., and Takahashi H. 2005. Hormonal regulation of sex expression in plants. Vitamins and Hormones, 72: 79-110.‏