اثر تراکم بوته و محلول‌پاشی برگی بر رشد، عملکرد و اجزای عملکرد گیاه دارویی خاکشیر شیرین (Descurainia sophia L.)

بوم شناسی کشاورزی

مقاله 1، دوره 11، شماره 1 - شماره پیاپی 39، فروردین 1398، صفحه 1-15   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jag.v11i1.75552

نویسندگان

عبداله ملافیلابی^{* 1}؛ محمد رضا گزیکی نژاد²

¹گروه زیست فناوری مواد غذایی، مؤسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی، مشهد

²آزاد تربت

چکیده

این آزمایش با هدف بررسی اثر تراکم بوته و محلول­پاشی برگی بر رشد، عملکرد و اجزای عملکرد گیاه دارویی خاکشیر شیرین (Descurainia sophia L.)، به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی در سال زراعی 96-1395 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تربت جام اجرا شد. فاکتور‌های آزمایش شامل سه تراکم بوته (10، 20 و40 بوته در مترمربع) و محلول‌پاشی با کود کامل (غلظت پنج در هزار) در سه مرحله سبزینه­ای، قبل از مرحله گلدهی و شروع دانه­بندی و شاهد بود. صفات مورد مطالعه شامل وزن تر و خشک اندام­های هوایی، تعداد شاخه جانبی در بوته، وزن هزار دانه و عملکرد بذر، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت بودند. نتایج نشان داد که  اثر ساده تراکم بوته بر تعداد شاخه جانبی و شاخص برداشت خاکشیر شیرین معنی­دار (05/0≥p) بود. اثر ساده محلول­پاشی برگی بر تعداد شاخه جانبی و وزن هزار دانه معنی­دار (05/0≥p) بود. همچنین اثر متقابل تراکم بوته و محلول­پاشی برگی بر تعداد شاخه جانبی در بوته، وزن خشک اندام­های هوایی، عملکرد بذر، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت معنی­دار (05/0≥p) بود. بالاترین عملکرد بذر، عملکرد بیولوژیک و وزن خشک اندام­های هوایی از تراکم 40 بوته در متر مربع+ محلول­پاشی برگی در مرحله شروع دانه­بندی به ترتیب با 99، 495 و 396 گرم بر متر مربع حاصل شد. کمترین عملکرد بذر مربوط به تراکم 10 بوته در متر مربع+شاهد با 35 گرم بر متر مربع بود. کمترین مقادیر عملکرد بیولوژیک و وزن خشک اندام­های هوایی برای تراکم 20 بوته در متر مربع+ محلول­پاشی در مرحله شروع دانه­بندی به ترتیب با 168 و 126 گرم بر متر مربع مشاهده شد. بالاترین ضریب همبستگی مربوط به عملکرد بیولوژیک با وزن خشک اندام­های هوایی (**97/0r=) بود. بر این اساس، به نظر می­رسد انتخاب تراکم مناسب و محلول­­پاشی برگی راهکاری مدیریتی برای دستیابی پایدار به عملکرد بذر گیاه دارویی خاکشیر شیرین به عنوان گونه­ای مقاوم برای توسعه کشت در مناطق خشک و نیمه­خشک همچون خراسان می­باشد.

کلیدواژه‌ها

ملکرد بذر؛ کود کامل؛ مرحله شروع دانه‌بندی؛ وزن خشک اندام هوایی

مراجع

Adedrian, J., Taiwo, L.B., Akande, M.O., Sobulo, R.A., and Idowu, O.J. 2004. Application of organic and inorganic fertilizer for sustainable maize and cowpea yields in Nigeria. Journal of Plant Nutrition 27: 1163-1181.

Adriana, M., Chamorro, L., Tamagno, N., Bezus, R., and Santiago, J. 2002. Nitrogen accumulation partition and nitrogen use efficiency in canola under different nitrogen availabilities. Soil Science Plant Analysis 33: 493-504.

Arasteh, E., and Farnia, A. 2013. Investigation the effect of drought tension and plant density on quality and quantity characteristics of rapeseed (Brassica napus L.) cultivars in Lorestan climate conditions. Crop Physiology 5(19): 99-111. (In Persian with English Summary)

Baskin, P., Milberg, L., Andersson, J., and Baskin, M. 2004. Germination ecology of seeds of the annual weeds Capsella bursa-pastoris and Descurainia sophia originating from high northern latitudes. Weed Research 44(1): 60-68.

Danesh-Shahraki, A., Kashani, A., Mesgarbashi, M., Nabipour, M., and Koohi-Dehkordi, M. 2008. The effect of plant densities and time of nitrogen application on some agronomic characteristic of rapeseed. Pajouhesh and Sazandegi 79: 10-17. (In Persian with English Summary)

Darzi, M., and Akhani, A. 2016. Effects of biofertilizer and plant density on yield and essential oil of Coriandrum sativum L. Journal of Medicinal and Aromatic Plants 31(6): 1086-1095. (In Persian with English Summary)

Darzi, M., and Nadeali, A. 2015. Study of the Effect of nitroxin nitrogen fertilizer and plant density on yield, yield components and essential oil of Anisum pimpinella L. in Firoozkooh region. Eco-phytochemical Journal of Medicinal Plants 3(1): 63-72. (In Persian with English Summary)

Donald, C.M., and Hamblin, J. 1976. The biological yield and harvest and cereal as aronomic and plant breeding criteria. Advances in Agronomy 28: 361-405.

Efeoğlu, B., Ekmekçi, Y., and Çiçek, N. 2009. Physiological responses of three maize cultivars to drought stress and recovery. South African Journal of Botany 75: 34–42.

Eilkaee, M.N., and Emam, Y. 2003. Effect of plant density on yield and yield components in two winter oilseed rape (Brassica napus L.) cultivars. Iranian Journal of Agricultural Sciences 3(34): 509-515. (In Persian with English Summary)

Gardner, F.P., Pearce, B., and Mitchell, R. 2010. Physiology of Crop Plants. Scientific Publishers. Crops 327 pp.

Ghasemi, S., Sharifi Ashoorabadi, E. 2014. Effects of density and intercropping of safflower (Carthamus tinctorious L.) and rocket sativa (Eruca sativa L.) on yield and land equivalent ratio. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants 30(2): 342-352. (In Persian with English Summary)

Ghobadi, M., Jahanbin, S., Motalebi Fard, R., and Parvizi, K. 2011. The effect of biological phosphate fertilizers to yield and yield components of potato. Sustainable Agriculture and Production Science 21(2): 117-130. (In Persian with English Summary)

Heidari, F., Zehtab Salmasi, S., Javanshir, A., Aliari, H., and Dadpoor, M.R. 2008. The effects of application of microelements and plant density on yield and essential oil of peppermint (Mentha piperita L.). Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants 24: 1-9. (In Persian with English Summary)

Hosseinpour, M., Habibi, H., and Fotokian, M. 2012. Effect of chemical and biological nitrogen on quality and quantity of anise (Pimpinella anisum L.). Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants 28(3): 551-566. (In Persian with English Summary)

Huang, M., Liang, T., Ou-Yang, Z., Wang, L., Zhang, C., and Zhou, C. 2011. Leaching losses of nitrate nitrogen and dissolved organic nitrogen from a yearly two crops system, wheat-maize, under monsoon situations. Nutrient Cycling in Agroecosystems 91: 77-89.

ISTA. 2010. International rules for seed testing. Glattbrugg, Switzerland. 290 p.

Jones, C., Olson- Rutz, K., and Pariera Dinkins, C. 2011. Nutrient uptake timing by crop: to assist with fertilizing decisions. Report of Project in Department of Land Resources and Environmental Sciences p. 1-8.

Kandil, A.A., El-Mahands, S.I., and Mahrous, N.M. 1996. Genotypic and phenotypic variety heritability and inter relationships of some characters in oil seed rape. Canadian Journal of Plant Science 65: 275-284.

Karimi Afshar, A., Baghizadeh, A., and Mohammadi-Nejad, G. 2016. Evaluation of relationships between morphological traits and grain yield in cumin (Cuminum cyminum L.) under normal and drought conditions. Journal of Crop Breeding 8(18): 159-165. (In Persian with English Summary)

Lebaschy, M.H., and Sharifi, E. 2004. Application of physiological growth indices for suitable harvesting of Hypericum perforatum. Pajouhesh v Sazandegi (65): 65-75. (In Persian with English Summary)

Mae, T., Inaba, A., Kaneta, Y., Masaki, S., Sasaki, M., Aizawa, M., Okawa, S., Hasegawa, S., and Makino, A. 2008. A large -grain rice cultivar, Akita 63, exhibits high yield with high physiological nitrogen use efficiency. Field Crops Research 34(4): 123-139.

Malakouti, M.J., Keshavarz, P., and Karimian, N. 2008. A comprehensive approach towards identification of nutrients deficiencies and optimal fertilization for sustainable agriculture. Tarbiat Modarres University Press, Tehran, Iran. 755 p. (In Persian)

Marroti, M., Piccaglia, R., and Giovanelli, E. 1996. Differences in essential composition of basil (Ocimum basilicum L.) Italian cultivars related to morphological characteristics. Journal of Agriculture and Food Chemistry 44: 3926-3929.

Mostafavi, M.J. 2014. The effect of chemical and biological fertilizers on quantitative and qualitative yield of sesame (Sesamum indicum L.) in Mashhad climate condition. MS.c. Thesis. Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran. (In Persian with English Summary)

Najafpour Navaei, M., Golipour, M., and Parsa, E. 2008. The effects of densities and planting dates on seed yield of Agrimonia eupatoria L. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants 24(2): 198-206. (In Persian with English Summary)

Norouzi, A., and Shahbazi, I. 2011. The role of extension education in development of organic agriculture in Iranian villages. Community Development (Rural and Urban Communities) 2(2): 1-22.

Ozgüven, M., Muzaffer, K., Şener, B., Orhan, I., Şeeroğlu, N., Kartal, M., and Kaya, Z. 2008. Effects of varying nitrogen doses on yield, yield Components and artemisinin content of Artemissia annua L. Industrial Crops and Products 27: 60-64.

Rassam, G.A., Naddaf, M., and Sephidkon, F. 2007. Effects of sowing time and plant density on yield and yield components of seed in Anise (Pimpinella anisum). Pajouhesh v Sazandegi 75: 127-132. (In Persian with English Summary)

Rezvani Moghaddam, P., Mohammadabadi, A., and Moradi, R. 2011. The effect of application of chemical and organic fertilizers on yield and yield components of sesame (Sesamum indicum L.) in different plant densities. Journal of Agroecology 2(2): 256-265. (In Persian with English Summary)

Roose, T. 2000. Mathematical model of plant nutrient uptake. PhD. Thesis. University of Oxford, UK.

Tosi Kehal, P., Esfahani, M., Rabiei, M., and Rabiei, B. 2011. Effect of concentration and time of supplementary nitrogen fertilizer application on yield and NUE of rapeseed (Brassica napus L.) as a second crop in paddy field. Iranian Journal of Field Crop Science 42(2): 387-396. (In Persian with English Summary)

Yates, D.J., and Steven, M.D. 1987. Reflection and absorption of solar radiation by flowering canopies of oilseed rape (Brassica napus L.). The Journal of Agricultural Science 109: 495-502.