ارزیابی مدل هیبرید در تخمین تابش خورشیدی روزانه در تعدادی از ایستگاههای تابش‌سنجی‌ ایران

آب و خاک

مقاله 16، دوره 27، شماره 1، اردیبهشت 1392، صفحه 158-168   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jsw.v0i0.22224

نویسندگان

مهدی عرفانیان^* ؛ سحر بابایی حصار

چکیده

تابش طول موج کوتاه خورشیدی که به سطح زمین می‌رسد بعنوان یکی از پارامترهای کلیدی در اغلب مدل‌های برآورد کننده تبخیر و تعرق پتانسیل مانند پنمن- مونتیث فائو مورد استفاده قرار می‌گیرد. با وجود اهمیت مقدار تابش، اندازه‌گیری آن صرفا در تعداد اندکی از ایستگاههای تابش‌سنجی ایران انجام می‌شود. مدل‌های تجربی برآورد کننده تابش نظیر آنگسترم- پرسکات علیرغم سادگی نیازمند کالیبراسیون (واسنجی) بوده و باید ضرایب آنها بدرستی تخمین زده شوند. در تحقیق حاضر از یک مدل فیزیکی نسبتا ساده بنام مدل هیبرید در تخمین تابش خورشیدی روزانه 10 ایستگاه هواشناسی ایران شامل اصفهان، بجنورد، بندرعباس، تبریز، تهران، رامسر، زاهدان، کرمان، کرمانشاه و مشهد استفاده شد و نتایج آن با مدل‌های اصلاح شده دانشیار و صباغ که در تحقیقات قبلی برای شرایط مختلف آب و هوایی پیشنهاد شده مقایسه گردید. مدل هیبرید با استفاده از تعداد نسبتا کم پارامترهای هواشناسی شامل دما، رطوبت نسبی، فشار و ساعات آفتابی، میزان تابش را با دقت قابل قبولی برآورد کرد. برای مقایسه سه مدل از معیارهای آماری میانگین خطا (ME)، میانگین خطای مطلق (MAE)، جذر میانگین توان دوم خطا (RMSE) و درصد میانگین خطا (MPE) استفاده شد. میانگین هر کدام از معیارهای خطا در مدل هیبرید به ترتیب 27/0- ، 27/1، 59/1Mj.m-2.d-1 و 01/2 درصد و در مدل اصلاح شده دانشیار برابر 19/0- ، 64/2، 15/3 Mj.m-2.d-1 و 42/3 درصد می‌باشد. برای مدل اصلاح شده صباغ نیز این معیارها برابر 91/0، 78/2، 39/3 Mj.m-2.d-1 و 20/11 درصد بدست آمد. مقدار کم معیارهای خطا برای مدل هیبرید بیانگر کارایی نسبتا بالای این مدل در تخمین تابش خورشیدی ایستگاههای انتخابی در مقیاس روزانه می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

تابش خورشیدی روزانه؛ مدل هیبرید؛ مدل دانشیار؛ مدل صباغ