بهینه‌سازی تولید کالوس و باززایی درگیاه زینتی زامیفولیا (Zamioculcas zamiifolia)

علوم باغبانی

مقاله 5، دوره 33، شماره 3، آذر 1398، صفحه 405-415   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jhorts4.v33i3.73637

نویسندگان

مهناز صیادی نژاد؛ سید مصطفی صادقی^*

دانشگاه آزاد اسلامی واحد لاهیجان

چکیده

امروزه پرورش و تکثیر گیاهان زینتی به خصوص گیاهانی که تکثیر آنها به سختی صورت می­گیرد، از طریق کشت بافت از ارزش و اهمیت زیادی برخوردار است. تکثیر گیاه زینتی زامیفولیا با ارزش اقتصادی بالا از طریق قلمه برگ و تقسیم ریزوم به سختی صورت می‌گیرد و به مدت زمانی حدود 7 ماه نیاز دارد لذا جهت تسریع در تکثیر آن کشت بافت مفید واقع می‌گردد. جهت بهینه­سازی تولید کالوس و باززایی، ریزنمونه‌های دمبرگ، ریزوم، برگ و شاخه، در محیط کشت­های با سطوح متفاوت تنظیم کننده‌های رشد در دو آزمایش جداگانه به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار مورد بررسی قرار گرفتند. در آزمایش اول ریزنمونه‌های دمبرگ و ریزوم در سه مرحله کالوس، شاخه و ریشه‌زایی به ترتیب در سطوح هورمونی ] BA (4، 2، 0 میلی‌گرم بر لیتر)، 2,4-D (2، 1، 0 میلی‌گرم بر لیتر)[، ] BA (2، 1، 0 میلی‌گرم بر لیتر) و 2,4-D (1، 5/0، 0 میلی‌گرم بر لیتر)[ و ] BA (2، 1، 0 میلی‌گرم بر لیتر) و NAA (1، 5/0، 0 میلی‌گرم بر لیتر)[ قرار گرفتند و در آزمایش دوم ریزنمونه‌های برگ و شاخه نیز در سه مرحله کالوس، شاخه و ریشه‌زایی به ترتیب در سطوح هورمونی ] BA (4، 2، 0 میلی‌گرم بر لیتر) و NAA (1، 5/0، 0 میلی‌گرم بر لیتر)[ ، BA] (2، 1، 0 میلی‌گرم بر لیتر) و NAA (1، 5/0، 0 میلی‌گرم بر لیتر)[ و] BA (2، 1، 0 میلی‌گرم بر لیتر) و NAA (2، 1، 0 میلی‌گرم بر لیتر)[ قرار گرفتند. در مرحله کالوس‌زایی، صفات مدت زمان تا شروع کالوس‌زایی و پس از گذشت 5 هفته درصد کالوس‌زایی و وزن ترکالوس اندازه­گیری گردید. در مرحله باززایی مدت زمان تا شروع ریشه‌زایی، مدت زمان تا شروع شاخه‌زایی و پس از گذشت 5 هفته طول شاخه و تعداد برگ اندازه‌گیری گردید. بالاترین درصد کالوس‌زایی، کوتاهترین زمان برای رسیدن به کالوس و بیشترین وزن تر کالوس در محیط کشت با هورمون­های 2 میلی‌گرم بر لیتر BA و 1 میلی‌گرم بر لیتر NAA در ریز نمونه برگ به ترتیب با 5/94 درصددرصد، 14 روز و 1/1 گرم از آزمایش دوم مشاهده گردید. بهترین تیمار در مرحله شاخه‌زایی با کوتاهترین زمان تا شروع شاخه‌زایی، بلندترین طول شاخه و بیشترین تعداد برگ به ترتیب با 5/10 روز ، 10/4 سانتی متر و 8 برگ مربوط به ریزنمونه برگ با غلظت هورمونی 2 میلی‌گرم بر لیتر BA و 5/0 میلی‌گرم بر لیتر NAA از آزمایش دوم بود و در مرحله ریشه‌زایی بهترین تیمار برای ریزنمونه دمبرگ با غلظت هورمونی 1 میلی‌گرم بر لیتر BA و 5/0 میلی‌گرم بر لیتر NAA با 14 روز زمان تا ریشه‌زایی از آزمایش اول بود. از نتایج آزمایش‌ها در مرحله باززایی چنین بر آمد که نوع ریزنمونه در شاخه‌زایی و ریشه‌زایی همانند مرحله کالوس‌زایی موثر بوده‌است به طوری که در مرحله شاخه‌زایی نتایج به دست آمده از ریزنمونه ریزوم نسبت به ریزنمونه دمبرگ بهتر بود اما در مرحله ریشه‌زایی ریزنمونه دمبرگ بهتر از ریزنمونه ریزوم عمل کرده ‌است.

کلیدواژه‌ها

کشت بافت؛ ریزازدیادی؛ واکشت؛ BA

مراجع

1- Bejoy M., Sumitha V., and Anish N.P. 2008. Foliar regeneration in Anthurium andraeanum Hort.cv.Agnihothri. Biotechnology 71 (1): 134-138.

2- Chen J., Henny R.J., and McConnell D.B. 2002. Development of new foliage plant cultivars. In: J.J. Janik and A. Whipkey (Eds), Trends in New Crops and New Uses, ASHS Press, Alexandria, Pp. 466-472.

3- Chen J.J., and Henny R.J. 2003. ZZ: A unique tropical ornamental foliage plant. HortTechnology 13 (3): 458-462.

4- Feng C.T., Ho W.C., and Chao Y.C. 2006. Basal petiole rot and plant kill of Zamioculcas zamiifolia caused by Phytophthora nicotianae. Plant Disease 90: 1107-1109.

5- GU L., Yang B., Zhang S., and Yang X. 2006.Tissue culture of Zamioculcas zamiifolia (loddiges) angler. Chinese Journal of Tropical Agriculture 32: 19-25.

6- Harrison M. 2009. The Incredible ZZ plant (Zamioculcas zamiifolia). Available from www.davesgarden.com. Accessed on 14 August 2012.

7- Lin W., Tao J., Li Q., Li W., and Huang L. 2005. Study on Rapid Propagation Techniques of Zamioculcas zamiifolia. Chinese Agricultural Science Bulletin 44: 86-93.

8- Lopez R.G., Blanchard M.G. 2007. ZZ plant is an excellent choice for tough indoor use - Zamioculcas zamiifolia survive most interior environments. Greenhouse Management and Production 27:50-56.

9- Lopez R.G., Blanchard M.G., and Runkle E.S. 2009. Propagation and production of Zamioculcas zamiifolia. Acta Horticulturae 813: 559−564.

10- Ni K. 2015. Zamioculcas zamiifolia plant tissue culture method. Anhui Agricultural Science Bulletin 10(6): 56-63.

11- Papafotiou M., and Martini A. 2009. Effect of position and orientation of leaflet explants with respect to plant growth regulators on micro propagation of Zamioculcas zamiifolia Engl. (ZZ). Scientia Horticulturae 120: 115-120.

12- Pan X.F., Wang J.H., and Fu Q.M. 2007. Study on Rapid Vitro Propagation of Zamioculcas Zamiifolia. Natural Science Journal of Hainan University 23: 105-113.

13- Reid M.S., and Cevallos J.C. 2009. Postharvest biology and technology for new floricultural crops. Acta Horticulture 813: 209-216.

14- Seneviratne K.A.C.N., Daundasekera W.A.M., and Kulasooriya S.A. 2013. Development of rapid propagation methods and a miniature plant for export-oriented foliage, Zamioculcas zamiifolia. Ceylon Journal of Science (Bio Sci) 42(1): 55-62.

15- Shi H., and Liang P. 2003. Plantlet Regeneration from Leaf Explants of Zamioculcas zamiifolia. Acta Horticulturae Sinica 115: 131-139.

16- Vanize-canton S.D., and Leonhardt K.W. 2009. In vitro callus induction and plantlet regeneration protocol developed for the oryzalin treatment of Zamioculcas zamiifolia. Acta Horticulturae 813(26): 201-208.

17- Xue C.L., Guo J.M., Chen Y.J., and Quan S.Z. 2010. Study on Differentiation and Induction Callus and Embryoid from the Leaves of Zamioculcas zamiifolia Rehd. Modern Agricultural Science and Technology 45: 25-33.

18- Zhou J.H., Zhou Y., Liu X.M., Zhu Z.P., Deng B.G., and Luo N.S. 2005. In vitro Culture and Rapid Propagation of Zamioculcas zamifolia. Acta Agriculturae Jiangxi 89: 28-36