بررسی شاخص‌های فیزیولوژیکی رشد در کشت مخلوط نواری ذرت (Zea mays L.) و لوبیا (Phaseolus vulgaris L.)

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 2، دوره 13، شماره 1 - شماره پیاپی 34، فروردین 1394، صفحه 14-23   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v13i1.48311

نویسندگان

مهدی نصیری محلاتی¹؛ علیرضا کوچکی¹؛ فرزاد مندنی^{* 2}؛ شهرام امیرمرادی³؛ حسن فیضی⁴

¹دانشگاه فردوسی مشهد

²دانشگاه رازی، کرمانشاه

³اگرواکولوژی- دانشگاه پیام نور

⁴دانشگاه تربت حیدریه

چکیده

یکی از بهترین راهکارها در راستای اهداف توسعه پایدار کشاورزی با هدف مصرف درست و معقولانه منابع، کشت مخلوط دو یا چند گیاه می‌باشد. بنابراین با همین هدف، به منظور ارزیابی اثرات کشت مخلوط نواری بر شاخص‌های فیزیولوژیکی رشد و عملکرد ذرت و لوبیا آزمایشی در سال زراعی 88-1387 در مزرعة تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار و شش تیمار اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل کشت خالص ذرت، کشت خالص لوبیا و عرض نوار دو، سه، چهار و پنج ردیف کاشت ذرت و لوبیا بود. هرکرت آزمایشی به ابعاد 4 متر طول در 5/7 متر عرض بود که تیمارهای مورد آزمایش، به صورت جایگزینی در آنها اعمال شد. در این بررسی صفاتی مانند سرعت رشد محصول، سرعت رشد نسبی، عملکرد بیولوژیکی، عملکرد اقتصادی، شاخص برداشت و نسبت برابری زمین در تیمارهای مختلف کشت مخلوط و تک کشتی مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج بدست آمده از این آزمایش نشان داد که کلیه صفات مورد مطالعه در تمام تیمارهای کشت مخلوط نسبت به تک کشتی افزایش داشت. افزایش عرض نوار در ردیف‌های مرکزی تیمارهای کشت مخلوط عرض نوار 5 ردیفی نسبت به عرض نوار 2 ردیفی، منجر به کاهش سرعت رشد محصول (3/15 و 7/28 درصد)، سرعت رشد نسبی (5/17 و 2/19 درصد)، عملکرد بیولوژیکی (9/30 و 14 درصد)، عملکرد اقتصادی (9/52 و 2/20 درصد)، شاخص برداشت (9/ 31 و 3/7 درصد)، به ترتیب در ذرت و لوبیا شد. با افزایش عرض نوار، مقادیر صفات نام برده در ردیف های مرکزی نسبت به ردیف‌های حاشیه‌ای کاهش بیشتری یافت. نسبت برابری زمین در تیمارهای کشت مخلوط نسبت به کشت خالص افزایش یافت. بالاترین نسبت برابری زمین در تیمار عرض نوار دو ردیفی (45/1) و پایین ترین آن در تیمار عرض نوار پنج ردیفی (22/1) بدست آمد. نقش جزء ذرت در بهبود نسبت برابری زمین بیشتر از لوبیا بود.

کلیدواژه‌ها

سرعت رشد محصول؛ سرعت رشد نسبی؛ شاخص برداشت؛ عملکرد اقتصادی؛ عملکرد بیولوژیکی؛ نسبت برابری زمین

مراجع

- اویسی، م. 1384. مطالعه اثر کشت مخلوط و کود نیتروژن بر ویژگیهای زراعی و مورفولوژیکی دو هیبرید ذرت (Zea mays L.). پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تهران. تعداد صفحات

2- حسین پناهی، ف. 1387. ارزیابی عملکرد، اجزاء عملکرد و کارایی مصرف نور در کشت مخلوط ذرت و سیب زمینی. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد. تعداد صفحات

3- رضوان بیدختی، ش. 1383. مقایسه ترکیبهای مختلف کشت در مخلوط ذرت و لوبیا. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد. تعداد صفحات

4- رستمی، ل.، ف. مندنی، س. خرم دل، ع. کوچکی، و م. نصیری محلاتی. 1388. اثر تراکم های مختلف کشت مخلوط ذرت و لوبیا بر عملکرد گیاهان زراعی و جمعیت علف های هرز. مجله پژوهش علف های هرز. 1: (2)، 37-50.

5- شایگان، م.، د. مظاهری، ح. رحیمیان مشهدی، و س. ع. پیغمبری. 1387. اثر تاریخ کاشت و کشت مخلوط ذرت (Zea mays L.) و ارزن دم روباهی (Setaria italica L.) بر عملکرد دانه آن ها و کنترل علف های هرز. مجله علوم زراعی ایران. 10: (1)، 31-46.

6- کوچکی، ع.، س. نجیب نیا، و ب. الله گانی. 1388. ارزیابی عملکرد زعفران (Crocus sativus L.) در کشت مخلوط با غلات، حبوبات و گیاهان دارویی. مجله پژوهشهای زراعی ایران، 7: (1). 173-182.

7- کوچکی، ع.، م. نصیری محلاتی، ف. مندنی، ح. فیضی، و ش. امیرمرادی. 1388. ارزیابی جذب و کارایی مصرف نور در کشت مخلوط ذرت و لوبیا. بوم شناسی کشاورزی، 1: (1)، 13-23.

8- Agegnnehu, G., A. Ghizaw, and W. Sinebo. 2006. Yield performance and land use bean mixed cropping in Ethiopian highlands. Eur. J. Agron. 25: 202-207.

9- Akuda, E. M. 2001. Intercropping and population density effects on yield component, seed quality and photosynthesis of sorghum and soybean. J. Food. Techno. 6: 170-172.

10- Banik, P., A. Midya, B. K. Sarkar, and S. S. Ghose. 2006., Wheat and chickpea intercropping systems in additive series experiment: Advantages and Somthering. Eur. J. Agron 24: 324-332.

11- Chen, C., M. Westcott, K. Neill, D. Wichmann, and M. Knox. 2004. Row configuration and nitrogen application for barley-pea intercropping in Montana. Agron. J. 96: 1730-1738.

12- Gao, Y., A. Duan, J. Sun, F. Li, Z. Liu, H. Liu, and Z. Liu. 2009. Crop coefficient and water-use efficiency of winter wheat/spring maize strip intercropping. Field. Crops. Res. 111: 65-73.

13- Gardner, F. P., R. B. Pearce, and R. L. Mitchell. 1985. Physiology of Crop Plants. Iowa State University Press, USA, pp. 186-208.

14- Goudriaan, J., and H. H. Van Laar. 1993. Modelling potential crop growth processes. Kluwer Academic Press.

15- Hauggaard-Nielsen, H., P. Ambus, and E. S. Jensen. 2001. Interspecific competition, N use and interference with weeds in pea–barley intercropping. Field. Crops. Res. 70: 101-109.

16- Hiebsch, C., F. Teiokagho, A. M. Chirembo, and F. P. Gerdner. 1995. Plant density and soybean maturity in soybean-maize intercropping. Agron. J. 87: 965-989.

17- Jahansooz, M. R., I. A. M. Yunusa, D. R. Coventry, A. R. Palmer, and D. Eamus. 2007. Radiation- and water-use associated with growth and yields of wheat and chickpea in sole and mixed crops. Eur. J. Agron. 26: 275-282.

18- Jensen, E. S. 1996. Grain yield, symbiotic N2 fixation and interspecific competition for inorganic N in pea–barley intercrops. Plant. Soil. 182: 25-38.

19- Keating, B. A., and P. S. Carberry. 1993. Resource capture and use in intercropping: solar radiation. Field. Crops. Res. 34: 273-301.

20- Liebman, M., and A. S. Davis. 2000. Integration of soil, crop and weed management in Low- input farming systems. Weed. Res. 40: 27-47.

21- Morgado, L. B., and R. W. Willey. 2003. Effects of plant population and nitrogen fertilizer on yield and efficiency of maize-bean intercropping. Pesq. Agropec. Bras., Brasilia. 38: 1257-1264.

22- Morris, R. A., and D. P. Garrity. 1993. Resource capture and utilization in intercropping: Non-nitrogen nutrient. Field. Crops. Res. 34: 319-334.

23- Mukhala, E., J. M. Juger, and L. D. Vanrensburg. 1999. Dietary nutrient deficiency in small-scale farming communities in South Africa benefits of intercropping maize and beans. Nutri. Res. 19: 629-641.

24- Ofori, F., and W. R. Stern. 1987. Cereal–legume intercropping systems. Adv. Agron. 41: 41-90.

25- Poggio, S. L. 2005. Structure of weed communities occurring in monoculture and intercropping of field pea and barley. Agri. Eco. Environ. 109: 48-58.

26- Reddy, K. C., P. L. Visser, M. C. Klaij, and C. Renard. 1994. The effect of sole and traditional intercropping of millet and cowpea on soil and crop productivity. Experi. Agri. 30: 83-88.

27- Sistachs, M., R. Crespo, and G. C. Padilla. 1993. Effects of seed dosage and time of seasonal culture intercropping guinea grass (Panicum maximum) establishment with maize. Cuban. J. Agri. Sci. 27: 97-100.

28- Thobatsi, T. 2009. Growth and yield responses of maize (Zea mays L.) and cowpea (Vigna unguiculata) in an intercropping system. MSe Thesis. University of Protoria. 149 p.

29- Tsubo, M., and S. Walker. 2002. A model of radiation interception and use by a maize–bean intercrop canopy. Agri. Meteo. 110: 203-215.

30- Tsubo, M., S. Walker, and E. Mukhala. 2001. Comparisons of radiation use efficiency of monocropping with intercropping systems with different row orientations. Field. Crops. Res. 71: 17-29.

31- Xin, N. Q., and P. Y. Tong. 1986. Multiple cropping system and its development orientation in China (a review). Sci. Agri. Sinica. 4: 88-92.