اثرات سطوح آبیاری و نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد ذرت، کنجد و چغندرقند در شرایط آب و هوایی مشهد

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 3، دوره 13، شماره 1 - شماره پیاپی 34، بهار 1394، صفحه 24-33  

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v13i1.48312

نویسندگان

مهدی نصیری محلاتی ¹؛ علیرضا کوچکی¹؛ احمد زارع فیض آبادی²؛

¹دانشگاه فردوسی مشهد

²مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی

چکیده

مدیریت نا مناسب نیتروژن و آب، یکی از اصلی ترین عوامل در عدم بهره وری مناسب از این منابع مهم، در اغلب گیاهان زراعی می‌باشد. این تحقیق در سال زراعی 89-1388در سه آزمایش جداگانه بر روی ذرت، کنجد و چغندرقند بصورت کرت‌های خرد شده نواری در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. کرت‌های اصلی و نواری به ترتیب شامل 3 سطح آبیاری (50، 75 و 100 درصد نیاز آبی هر گونه) و چهار سطح نیتروژن (صفر، 50 ، 100 و 150کیلو گرم در هکتار) بود. نتایج نشان داد که اثر سطوح آبیاری بر عملکرد بیولوژیک ذرت و تعداد دانه در بلال و اثر متقابل آب و نیتروژن بر ارتفاع بوته، وزن صد دانه و عملکرد دانه ذرت معنی‌دار بود. سطوح بالای نیتروژن در شرایط تنش ملایم باعث افزایش وزن صد دانه ذرت شد. در شرایط 100 و 75 درصد نیاز آبی، به ترتیب بیشترین عملکرد دانه ذرت در سطح صفر و 50 کیلوگرم نیتروژن معادل 41/9 و 93/4 تن در هکتار بدست آمد. اثر آبیاری بر ارتفاع بوته و اثر متقابل آب و نیتروژن بر وزن هزار دانه کنجد معنی‌دار بود. بیشترین عملکرد دانه کنجد (22/1 تن در هکتار) در شرایط عدم تنش و با مصرف 50 کیلوگرم نیتروژن حاصل شد. با تامین 75 درصد نیاز آبی، بیشترین عملکرد کنجد در سطح 50 کیلوگرم نیتروژن (820 کیلو گرم در هکتار) به دست آمد. در سطح 25 درصد تنش آب یا 75 درصد نیاز آبی، با مصرف 50 کیلوگرم نیتروژن ، عملکرد ریشه چغندرقند، 37/58 تن در هکتار بود. مدیریت مناسب نیتروژن در خاک می تواند به عنوان یک راهکار در بهبود مدیریت مصرف آب در کشاورزی مورد توجه قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

تنش رطوبتی؛ کم آبیاری؛ عملکرد بیولوژیک؛ عملکرد دانه؛ نیاز آبی

مراجع

1- بهدانی، م. ع. و م .ح. راشد محصل 1377 . بررسی اثر تراکم بر عملکرد و اجزاء عملکرد سه رقم کنجد مجله علوم و صنایع کشاورزی.(12): 57- 63

2- پاپری مقدم فرد، ا. و م. ج. بحرانی. 1384. تاثیر کاربرد نیتروژن و تراکم بوته بر برخی ویژگی های زراعی کنجد. مجله علوم کشاورزی ایران، 36 (1): 129-135.

3- جلینی، م.، ع. قائمی، و ه. ذره پرور. 1387. بررسی اثرات تنش آبی و مقادیر مختلف کود نیتروژن بر عملکرد و کارآیی مصرف آب در چغندرقند مجله پژوهش در علوم کشاورزی، 4 (2): 165- 172.

4- رحیمیان، م .ح. و ح. اسدی. 1379. تاثیر تنش آبی بر عملکرد کمی و کیفی جغندرقند و تعیین تابع تولید و ضریب گیاهی آن. مجله خاک و آب بو یژه نامه آبیاری.12(10): 57-63.

5- رضوانی مقدم پ.، ق. نوروز پور، ج. نباتی، و ع. ا. محمدآبادی. 1384. بررسی خصوصیات مورفولوژیک، عملکرد دانه و روغن کنجد در تراکم های مختلف بوته و فواصل مختلف آبیاری مجله پژوهشهای زراعی ایران، جلد 3 (1): 57-68.

6- علیزاده ا.، ا. مجیدی، و ح. ا. نادیان. 1386. اثر تنش خشکی و کود نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد ذرت دانه ای. علوم کشاورزی، 13 (2): 427-437.

7- فاطمی، ر.، ب. کهراریان، ا. قنبری، و م. ولی زاده. 1385. بررسی اثرات رژیم های مختلف آبیاری و نیاز آبی بر عملکرد و اجزای عملکرد ذرت هیبرید سینگل کراس 704. علوم کشاورزی، 12 (1): 133-141.

8- کریمی، ا.، و م. نادری. 1387. اثرات سطوح مختلف آبیاری و نیترو‍‍‍ژن بر عملکرد کمی و کیفی و کارایی مصرف آب در چغندر. مجله علوم و صنایع کشاورزی ویژه آب و خاک، 22 (1): 235-246.

9- لک، ش.، ا. نادری، س. ع. ا. سیادت، ا. آینه بند، و ق. نورمحمدی. 1385. اثر سطوح مختلف نیتروژن و تراکم بوته در شرایط مختلف رطوبتی بر عملکرد، اجزای عملکرد و کارآیی مصرف آب ذرت دانه ای سینگل کراس ٧٠٤ در خوزستان. مجله علوم زراعی ایران، 8 (2): 153- 170.

10- مجد، م. 1388. اثرات تنش کمبود آب و مدیریت مصرف نیتروژن بر توزیع ماده خشک و برخی ویژگی های مورفولوژیکی ذرت هیبرید سینگل کراس 704. مجله تنش های محیطی در علوم زراعی.(2) 1: 123-136

11- منصوری فرد، س.، س. ع. مدرس ثانوی، م. جلالی جواران، و ا. قلاوند. 1384. تاثیرتنش رطوبتی ونیتروژن بر عملکرد واجزای عملکرد دو رقم ذرت مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی، 12 (4): 54-60

12- نورمحمدی، س. 1379. گزارش نهایی طرح بررسی تاثیر تاریخ کاشت وتراکم بوته بر عملکرد دانه ذرت به عنوان کشت دوم . مرکز تحقیقات کشاورزی لرستان.

13- وفابخش، ج.، م. نصیری محلاتی، ع. کوچکی، و م. عزیزی. 1388. اثر تنش خشکی بر کارایی مصرف آب و عملکرد ارقام کلزا. مجله پژوهش‌های زراعی ایران، 7 (1): 295- 302.

14- Bismillah Khan, M., N. Hussain, and M. Iqbal. 2001. Effect of water stress on growth and yield components of maize variety YHS 202. Journal of Research Science, Bahauddin Zakaria University, Multan, Pakistan, 12: 15-18.

15- Boyer, J. S. and H. G. Mcpherson. 1998. Physiology of water deficit in cereal crops. Agronomy Journal, 27:1-23.

16- Carter, J. N., M. E. Jensen, and D. Traveller. 1980. Effect of mid-to-late season water stress on sugar beet growth and yield. Agronomy Journal, 72: 806-815.

17- Cattanach, A., W. C. Dahnke, and C. Fanning. 1993. Fertilizing Sugarbeet. Nnorth Dakota State University. available on: http://www.ag.ndsu.edu/ pubs /plantsci/soilfert/sf714w.htm

18- Dash, B., S. V. Singh, and J. P. Shahi. 1999. Character association and path analysis in s1 lines of maize. Journal of Agricultural Research, 5: 14-32.

19- Dutta, P. K., P. Bandyopadhyay, and D. Maity. 2000. Response of summer sesame (Sesamum indicum) to irrigation. Indian Journal of Agronomy, 54: 613-616.

20- Hang, A. N., and D. E. Miller. 1986. Response of sugar beet to deficit, high frequency irrigation. II. Sugar beet development and partitioning to root growth. Agronomy Journal, 78: 15-18.

21- Hibasami, H., T. Fujikawa, H. Takeda, S. Nishibe, T. Satoh, T. Tujisawa, and K. Nakashima. 2000. Induction of apoptosis by Acanthopanax senticosus harms and its components, sesamin in human stomach cancer. International Journal of Medicine, 7: 1213-1216.

22- Kassab, O., E. Noemani, and A. H. El-Zeiny. 2005. Influence of some irrigation system and water regimes on growth and yield of sesame plants. Agronomy Journal, 4: 220-224.

23- Kumar, A. S., T. N. Prasad, and U. K. Prasad. 1996. Effect of irrigation and nitrogen on growth, yield/oil content, nitrogen uptake and water-use of summer sesame (Sesamum indicum). Indian Journal of Agronomy, 41: 111-115.

24- Miyahara, Y., H. Hibasami, H. Katsuzaki, K. Imai, and Y. Komiya. 2001. Sesamolin from sesame seed inhibits proliferation by inducing apoptosis in human lymphoid leukemia. International Journal of Medicine,7: 369-371.

25- Monreala, J. A., E. T. Jimeneza, E. Remesala, R. Morillo, S. Garcia, and C. Echevarriaa. 2007. Praline content of sugar beet storage roots: response to water deficit and nitrogen fertilization at field conditions. Environmental and Experimental Botany, 60: 257-267

26- Nesmith, D. S., and J. T. Ritchie. 1992. Short and long term responses of corn to a pre-an thesis soil water deficit Agronomy Journal, 84 :106-113.

27- Norwood, C. A. 2000. Water use and yield of limited irrigated and dry land corn. Soil Science Society American Journal, 64: 365 - 370.

28- Osborne, S. L., J. S. Scheppers, D. D. Francis, and M. R. Schlemmer. 2002. Use of spectral radiance to in - season biomass and grain yield in nitrogen and water - stressed corn. Crop Science, 42: 165 -171.

29- Sepaskhah, A. R., and M. Andam. 2001. Crop coefficient of sesame in semi-arid region of I.R. Iran. Agricultural Water Management, 49: 51-63.

30- Sharmasarkar, F. C., S. Sharmasarkar, S. D. Miller, G. F. Vance, and R. Zhang. 2001. Assessment of drip and flood irrigation on water and fertilizer use efficiencies for sugar beets. Agricultural Water Management, 46: 241-251.

31- Sinharoy, A., R. C. Samul, A. K. M. N. Ahasan, and B. Roy. 1990. Effect of different sources and level of nitrogen on yield attributes and seed yield of sesame varieties. Environmental Ecology, 8: 211-215.

32- Ucan, K., and C. Gencoglan. 2004. The effect of water deficit on yield and yield components of sugar beet. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 28 (3): 163-172.

33- Westgate, M. E. 1994. Water status and development of the maize endosperm and emberyo during drought. Crop Science, 34: 76-83.

34- Winter, S. R. 1980. Suitability of sugar beet for limited irrigation in a semi-arid climate. Agronomy Journal, 72:118-123.