مقایسه دقّت و کارایی مدل‌های USLE، AUSLE، MUSLE-S، USLEM در برآورد مقدار فرسایش و رسوب در مقیاس رگبار (مطالعه موردی: پایگاه تحقیقات حفاظت خاک سنگانه- مشهد)

آب و خاک

مقاله 5، دوره 27، شماره 3، شهریور 1392، صفحه 506-514   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jsw.v0i0.26043

نویسندگان

سعید رحمتی^* ؛ محمدرضا جوادی؛ عبد الصالح رنگ آور

مرکز تحقیقات مشهد

چکیده

مدل های تجربی برآورد فرسایش برای یک منطقه خاص تهیّه شده اند و واسنجی آنها برای استفاده در شرایطی غیر از محل تهیّه آنها ضروری است. بررسی دقّت مدل های تجربی برای تخمین بار رسوبی رگبارها می تواند منجر به برآوردهای بهتر از بار رسوبی و در نتیجه طرّاحی بهتر عملیات حفاظت خاک و آب گردد. در این تحقیق، میزان کارایی معادله جهانی فرسایش خاک و برخی نسخ آن شامل AUSLE، MUSLE-S، USLEM در مناطق نیمه خشک خراسان و در مقیاس رگبار ارزیابی شد. ابتدا نسبت به برآورد مقدار فرسایش ناشی از هر رگبار با استفاده از نسخ مختلف معادله جهانی اقدام و با توجه به اندازه کوچک پلات ها مقدار فرسایش برآوردی برابر مقدار رسوب در نظر گرفته شد. نتایج بدست آمده از به کار گیری هر یک از مدل‌ها با مقادیر رسوب اندازه‌گیری شده رگبارها در پلات های 20 متری با کاربری مرتعی، مقایسه و نهایتاً کارایی و دقّت مدل-های مذکور مورد ارزیابی واقع شد. نتایج تحقیق حاکی از آن است که در بین روش های مورد بررسی، هر چند نتایج دو روش MUSLE-S و USLEM معمولا بیش از مقدار واقعی است، ولی با داشتن همبستگی معنی‌دار با مقادیر رسوب مشاهداتی، توانایی نمایان ساختن روند تغییرات رسوب را دارا هستند اما با توجه به مقادیر بزرگ آمارهRRMSE و مقادیر منفی (ME) در روش ناش- ساتکلیف، مدل های مورد بررسی فاقد کارایی لازم می باشند. همچنین روش های USLE و AUSLE نیز به دلیل ساختار مشابه نتایج یکسانی ارائه داده و همبستگی معنی داری با رسوب مشاهداتی ندارند.

کلیدواژه‌ها

برآورد فرسایش و رسوب؛ مدل های تجربی؛ دقّت و کارایی؛ پلات استاندارد