بررسی اثر محلول پاشی آهن و روی بر عملکرد و اجزای عملکرد کلزای پائیزه (Brassica napus L.) در شرایط کم آبیاری

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 5، دوره 13، شماره 1 - شماره پیاپی 34، فروردین 1394، صفحه 43-52   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v13i1.48315

نویسندگان

سارا افشانی^* ؛ رضا امیرنیا؛ هاشم هادی

دانشگاه ارومیه

چکیده

به منظور ارزیابی تاثیر محلول پاشی آهن و روی بر گیاه کلزا در شرایط کم آبیاری این تحقیق در سال زراعی 89-1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه بصورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار، با دو عامل (تنش کم آبیاری در پنج سطح به عنوان عامل اصلی و محلول پاشی در سه سطح به عنوان عامل فرعی) اجرا شد. تیمارهای آبیاری عبارت بودند از: آبیاری در تمام مراحل رشد (شاهد)، عدم آبیاری در مرحله ساقه روی، عدم آبیاری در مرحله گل دهی، عدم آبیاری در مرحله تشکیل غلاف و عدم آبیاری در مرحله پر شدن دانه و تیمارهای محلول پاشی عبارت بودند از: عدم محلول پاشی، محلول پاشی سولفات آهن و محلول پاشی سولفات روی هر کدام به میزان 4 در هزار. عدم آبیاری در مرحله گلدهی و عدم محلول پاشی منجر به کاهش تعداد دانه در خورجین (851/16) گردید. محلول پاشی روی، تاثیر مثبت بر تعداد خورجین در بوته (375/63) داشت. بیشترین وزن هزار دانه (401/6) از ترکیب تیماری آبیاری در تمام مراحل رشد و محلول پاشی آهن به دست آمد که با تیمارهای عدم آبیاری در مرحله ساقه روی و تشکیل خورجین و محلول پاشی آهن اختلاف معنی داری نشان نداد. کمترین عملکرد دانه در هکتار با (110/1) تن در هکتار از ترکیب تیماری عدم آبیاری در مرحله گلدهی و عدم محلول پاشی به دست آمد. بیشترین درصد روغن (12/50) از ترکیب تیماری بین آبیاری در تمام مراحل رشد و محلول پاشی آهن به دست آمد و کمترین درصد روغن (16/43) از ترکیب تیماری بین عدم آبیاری در مرحله پر شدن دانه و عدم محلول پاشی حاصل شد. بیشترین درصد پروتیین (800/28) از تیمار عدم آبیاری در مرحله پر شدن دانه حاصل شد.

کلیدواژه‌ها

تنش خشکی؛ درصد روغن؛ درصد پروتئین؛ عملکرد دانه

مراجع

1- امام، ی. و م. ج. ثقه الاسلامی. 1384. عملکرد گیاهان زراعی (فیزیولوژی و فرآیندها). انتشارات دانشگاه شیراز. 148 صفحه

2- بای بوردی، ا.، م. ج. ملکوتی و ح. رضایی. 1379. اثر بخشی روش های مصرف خاکی و محلول پاشی روی، بور و منگنز بر عملکرد دانه و روغن کلزا در میانه. مجله خاک و آب. ویژه نامه کلزا. جلد 12. صفحه 158-169. موسسه تحقیقات خاک و آب

3- بداقی، س. 1386. تاثیر عناصر ریز مغذی بر عملکرد و اجزای عملکرد ذرت در شرایط آب و هوای خوی. پایان نامه کارشناسی ارشد زراعت، دانشگاه آزاد اسلامی خوی. 98 صفحه.

4- پاسبان اسلام، ب.، م. ر. شکیبا، م. ر. نیشابوری، م. ر. مقدم و م. ر. احمدی. 1380. اثرات تنش کمبود آب بر روی ویژگی های کمی و کیفی کلزا. مجله دانش کشاورزی 10(4): 75-78.

5- پای گذار، ی.، ا. قنبری، م. حیدری، ا. توسلی. 1387. اثر تنش خشکی و محلول پاشی عناصر کم مصرف بر عملکرد و اجزای عملکرد ارزن مرواریدی (چکیده). اولین کنفرانس بین المللی بحران آب. دانشگاه زابل.

6- جلیلی، ف.، م. ج. ملکوتی و ر. کسرایی. 1378. نقش تغذیه متعادل در بهبود کیفیت کلزا در کشت های پاییزه و بهاره. مجله خاک و آب. ویژه نامه کلزا. جلد 12. موسسه تحقیقات خاک و آب.

7- جعفرزاده بیلواری، ب.، م. ر. اردکانی، ن. خدابنده، م. غفاری، ج. دانشیان و ب. عظیمی. 1385. بررسی تاثیر دور آبیاری و روش های کاشت بر خصوصیات دو رقم آفتابگردان در منطقه خوی. چکیده مقالات نهمین کنگره علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران. دانشگاه تهران. پردیس تهران. صفحه 57.

8- حلاجی، ح. ا.، م. یارنیا، ه. آلیاری و م. ولی زاده. 1385. بررسی تنش کمبود آب بر عملکرد و اجزای عملکرد هیبرید آذر گل آفتابگردان. چکیده مقالات نهمین کنگره علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران. دانشگاه تهران. پردیس ابوریحان. صفحه 26.

9- خواجه پور، م. ر. 1370. تولید نباتات صنعتی. چاپ اول، انتشارات جهاد دانشگاهی، دانشگاه اصفهان.

10- دادیور، م.، م. ع. خودشناس. 1385. ارزیابی اثرات تنش آبی در کلزا. مجله علمی- پژوهشی علوم کشاورزی. سال دوازدهم، شماره (4). صفحه 845-823.

11- رحیمی زاده، م.، ع. کاشانی، ا. زارع فیض آبادی، ح. مدنی، ا. سلطانی. 1389. تاثیر کودهای ریز مغذی بر عملکرد و اجزای عملکرد آفتابگردان تحت شرایط تنش خشکی. مجله الکترونیک تولید گیاهان زراعی. جلد سوم، شماره اول. صفحه 57-72.

12- رضایی، ح. و م. ج. ملکوتی. 1379. تعیین حد بحرانی آهن، بر و روی در مزارع پنبه ی منطقه ی ورامین، خلاصه ی مقالات دومین همایش ملی استفاده بهینه از کود و سم در کشاورزی، کرج، ایران.

13- رفیعی، ح.، د. حبیبی، ن. خدابنده، ج. دانشیان، م. مشهدی اکبر بوجار، م. شکروی و ع. محمدی. 1384. بررسی تاثیر تنش خشکی بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام مختلف آفتابگردان روغنی. مجله زراعت و اصلاح نباتات ایران. جلد اول، شماره اول: 83-7510.

14- زاهدی، ح.، ق.، نورمحمدی، ف.، درویش، ع. ر.، توحیدی مقدم. 1385. بررسی عملکرد و درصد روغن دانه در ارقام ولاین های مختلف گلرنگ بهاره. مجله علمی ترویجی گیاه و زیست بوم. 6: 52-39.

15- سپهر، ا. ن.، م. ج. ملکوتی و م. رسولی. 1381. اثر پتاسیم، منیزیم، گوگرد و ریز مغذی ها روی عملکرد و کیفیت آفتابگردان در ایران. مرکز تحقیقات خاک و آب، تهران. 6185/14155.

16- سعیدی، ق. و آ. صدقی. 1387. تاثیر بعضی از عناصر غذایی پر مصرف و کم مصرف بر عملکرد دانه، میزان روغن و سایر صفات زراعی دو رقم کلزا (Brassica napus L.) در اصفهان. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی. سال دوازدهم. شماره چهل و پنجم (الف) .صفحه 77-88.

17- شکاری، ف.، ا. بنای خسرقی، و م. رحیمی. 1377. واکنش سه رقم لوبیا به تنش خشکی درمرحله جوانه زنی. مقالات پنجمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ایران. کرج.

18- شکروی، م.، د. حبیبی، م. ر. اردکانی، ع. محمودی، د. فتح اله طالقانی و م. مشهدی اکبر بوجار. 1383. بررسی شاخص های فیزیولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد ارقام مختلف آفتابگردان آجیلی تحت شرایط تنش خشکی. چکیده مقالات هشتمین کنگره علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران. دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان. صفحه 403.

19- شریفی، پ. و م. تاجبخش. 1385. اثر دورهای مختلف آبیاری بر عملکرد و صفات کمی در سه رقم آفتابگردان. چکیده مقالات نهمین کنگره علوم زراعت و اصلاح نباتات. دانشگاه تهران. پردیس ابوریجان. صفحه 530.

20- شیخ بگلو، ن.، ع. حسن زاده قورت تپه، م. ع. باغستانی و ا. زند. 1388. بررسی تاثیر محلول پاشی عنصر روی بر عملکرد کمی و کیفی ذرت دانه ای تحت شرایط تنش آب. مجله الکترونیکی تولید گیاهان زراعی. جلد دوم، شماره دوم: 74 -59.

21- صفاری، م. 1385. اثرات دور آبیاری بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام آفتابگردان در کرمان. چکیده مقالات نهمین کنگره علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران. دانشگاه تهران. پردیس ابوریحان. صفحه 134.

22- قاسمی، م. م.، ع. سپهری، گ. احمدوند و م. ع. ابوطالبیان. 1389. بررسی اثر روی و منگنز بر عملکرد و اجزای عملکرد دو رقم ذرت تحت تنش خشکی /چکیده/. مقالات چهارمین همایش منطقه ای یافته های پژوهشی کشاورزی (غرب ایران) دانشگاه کردستان. ص 221

23- کامل، م. و م. خیاوی. 1381. بررسی اثرات تنش خشکی در برخی از صفات فیزیولوژیکی و اجزاء عملکرد آفتابگردان. چکیده مقالات هفتمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ایران. موسسه تحقیقات نهال و بذر، کرج، صفحه 594.

24- کریمی، م. و م. عزیزی. 1376. آنالیزهای رشد گیاهان زراعی (ترجمه)، انتشارات جهاد دانشگاهی، داشگاه مشهد، صفحه 111.

25- کیخا ژاله، م.، م. گلوی و م. رمرودی. 1389. اثر محلول پاشی عناصر ریز مغذی بر عملکرد کمی و کیفی اسفرزه. یازدهمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ایران. صفحه 61.

26- مرشدی، ا. 1379. بررسی اثر محلول پاشی آهن و روی بر عملکرد خواص کیفی و غنی سازی دانه های کلزا. پایان نامه کارشناسی ارشد خاک شناسی، دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس.89 صفحه.

27- مودب شبستری، م. و م. مجتهدی. 1379. فیزیولوژی گیاهان زراعی. انتشارات مرکز نشر دانشگاهی. چاپ اول. 231 صفحه.

28- موحدی دهنوی، م. س. و ع. م. مدرس ثانوی. 1382. اثر محلول پاشی عناصر کم مصرف روی و منگنز بر عملکرد و اجزا ء عملکرد سه رقم گلرنگ پائیزه تحت تنش خشکی در منطقه اصفهان. مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی. جلد سیزدهم، ویژه نامه زراعت و اصلاح نباتات 1385.

29- ملکوتی، م. ج. و ح. مشایخی. 1376. ضرورت مصرف روی برای افزایش کمی کیفی و غنی سازی تولیدات کشاورزی کشور. نشریه فنی شماره 25، نشر آموزش کشاورزی، معاونت آموزش و تجهیز نیروی انسانی سازمان تات، وزارت کشاورزی. 21 صفحه.

30- نعیمی، م.، ا. اکبری، س. شیرانی راد، س. مدرس ثانوی، س. نوری و ح. جباری. 1386. ارزیابی تحمل به خشکی در ارقام مختلف کلزا بر اساس شاخص های ارزیابی تنش در انتهای فصل رشد. مجله الکترونیکی تولید گیاهان زراعی. جلد اول. شماره سوم.

31- هولمز، ام. ار. جی. 1377. تغذیه گیاه روغنی کلزا. ترجمه احمدی و جاویدفر. انتشارات شرکت سهامی خاص توسعه کشت دانه های روغنی. تهران- ایران.

32- Cacmak, I. 2000. Possible roles of zinc in protecting plant cells from damage by reactive oxygen species. New Phyto. 146:185-205.

33- Champolivier, L. and A. Merrien. 1996. Effect of water stress applied at different growth, net assimilation and photosynthetic rates of salt-stressed barley. Physiologia plantarum, 84: 600-605.

34- Chimenti, C. A., J. Pearson and A. J. Hall .2002. Osmotic adjustment and yield maintenance under drought in sunflower. Field Crop Res, 75: 235-246.

35- Flagella, Z. T., R. Rotunno., R. Dicatarina and A. Di Curo. 2002. Changes in seed yield and oil faty acid composition of sunflower (Helianthus annus L.) hybrid in relation to the sowing date and the water regime. Eur. J. Agron. 7:221-230.

36- Gooding, M. J. and W. P. Davies. 1992. Foliar urea fertilization of cereals, Royal Agricultural College, GL 76JS Cirencester, Gloucestershire, England. Volume 32, Number 2.

37- Graham, R. D., J. S. Asher and S. C. Hynes. 1992. Selecting zinc-efficient genotypes for soils of low zinc status. Plant and Soil. 146:241-250.

38- Grant, G. A., and L. D. Baily. 1998. Fertility management in canola. Production . Can. Joplin Sci. 73:651-870.

39- Grewal, H. S. and R. D. Graham. 1999. Residual effects of sub soil zinc and oilseed rape genotype on the grain yield and distribution of zinc in wheat. Plant and soil, 207:29-36.

40- Leilah, A., A. Badawi, M. A. Moursay, E. L. and M. Attia. 1990. Response of soybean plants to foliar application of zincdifferent levels of nitrogen. Journal of Agricultural Sciences Mansoura Univ. (Egypt) V: 13(4A) 556-563.

41- Mahalakshmi, V. and F. R. Biddinger. 1985. Flowering response of pearl millet to water stress during panicle development. Annal. Appl. Biol. 106: 571-578.

42- Malcom, J. M. and W. S. Doug. 2002. Heat stress during flowering in summer Brassica. Crop Sci. 42:797-803.

43- Marschner, H. 1995. Mineral Nutrition of Higher Plants. 2nd ed., Academic Press. Ltd, London.

44- Morales, F., A. Abadia and J. Abadia. 1996. Characterization of the xanthophylls cycle and other photosynthetic pigment changes induced by iron deficiency in sugar beet. Plant Physiology. 94:607-613.

45- Murriel, J. L. 1975. Yield of sunflower in field plots in response to various watering regimes and to irrigation during critical phases of growth. In Proceedings of the sixth International Sunflower Conference. International Sunflower Association Romania. PP. 577-582

46- Qifuma, Sh., R. Niknam and D. W. Turner. 2006. Response of osmotic adjustment and seed yield of Brassica napus and B. juncea to soil water deficit at different growth stages.Aust. J. Agric. Res. 57:221-226.

47- Roze, I. A., W. Felton and L. W. Banks. 2005. Responses of four soybean varieties to foliar zinc fertilizer. Australian Journal of Experimental Agriculture and animal Husbandry. 21: (109) 236-240.

48- Savithri, P., N. K. Boshani, T. S. Manicham and G. V. kothandaraman. 1985. Response of soybean to micronutrient application, Madras Agricultural Journal, 71:299-307.

49- Sharma, D. K and A. Sanwal. 1992. Influence of nutrition on Brassica genotypes in response to water. Plant Physiology and Biochemistry New Delhi. 19:2,110-115.

50- Shorrocks, V. M. 1997. The occurrence and correction of boron deficiency micronutrient Bureau, Wigginton, Tring, Hertfordshire, HP 23 6ED, UK. Plant and Soil 193: 127-148.

51- Sinaki, J. M., E. Majidi Heravan, A. H. Shirani Rad, G. Noormohamadi and G. Zarei. 2007. The effect of water deficit during growth stages of canola ( B. napus L.). Ameri- Eurasi. J. Agric. Enviro. 2(4): 417- 424.

52- Tandon, K. 1995. Micronutrients in soil, crops, and fertilizers. Fertilizer Development and Consultation Organization, New Delhi, India.