ارزیابی تحمل ارقام چغندر قند( Beta vulgaris L.) به دماهای انجماد تحت شرایط کنترل شده

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 6، دوره 13، شماره 1 - شماره پیاپی 34، فروردین 1394، صفحه 53-61   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v13i1.48316

نویسندگان

احمد نظامی¹؛ حمیدرضا خزاعی¹؛ حمید رضا مهرآبادی^{* 1}؛ مجید دشتی²؛ فرزین پورامیر³؛ مسعود احمدی⁴

¹دانشگاه فردوسی مشهد

²فردوسی مشهد

³موسسه تحقیقات برنج کشور

⁴مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی

چکیده

به منظور ارزیابی تحمل ارقام چغندر قند به دماهای انجماد، تحقیقی در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد با استفاده از آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در سال 1388 انجام شد و طی آن هفت رقم Suprema , Jolge, Monotunno , Giada , PP8 , SBSI1 , Palma در معرض 10 تیمار دمایی (0، 2-، 4-، 6-، 8-، 10-، 12-، 14-، 16- و 18- درجه سانتی گراد) قرار گرفتند. گیاهان تا مرحله 4-5 برگی در شرایط طبیعی نگهداری شده و پس از آن به فریزر ترموگرادیان منتقل شدند. تعداد، سطح و وزن خشک برگ، درصد بقاء، درجه حرارت کشنده 50 درصد گیاهان بر اساس بقاء(LT50su) و نیز دمای کاهنده 50 درصد وزن خشک (RDMT50) سه هفته بعد از اعمال تیمارهای دمایی تعیین شدند. نتایج نشان داد که کاهش دما، سبب کاهش معنی‌دار تعداد، سطح و نیز وزن خشک برگ در گستره دمایی صفر تا C̊ 8- و C̊ 10- تا C̊ 18-شد. مقادیر LT50su و RDMT50 در ارقام مورد بررسی متفاوت بود و رقم Monotunno با LT50su برابر C̊ 9/16- متحمل‌ترین و ارقام PP8 و SBSI1 با LT50su برابر C̊ 2/15- حساسترین ارقام نسبت به دماهای یخ‌ زدگی بودند. در تمام ارقام مورد بررسی کاهش دما به کمتر از C̊ 14- سبب کاهش درصد بقاء شد. با وجود این در دمای˚C16- ارقام PP8و SBSI1 بطور کامل از بین رفتند، در حالی که برخی ارقام مانند Suprema و Monotunno درصد بقاء بالایی در دمای مذکور داشتند، ولی کاهش دما به ˚C18- سبب مرگ تمامی آنها شد. همبستگی خوبی بین RDMT50 و LT50su و همچنین بین LT50su و درصد بقا (**99/0 = r) وجود داشت.

کلیدواژه‌ها

بازیافت؛ درصد بقا؛ LT50su؛ RDMT50؛ یخ زدگی

مراجع

1- امیر قاسمی، ت. 1381. سرمازدگی گیاهان (یخبندان، صدمات، پیشگیری). نشر آیندگان. تعداد صفحات

2- جواهری، م. ع.، ح. نجفی نژاد و ف. آزاد شهرکی. 1385. بررسی امکان کشت پاییزه چغندر قند در منطقه ارزوئیه (استان کرمان). مجله پژوهش و سازندگی. شماره 71. (ازصفحه... - تا صفحه...)

3- حاج محمدنیا قالیباف، ک.، ا. نظامی، و ع. کمندی. 1389. بررسی امکان استفاده از شاخص نشت الکترولیت ها در ارزیابی تحمل به سرما در چغندر قند. مجله پژوهشهای زراعی ایران، جلد 8 (3): 465-472.

4- فتح الله‌طالقانی، د.، ح. شریفی، م. احمدی، غ. اشرف منصوری و م. ع. محرم زاده. 1389. توسعه کشت پاییزه چغندر قند در ایران. مجموعه مقالات کلیدی یازدهمین کنگره علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران.

5- کاشانی، ا.، ح. صدقی، ف. کاره، و ح. فرزدقی. 1375. الگوی مناسب کاشت برای تولید پروتئین و قند در خوزستان. دانشگاه شهیدچمران اهواز.

6- گوهری، ج.، و ر. قلی زاده. 1379. زراعت چغندر قند (کاشت ، داشت و برداشت). انتشارات ترویجی موسسه تولید بذر و نهال. چغندر قند کرج.

7- میرزایی اصل، ا.، ب.یزدی صمدی، ع. زالی، و ی. صادقیان مطهر. 1381. بررسی مقاومت گندم به سرما با روشهای آزمایشگاهی. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی. 6 (1): 186-177.

8- نظامی، ا. 1381. ارزیابی تحمل به سرما در نخود به منظور کشت پاییزه آن در مناطق مرتفع. پایان نامه دوره دکتری رشته زراعت. دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد. تعداد صفحات

9- نظامی، ا.، ک. حاج محمدنیاقالیباف، و ع. کمندی. 1390. ارزیابی تحمل به یخ زدگی ارقام چغندر قند در شرایط کنترل شده. مجله تنش های محیطی در علوم کشاورزی، جلد 3 (2).

10- نظامی، ا.، ف. کیخاآخر، م. ج. موسوی، ا. ایزدی، س. نظامی، و م. یوسف ثانی. 1390. اثر تنش یخ زدگی بر گیاه بنفشه (Viola gracilis L.) تحت شرایط آزمایشگاهی. نشریه بوم شناسی کشاورزی.جلد 3 (4).

11- Blum, A. 1988. Plant Breeding for Environmental Stress. CRC Press, U.S.A.

12- Bridger, G. M., D. E. Falk, B. D. Mckersie and D. L. Smith. 1996. Crown freezing tolerance and field winter survival of winter cereals in eastern Canada. Crop Science. 36:150-157.

13- Fowler, D. B., L. V. Gusta and N. J. Tyler. 1981. Selection for winter hardiness in wheat. III. Screening methods. Crop Science. 21:896-901.

14- Gusta, L. V. and D. B. Fowler. 1977. Cold resistance and injury in winter cereals. PP:159-178. In Mussel H, Staples RC (eds.) Stress physiol. in crop plants. John Wiley & Sons. New York.

15- Hoffmann, C. M. and S. K. Severin. 2010. Light absorption and radiation use efficiency of autumn and spring sown sugar beets. Field Crops Research 119: 238–244.

16- Hoffmann, C. M. and S. K. Severin. 2011. Growth analysis of autumn and spring sown sugar beet. European Journal of Agronomy. 34:1-9.

17- Lawrence, C. and A. S. Holaday. 2000. Effects of mild night chilling on respiration of expanding cotton Leaves. Plant Science. 157:233–244.

18- Levitt, J. 1980. Chilling injury and resistance. Vol. 1. PP. 23-64 .In Kozlowsky, T.T.(eds.) Chilling, Freezing and High Temperature Stresses. Responses of Plants to Environmental Stresses. Academic Press, New York.

19- Lindow, S. E., D. C. Arny, and C. D. Upper. 1982. Bacterial ice nucleation: a factor in frost injury to plants. Plant Physiology 70: 1084-1089.

20- Rinaldi, M. and A. V. Vonella. 2006. The response of autumn and spring sown sugar beet (Beta vulgaris L.) to irrigation in Southern Italy: Water and radiation use efficiency. Field Crops Research 95:103–114.

21- Sadeghian, S. Y. 2002. Advantage of winter beet as compared with summer beet. IIRB, Mediterranean Section meeting, 24-26 Oct. 2002.

22- Sharom, M., C. Willemot and J. E. Thompson. 1994. Chilling injury induces lipid phase changes in membranes of tomato fruit. Plant Physiology. 105:305–308 .

23- Wise, R. R., J. McWillia and A. W. Naylor. 1983. A comparative study of low-temperature-induced ultra stractural alternations of three species with differing chilling sensitivities. Plant Cell and Environment. 6:525-535.

24- Wolter, F. P., R. Schmidt and E. Heinz. 1992. Chilling sensitivity of Arabidopsis thaliana with genetically engineered membrane lipids. EMBO.J. 11:4685–4692.

25- Wood, D. W. and R. K. Scott. 1975. Sowing sugar beet in autumn in England. Journal of Agricultural Science, Cambridge. 84:97 -108.