تأثیر دما و تنش خشکی بر جوانه‌زنی بذر تاج خروس خزنده (Amaranthus viridis L.) و خوابیده (Amaranthus blitoides S. Watson)

پژوهش های حفاظت گیاهان ایران

مقاله 9، دوره 31، شماره 4 - شماره پیاپی 38، دی 1396، صفحه 690-699   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jpp.v31i4.61569

نویسنده

مرجان دیانت^*

دانشگاه آزاد اسلامی-واحد علوم و تحقیقات

چکیده

جوانه‌زنی بذر در مدیریت علف‌های هرز فرآیندی کلیدی است بطوری‌که می‌تواند بر تعداد علف‌های هرز سبز شده و زمان سبز شدن آنها تعیین کننده باشد. تاج خروس خزنده و خوابیده از جمله علف‌های هرز مهم سبزیجات و گیاهان زراعی تابستانه در ایران هستند. به منظور ارزیابی اثر دما بر جوانه‌زنی این دو علف هرز، آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی و با 4 تکرار در دانشگاه آزاد اسلامی- واحد علوم و تحقیقات در سال 1394 انجام شد. بذور با دماهای 5، 10، 15، 20، 25، 30، 35، 40 و 45 درجه سانتی‌گراد تیمار شدند. با توجه به مدل خطوط متقاطع دماهای پایه، بهینه و بیشینه به ترتیب در تاج خروس خزنده 37/14، 21/34 و 50/44 و در تاج خروس خوابیده 24/14، 65/31 و 20/44 درجه سانتی‌گراد به دست آمدند. در آزمایشی دیگر 7 سطح پتانسیل اسمزی (0، 2/0-، 4/0-، 6/0-، 8/0- و 1- مگاپاسکال) مورد بررسی قرار گرفتند. به منظور ارزیابی پتانسیل سطوح مختلف تنش خشکی در کاهش درصد جوانه‌زنی بذر از مدل سیگموئید سه پارامتری استفاده شد. به طور کلی مقادیر x50 (پتاسیل لازم برای کاهش 50 درصدی جوانه‌زنی) به دست آمده برای تاج خروس خوابیده نسبت به تاج خروس خزنده کمتر بود. تاج خروس خزنده در پتانسیل 1- مگاپاسکال توانست 25/9 درصد جوانه زند ولی در این پتانسیل تاج خروس خوابیده جوانه نزد که نشان دهنده تحمل بالاتر تنش خشکی توسط این گونه بود. با توجه به داده‌های به دست آمده هر دو گونه می‌توانند در اقلیم‌های نیمه گرم و گرم جوانه زنند. تحمل هر دو گونه نسبت به تنش خشکی بالا بود اما تاج خروس خزنده تحمل بالاتری داشته و بنابراین پتانسیل تهاجم بیشتری به مناطق خشک دارد.

کلیدواژه‌ها

دمای بهینه جوانه‌زنی؛ علف‌هرز؛ مدل خطوط متقاطع؛ مدل سیگموئیدی

مراجع

1- Alex J.F. 1964. Weeds of tomato and corn fields in two regions of Ontario. Weed Research, 4: 308–318.

2- Abid M., Salim M., Bano A., Asim M., and Hadees M. 2011. Physiology and productivity of rice crop influenced by drought stress induced at different developmental stages. African Journal of Biotechnology, 10: 5121-5136.

3- Alam A., Juraimi A.S., Rafii M.Y., Abdul Hamid A., and Aslani F. 2014. Screening of purslane (Portulaca oleracea L.) accessions for high salt tolerance. Scientific World Journal, 1-13.

4- Amayun M., Khan S.A., Shinwari Z.K., Khan A., Ahmad N., and Lee I.J. 2010. Effect of polyethylene glycol induced drought stress on physio-hormonal attributes of soybean. Pakistan Journal of Botany, 42: 977-986.

5- Asharaf M. 2010. Inducing drought tolerance in plants: Recent advances. Biotechnology Advances, 28: 199-238.

6- Ashraf M., and Harris P.J.C. 2004. Potential biochemical indicators of salinity tolerance in plants. Journal of Plant Science, 166: 3–16.

7- Bannayan M., Nadjafi F., Rastgoo M., and Tabrizi L. 2006. Germination properties of some wild medicinal plants from Iran. Journal of Seed Technology, 28: 80-86. (In Persian with English abstract).

8- Bouaziz A., and Hicks D. 1990. Consumption of wheat seed reserves during germination and early growth as affected by soil water potential. Plant and Soil, 128: 161-165.

9- Boyd N., and Van Acker R. 2004. Seed germination of common weed species asaffected by Oxygen concentration, light, and osmotic potential. Weed Science, 52: 589–596.

10- Chachalis D., and Reddy K.N. 2000. Factors affecting Campsi sradicans seed germination and seedling emergence. Weed Science, 48: 212–216.

11-Chejara V.K., Kristiansen P., Whalley R.D.B., Sindel B.M., and Nadolny C. 2008. Factors affecting germination of Coolatai grass (Hyparrhenia hirta). Weed Science, 56:543–548.

12- Chauhan B., Gill S.G., and Preston C. 2006. Factors affecting seed germination of annual sowthistle (Sonchus oleraceus) in southern Australia. Weed Science, 54: 854-860.

13- Dorado J., Del Monte J.P., and Lopez-Fando C. 1999. Weed seed bank response to crop rotation and tillage in semiarid agroecosystems.Weed Science, 47: 67–73.

14- Garcia-huidobro J., Monteith J.L., and Squaire G.R. 1982. Time, temperature and germination of pearl millet (Pennisetumthy phoides S. and H.) I. constant temperature. Journal of Experimental Botany, 33: 288–296.

15- Ghersa C., Benech-Arnold R., Satorre E., and Martinez-Ghersa M. 2000. Advances in weed management strategies. Field Crops Research, 67: 95-104.

16- Ghorbani R., Seel W., and Leifert C. 1999. Effects of environmental factors on germination and emergence of Amaranthus retroflexus. Weed Science, 47: 505–510.

17- Guillemin J.P., Reibel C., and Granger S. 2008. Evaluation of base temperature of several weed species. p. 274 In B. E. Valverde (ed.) Proceedings of the 5th International weed science congress, 23-27 June, 2008. International weed science society, Vancouver, Canada.

18- Hanf M. 1983. The arable weeds of Europe with their seedlings and seeds. BASF United Kingdom Limited, Suffolk, UK.494 pp.

19- He L., Jia X., Gao Z., and Li R. 2011. Genotype-dependent responses of wheat (Triticum aestivum L.) seedlings to drought, UV-B radiation and their combined stresses. African Journal of Biotechnology, 10: 4046-4056.

20- Jeffrey D.W., Timothym C.M., and John T.R. 1987.Solution volume and seed number: often overlooked factors in allelopathic bioassays. Journal of Chemical Ecology, 13: 1424–1426.

21- Kaya M.D., Okcu G., Atak M., Cikili Y., and Kolsarici O. 2006. Seed treatment to overcome salt and drought stress during germination in sunflower (Helianthus annus L.). European Journal of Agronomy, 24: 291-295.

22- Li Z., Bian M., Wu Z., Zhang X., Yang Q., and Huang C. 2011. Isolation and drought-tolerant function analysis of ZmPti1-1, a homologue to Pti1, from maize (Zea mays L.). African Journal of Biotechnology, 10: 5327-5336.

23- Lu P., Sang W., and Ma K. 2006. Effects of environmental factors on germination and emergence of Crofton weed (Eupatorium adenophorum). Weed Science, 54: 452–457.

24- Kazerunimonfared A., Rezvani Moghadam P., Nasiri Mahalati M., and Tokasi S. 2012. Investigation on the cardinal temperatures for germination of Solanum nigrum. In proceeding of 4th Iranian Weed Science Congress, 6-7 February. 2004, Ahvaz, Iran. pp: 122. (In Persian with English abstract)

25- Martin J. 1943. Germination studies of the seeds of some common weeds. Iowa Acadademic Science Proceeding, 50: 221–228.

26- Michel B.E., and Kaufmann M.R. 1973. The osmotic potential of polyethylene glycol 6000. PlantPhysiology, 51: 914–916.

27- Nerson H. 2007. Seed production and germinability of cucurbit crops. Seed Science Biotechnolgy, 1: 1-10.

28- Nezamabadi N., Rahimian Mashhadi H., Zand E., and Alizadeh H.M. 2005. Effect of desiccation, NaCl and polyethylen glycol induced water potentials on sprouting of Glycyrrhiza glabra rhizome buds. Iranian Journal of Weed Science, 1: 41-50. (In Persian with English abstract)

29- Oliveria M.J., and Norsworthy J.K. 2006. Pittedmorningglory (Ipomoea lacunosa) germination and Emergence as affected by environmental factors and Seeding depth.Weed Science, 54: 910–916.

30- Page E.R., Gallagher R.S., Kemanian A.R., Zhang H., and Fuerst E.P. 2006. Modeling site-specific wild oat (Avena fatua) emergence across a variable landscape. Weed Science, 54: 838-846.

31- Phartyal S.S., Thapial R.C., Nayal J.S., Rawat M.M.S., and Joshi G. 2003. The influence of temperatures on seed germination rate in Himalaya elm (Ulmus wallichiana). Seed Science and Technology, 25: 419-426.

32- Qasem J.R. 1992. Pigweed (Amaranthus spp.) interference intransplanted tomato (Lycopersicon esculentum). Journal of Hortic Science, 67:421–427.

33- Ramagopal S. 1990. Inhibition of seed germination by salt and its subsequent effect on embryonic protein synthesis in barley. Journal of Plant Physiology, 136: 621-625.

34- Ray J., Creamer R., Schroeder J., and Murray L. 2005. Moisture and Temperature requirements for London rocket (Sisymbrium irio) emergence. Weed Science, 53: 187–192.

35- Saavedra M., and Pastor M. 1996. Weed populations in olivegroves under non-tillage and conditions of rapid degradation of simazine. Weed Research, 36: 1–14.

36- Sah V.K., Chaturvedi O.P., and Saxena A.K. 1989. Effects of water stress, pH, temperature, and light on seed germination of four pine species. Proceeding Indian Natural Science Academic, 55: 73-74.

37- Santelmann P.W., and Evetts L. 1971. Germination and herbicide susceptibility of six pigweed species. Weed Science, 19: 51–54.

38- Shimi P., and Termeh F. 1994. Weeds of Iran. Plant Pest and Diseases Research Institute. 112 p.

39- Steinmaus S.J., Prather T.S., and Holt J.S. 2000. Estimation of base temperatures for nine weed species. Journal of Experimental Botany, 51:275–286.

40- Rashed Mohasel L.H., Kazerooni Monfared E., and Alebrahim M.T. 2012. Effects of some environment factors on wild lettuce (Lactuca serriola) germination. Journal of Plant Protection, 25: 341-350. (In Persian with English abstract)

41- Tabrizi L., NasiriMahallati M., and Koocheki A. 2004. Investigation on the cardinal temperature for germinationon Plantago ovata and Plantago psyllium. Journal of Iranian Field Crops Research, 2: 143-150. (In Persian with English abstract)

42- Vizantinopoulos S., and Katranis N. 1994. Integrated weed control management in soybeans (Glycine max) in Greece. Weed Technology, 8: 541–546.

43- Vizantinopoulos S., and Katranis N. 1998. Weed management of Amaranthus spp. in corn (Zea mays). Weed Technology, 12:145–150.

44- Wise A.M., Rey T.L., Prostko E.P., Vencill W.K., and Webster T.M. 2009. Establishing the geographical distribution and level of acetolactate synthase resistance in Palmer amaranth (Amaranthus palmeri) accessions in Georgia.Weed Technology, 23: 200-214.

45- Zeinali E., Soltani A., Galeshi S., and Sadati S.J. 2010. Cardinal temperatures, response to temperature and range of thermal tolerance for seed germination in wheat (Triticum aestivum L.) cultivars. Journal of Plant Production, 3(3): 23-42.

46- Zhou J., Deckard E.L., and Ahrens W.H. 2005. Factors affecting germination of hairy nightshade (Solanum sarrachoides) seeds. Weed Science, 53: 41–45.

47- Zhu J., Kang H., Tan H., and Xu M. 2006. Effects of drought stresses induced by polyethylene glycol on germination of Pinus sylvestris var. Mongolia seeds from natural and plantation forests on sandy land. Journal of Forest Research, 11: 319–328.