تاثیر مقادیر بذر و نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه گندم رشد یافته در بقایای کلزا

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 13، دوره 13، شماره 1 - شماره پیاپی 34، فروردین 1394، صفحه 120-130   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v13i1.25692

نویسندگان

افسانه نعمت پور¹؛ سید عبدالرضا کاظمینی^{* 2}؛ محمد جعفر بحرانی¹

¹دانشگاه شیراز

²دانشکده کشاورزی شیراز

چکیده

به منظور بررسی تاثیر مقادیر مختلف نیتروژن و بذر و نگهداری بقایای کلزا بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم، آزمایشی در سال زراعی 91- 1390 در مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز (باجگاه)، به صورت کرت‌های دو بار خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار انجام شد. تیمارها شامل نگهداری بقایای کلزا و بدون بقایا در کرت‌های اصلی، کود نیتروژن (82، 96، 110 و 124 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار) درکرت‌های فرعی و سه میزان بذر گندم (220، 245 و 270 کیلوگرم بذر در هکتار) در کرت‌های فرعی فرعی بودند. در هر سطحی از کاربرد بذر مصرفی، عملکرد دانه در تیمار بدون بقایا به‌صورت معنی‌داری بیشتر از تیمار نگهداری بقایا بود. نگهداری بقایای کلزا در مقایسه با بدون بقایا، به‌صورت معنی‌داری عملکرد دانه را کاهش داد. با افزایش میزان نیتروژن از 82 به 124 کیلوگرم در هکتار، عملکرد دانه به‌صورت معنی‌داری افزایش یافت. بالاترین عملکرد دانه در برهمکنش 124 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و 270 کیلوگرم بذر گندم در هکتار، در شرایط بدون بقایای کلزا حاصل شد که با 110 کیلوگرم نیتروژن در هکتار تفاوت معنی‌داری نداشت. به ازای افزایش هر واحد نیتروژن و بذر در هکتار، عملکرد دانه به ترتیب 28 و 98/19 واحد افزایش یافت، بنابراین کاربرد نیتروژن و تراکم گیاهی به عنوان دو راهکار زراعی در افزایش عملکرد گندم دارای اهمیت می باشد. برای دست‌یابی به عملکرد بهینه در شرایط نگهداری بقایای کلزا مصرف 270 کیلوگرم بذر گندم و 124 کیلوگرم نیتروژن در هکتار توصیه می‌شود.

کلیدواژه‌ها

بقایای کلزا؛ عملکرد دانه گندم؛ میزان بذر؛ نیتروژن

مراجع

1-امام، ی.، و م. نیک نژاد. 1373. مقدمه ای بر فیزیولوژی عملکرد گیاهان زراعی. انتشارات دانشگاه شیراز.

571 صفحه.

2- بهنیا، م. 1373. غلات سردسیری. انتشارات دانشگاه تهران. 610 صفحه.

3- حجازی، ا. 1388. تاثیر بقایای گیاهی و مقادیر مختلف نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه زراعی در تناوب گندم- کلزا در نوعی خاکورزی کاهش یافته. پایان نامه کارشناسی ارشد بخش زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز. 121 صفحه.

4- زاهد، م.، س. گالشی، ن. لطیفی، ا. سلطانی، و م. کلاته. 1390. اثر تراکم بر عملکرد و اجزای عملکرد در ارقام جدید و قدیم گندم. مجله الکترونیک تولید گیاهان زراعی. 4(1): 215- 201.

5- صادقی، ح.، و ع. کاظمینی. 1390. اثر مدیریت بقایای گیاهی و کود نیتروژن بر عملکرد دانه و اجزای عملکرد دو رقم جو در شرایط دیم. مجله علوم زراعی ایران. 13 (3): 451-436.

6- طلایی، آ. آ. و، ر. حق پرست. 1378. اثر مقادیر مختلف نیتروژن بر عملکرد دانه و جذب نیتروژن، پتاسیم و فسفر در برخی از لاین های متحمل گندم دیم. مجله نهال و بذر. 15: 159-156.

7- قبادی، م. 1378. تاثیر تراکم های مختلف بوته بر روند پنجه زنی و رابطه آن با عملکرد و اجزای عملکرد 4 رقم گندم در شرایط آب و هوایی اهواز. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه شهید چمران اهواز.

8- کرمی، ع.، و د. حیاتی. 1377. کشاورزی پایدار در مقایسه با کشاورزی متعارف. سنجش ایستارها، مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی. جلد دوم (2): 18-1.

9- کوچکی، ع.، و م. بنایان اول. 1373. فیزیولوژی عملکرد گیاهان زراعی. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد. 380 صفحه.

10- لک، ش.، ا. نادری، س. ع. سیادت، ا. آینه بند، و، ق. نورمحمدی. 1385. اثر سطوح مختلف نیتروژن و تراکم بوته در شرایط مختلف رطوبتی بر عملکرد، اجزای عملکرد و کارایی مصرف آب ذرت دانه ای سینگل کراس 704 در خوزستان. مجله علوم زراعی ایران. 8 (2): 170-153.

11- مدرس ثانوی، ع.، و سروش زاده، ع. 1382 . اثرات فاصله هر ردیف و میزان بذر بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه گندم ، لاین امید بخش .M-75-10 مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی. سال دهم، شماره اول بهار. صفحه 97- 83.

12- مسگرباشی، م.، ع. بخشنده، م. نبی پور، و ع. کاشانی. 1385. اثرات بقایای گیاهی و سطوح کود شیمیایی بر عملکرد دانه و اجزای عملکرد دو رقم گندم در اهواز. مجله علمی کشاورزی. 29 (1): 62-53.

13- نور محمدی، ق.، ع. سیادت.، و ع . کاشانی 1376 . زراعت . جلد اول ، غلات . انتشارات دانشگاه شهید چمران اهواز . 446 صفحه .

14- نیکنام حقیقی، ا. 1390.اثر سطوح نیتروژن، میزان بذر و علف های هرز بر رشد و عملکرد گندم. پایان نامه کارشناسی ارشد بخش زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز. 88 صفحه.

15- Alcozen, F., M., Honz, and A. Haby. 1993. Nitrogen fertilization timing effect on wheat production, nitrogen uptake efficiency and residual soil nitrogen. Agronomy Journal. 85: 198- 203.

16- Bavar, M. 2008. Effects of planting date density on growth indices and yield component of hull-less barley. The Thesis of M.Sc. degree. University of Agriculture Sciences and Natural Resources of Gorgan, 62p.

17-Beyaert, R. P., J. W. Schott, and P. H. White. 2002. Tillage effects on corn production in a coarse-textured soil in Southern Ontario. Agronomy Journal. 94: 767-774.

18- Boswell, F.C., J. J. Meisinger, and W. L. Case. 1985. Production, marketing and use of nitrogen fertilizers. In: Fertilizer Technology and Use., 3rd Ed. SSSA Madison, WI, P. 229-292.

19- Camberato, J. J., and B. R. Bock. 2001. Spring wheat response to enhanced a monium supply. Agronomy Journal. 82: 467- 473.

20- Dao, T. H. 1998. Crop residues and management of annual grass weeds in continuous no- till wheat. Weed Science. 35: 395- 406.

21- Davis, J. G., D. G. Westfall., J. J. Mortvedt, and J. F. Shanahan. 2002. Fertilizing winter wheat. Agronomy Journal. 84: 1198- 1203.

22- Donaldson, E., F. W. Schillinger, and S. M. Dofing. 2001. Straw production and grain yield in relationships winter wheat. Crop Science. 41: 100-106.

23- Evans, S.A. 1997. The influence of plant density and nitrogen on the growth and yield of winter wheat. Australian Journal of Agricultural Science. 33: 120- 128.

24- FAO. 2004. FAOSTAT Agriculture. Data. http://www.faostat.fao.org/faostat/collections?Subset=Agriculture (Visited 22 March 2011).

25- Ferguson, H., and G. O. Boatweight. 1998. Effects of environmental factors on the development of crown node and adventitious roots of winter wheat. Agronomy Journal. 6: 528- 536.

26- Fischer, R.A. 1999. Irrigated spring wheat and timing and amount of nitrogen fertilizer. Field Crops Resarch. 33: 57- 80.

27- Garcia, R., E. T. Kanemasu., B. L. Blad., A. Bauer., I. L. Hatfield., D.J. Major, R.J. Reginato, and K.G. Hubbard. 1998. Interception and efficiency of light in winter wheat under different N regimes. Agricultural Meteorology. 44: 175- 186.

28- Giunta, F., R. Motza, and M. Deidda. 1993. Effect of drought on yield and yield components of durum and triticale in a Mediterranean environments. Field Crops Research. 33: 399- 406.

29- Lopez-Bellido, R., J. Lopez-Bellido., E. Castillo, and F.J. Lopez-Bellido. 2000. Effect of tillage, crop rotation and nitrogen fertilization on wheat under rainfed Mediterranean conditions. Agronomy Journal. 192: 1045-1063.

30- Mosseddeq, F., and D. M. Smith. 1994. Timing of nitrogen application to enhance spring wheat yield in Mediterranean climate. Agronomy Journal. 86:221-226.

31- Prasertsak, A., and S. Fukai. 1997. Nitrogen availability and water stress interaction on rice growth and yield. Field Crops Research. 52: 249- 260.

32- Rasmusson, D.C. 1985. Barley. Am. Soc. Agron. Madison, Wisconson. 53711. USA.

33-Uhart, S. A., and F. H. Andrade. 1995. Nitrogen deficiency in maize: I. Effects on crop growth, development dry matter partitioning, and kernel set. Crop Science. 35:1376- 1383.

34- Wiersma, J. J. 2002. Determining an optimum seeding rate for spring wheat in Northwest Minnesote. Plant Management Net work.

35- Yadava, R. L. 1997. Urea-N Management in relation to crop residue in rice- wheat cropping system in north western India. Bioresource Technology. 61(2): 105- 109.