تاثیر مقادیر کود نیتروژن بر صفات مورفولوژیکی، عملکرد و اجزای عملکرد سه رقم برنج

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 16، دوره 13، شماره 1 - شماره پیاپی 34، فروردین 1394، صفحه 146-152   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v13i1.28350

نویسندگان

سید غلامرضا موسوی^{* 1}؛ ام لیلا محمدی²؛ رضا برادران¹؛ محمد جواد ثقه الاسلامی¹؛ ابراهیم امیری³

¹دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند

²دانشگاه پیام نور لاهیجان

³دانشگاه آزاد اسلامی واحد لاهیجان

چکیده

با هدف بررسی تاثیر مقادیر کود نیتروژن بر صفات مورفولوژیکی، عملکرد و اجزای عملکرد ارقام برنج، آزمایشی طی سال زراعی 1388 در موسسه تحقیقات برنج کشور در رشت اجرا شد. این تحقیق به صورت فاکتوریل دو عاملی در پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. عامل اول مقدار نیتروژن در چهار سطح شامل مقادیر صفر، 30، 60 و 90 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و عامل دوم رقم برنج در سه سطح شامل ارقام هاشمی، علی کاظمی و خزر بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که سطوح کود نیتروژن تاثیر معنی‌داری بر طول خوشه، تعداد دانه در خوشه، وزن هزار دانه و شاخص برداشت نداشته است اما صفات ارتفاع بوته، تعداد پنجه در متر مربع، تعداد خوشه در متر مربع، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک را در سطح یک درصد تحت تاثیر قرار داد. با افزایش مصرف نیتروژن از صفر به 90 کیلوگرم در هکتار، ارتفاع بوته، تعداد پنجه در متر مربع، تعداد خوشه در متر مربع، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک به ترتیب 7/12، 6/27، 6/32، 5/84 و 6/61 درصد افزایش یافت. تاثیر رقم بر صفات مورفولوژیکی، تعداد خوشه در متر مربع، تعداد دانه در خوشه، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک در سطح یک درصد معنی‌دار بود. نتایج نشان داد که رقم خزر با میانگین تولید 5/3424 کیلوگرم دانه در هکتار، بیشترین تولید دانه را به خود اختصاص داد. به طور کلی کاربرد 90 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و کشت رقم خزر برای عملکرد مطلوب برنج در شرایط این آزمایش توصیه می‌شود.

کلیدواژه‌ها

برنج؛ نیتروژن؛ رقم؛ عملکرد و اجزای عملکرد

مراجع

1- اصفهانی، م.، س. م. صدرزاده، م. کاووسی و ع. دباغ محمدی نسب. 1384. اثر مقادیر مختلف کود نیتروژن و پتاسیم بر رشد، عملکرد و اجزای عملکرد دانه برنج رقم خزر. مجله علوم زراعی ایران، 7(3):240-226.

2- اخوان، م.، م. سام دلیری، ح. ر. مبصر، س. دستان و خ. روستایی. 1388. اثرات عدم مصرف نیتروژن و تراکم کاشت بر صفات زراعی برنج رقم طارم لنگرودی .مجله پژوهش در علوم زراعی، 545:2-537.

3- تیموریان، م.، م. گلوی، ه. پیردشتی و م. نصیری. 1388. واکنش عملکرد و اجزای عملکرد سه رقم مختلف برنج در واکنش به محدودیت منبع و مخزن و کود نیتروژن. مجله پژوهشهای تولید گیاهی، 16(3): 66-49.

4- کاظمی پشت مساوی، ح.، ه. پیردشتی، م. بهمنیار و م. نصیری. 1386. مطالعه تاثیر مقادیر و تقسیط کود نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام مختلف برنج. مجله پژوهش و سازندگی، 75: 77-68.

5- مصطفوی راد، م. و ز. طهماسبی سروستانی.۱۳۸۲. ارزیابی اثرات کود نیتروژن بر عملکرد، اجزاء عملکرد و انتقال مجدد ماده خشک در سه ژنوتیپ برنج. مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، 10(2): 39-31.

6- نحوی، م.، م. اله قلی پور، م. قربانپور و ح. مهرگان. 1384. تاثیر فاصله کاشت و مقادیر کود نیتروژن در برنج هیبرید. مجله پژوهش و سازندگی، 17(66): 38-33.

7- Abou-Khalifa, A. A. B. 2012. Evaluation of some rice varieties under different nitrogen levels. Advances in Applied Science Research, 3(2):1144-1149.

8- Bindra A. D., B. D. Kalia, and S. Kumar. 2000. Effect of N levels and dates of transplanting on growth yield and yield attributes of scented rice. Advance in Agricultural Research in India, 10:45-48.

9- Belder, P., J. H. J. Spiertz, B. A. M. Bouman, and T. P. Toung. 2005. Nitrogen economy and water productivity of lowland rice under water irrigation. Field Crop Research, 93:169-185.

10- Cassman, K. G., S. Peng, D. C. Olkd, J. K. Ladha, W. Reichardt, A. Dobermann, and U. Singh. 1998. Opportunities for increased nitrogen use efficiency from improved resource management in irrigated rice systems. Field Crops Research, 56:7-39.

11- Chabra, D., M. Kashaninejad, and S. Rafiee. 2006. Study and comparison of waste contents in different rice dryers. Proceeding of the First National Rice Symposium. Amol, Iran.

12- Chaturvedi, I. 2005. Effect of nitrogen fertilizers on growth, yield and quality of hybrid rice (Oryza sativa). Central European Agricultural Journal, 6:611-618.

13- Fageria, N. K., and V. C. Baligar. 2001. Low land rice response to nitrogen fertilization. Soil Science Plant Annual, 32:1-9.

14- Jeon, W. T. 2012. Effects of nitrogen levels on growth, yield and nitrogen uptake of fiber-rich cultivar, Goami 2. African Journal of Biotechnology, 11(1):131-137.

15- Haefel, S. M., K. Naklang, D. Harnpichitvitaya, S. Jearakongman, E. Skulkhu, P. Romyen, S. Tabtim, and S. Suriya-Arunroj. 2006. Factor affecting rice yield and fertilizer response in rain fed lowlands of northeast Thailand. Field Crop Research, 98:39- 51.

16- He, C. L., M. Z. Liu, and H. H. Jiang, Z. P. Wang, and M. Lian.1992. Study of high yield model of a rice hybrid weiyou 7 Fujian. Agricultural Science Technology, 5:2-4.

17- Koutroubasa, S. D., and D. A. Ntanos. 2003. Genotypic differences for grain yield and nitrogen utilization in India and Japonica rice under Mediterranean conditions. Field Crops Research, 83:251-260.

18- Malakuti, M. J., and M. Kavusi. 2005. Nutrition Balanced Rice. Sana Press, 612p.

19- Mannan, M. A., M. S. U. Bhuiya, H. M. A. Hossain, and M. I. M. Akhand. 2010. Optimization of nitrogen rate for aromatic Basmati rice (Oriza sativa L.). Bangladesh Journal of Agricultural Research, 35(1):157-165.

20- Manzoor, Z., T. H. Awan, E. Safdar, R.I. Ali, M. M. Ashraf, and M. Ahmad. 2006. Effect of nitrogen levels on yield and yield components of Basmati 2000. Journal of Agricultural Research, 44(2):115-122.

21- Rao, S. P. 1991. Influence of source and sink on the production of high-density grain and yield in rice. Indian Journal of Plant Physiology, 34:339-348.

22- Sharma, A. R., and D. P. Sing. 1999. Rice in: Smith D. L., and C. Mamel (eds) Crop yield, physiology and processes. Springer, Berlin, pp.109-168.

23- Talcukdar, A. S. M., M. A. Sufian, C. A. Meisner, J. M. Duxbury, J. G. Lauren, and A. B. S. Hossain. 2002. Rice, wheat and mung bean yield in response nitrogen levels and management under a bed planting system. WCSS, Thailand, 1256-1267.

24- Yoseftabar, S. 2013. Effect nitrogen management on panicle structure and yield in rice (Oryza sativa L.). International Journal of Agriculture and Crop Sciences, 5(11):1224-1227.