بررسی فیتوشیمیایی و توان دگرآسیبی اسانس برگ بنگرو (Vitex pseudo-negundo)بر جوانه‎زنی و رشد گیاهچه پنیرک و چاودار

پژوهش های حفاظت گیاهان ایران

مقاله 5، دوره 32، شماره 1 - شماره پیاپی 39، خرداد 1397، صفحه 83-90   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jpp.v32i1.61473

نویسندگان

محمدرضا بازیار¹؛ محمود عطارزاده^{* 2}؛ محمود دژم¹؛ غلامرضا نیک‎فرجام³

¹دانشگاه آزاد اسلامی واحد فسا

²دانشگاه فنی و حرفه‏ای

³دانشگاه آزاد اسلامی واحد فسا، گروه زراعت و اصلاح نباتات

چکیده

کاربرد مواد دگرآسیب در مدیریت علف‏هرز سودمند است و به همین دلیل توجه زیادی را در دو دهه‏ی اخیر به خود جلب کرده است. پس از جمع‏آوری نمونه‎هایی از برگ بنگرو، عملیات اسانس‎گیری در آزمایشگاه مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی شیراز صورت گرفت. سپس پتانسیل دگرآسیبی این اسانس بر جوانه‎زنی بذر و رشد گیاهچه‎های علف‏هرز پنیرک (Malva neglecta) و چاودار (Secale montanum) مورد بررسی قرار گرفت. این پژوهش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام گرفت. فاکتور اول شامل علف‏های ‏هرز پنیرک و چاودار و فاکتور دوم شامل غلظت‎های صفر، 250، 500، 1000 و 2000 میلی‏گرم در لیتر از اسانس برگ بنگرو بود. در این پژوهش، آنالیز اسانس برگ بنگرو به‏دست آمده به‏روش تقطیر با آب به وسیله کروماتوگرافی گازی و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف‏سنج جرمی امکان شناسایی 53 ترکیب که در برگیرنده 91/98 درصد کل اسانس بود را فراهم ساخت. بیشترین جوانه‏زنی پنیرک و چاودار با میزان 6/87 درصد در شرایط بدون اسانس بنگرو (شاهد) و همچنین بیشترین سرعت جوانه‏زنی در پنیرک و چاودار به ترتیب با 9/10 و 1/12 بذر در روز در شرایط شاهد بدست آمد. با افزایش غلظت اسانس بنگرو، درصد و سرعت جوانه‏زنی در پنیرک و چاودار روند کاهشی را نشان داد، به‏طوری‏که کمترین درصد جوانه‏زنی در تیمار 2000 میلی‏گرم در لیتر بدست آمد. همچنین با افزایش غلظت اسانس درختچه بنگرو، سبب کاهش در میانگین وزن خشک پنیرک و چاودار شد. در مجموع، نتایج این پژوهش نشان داد که اسانس بنگرو دارای توان دگرآسیبی بالایی بر روی گیاهان پنیرک و چاودار است و علف هرز پنیرک حساسیت بیشتری نسبت به چاودار به اسانس بنگرو نشان داد.

کلیدواژه‌ها

شاخص بنیه گیاهچه؛ علف هرز؛ کروماتوگرافی گازی؛ وزن خشک گیاهچه

مراجع

1- Adams R.P. 2007. Identification of essential oil components by gas chromatography/ mass spectrometry. 4th ed. Allured Publ., Carol Stream, IL.

2- Agrawal R.L. 1982. Seed Technology. New Delhi. India, 685 p.

3- Asdadi A., Idrissi Hassani L.M., Chebli B., Moutaj R., Gharby S., Harhar H., Salghi R., and Hadek M.E.L. 2014. Chemical composition and antifungal activity of Vitex agnus-castus L. seeds oil growing in morocco. Journal of Materials and Environmental Science, 5(3): 823-830.

4- Hayat E., Mahe M., Mata M., Mighri Z., laurent G., and MahJoub A. 2010. Biologicel activites of Peganum harmala leaves. African Journal of Biotechnology, 3: 8199-8205.

5- Inderjit W. J., and Duke S.O. 2003. Ecophysiological aspects of allelopathy. Planta, 217(4): 125-132.

6- Ishii-Iwamoto E L., Coelho E. M. P., Reis B., Moscheta I. S., and Bonato C.M. 2012. Effect of monoterpenes on physiological processes during seed germination and seedling growth. Current Bioactive Compounds, 8: 50-64.

7- Kavitha D., Prabhakaram J., and Arumugam K. 2012. Allelopathic influence of Vitex negundo L. on germination and growth of Greengram (Vigna radiata (L.) R. Wilczek) and Blackgram (Vigna mungo (L.) Hepper). International Journal of Ayurvedic and Herbal Medicine, 2(1): 163-170.

8- Khokra S.L., Prakash O., Jain S., Aneja K.R., and Dhingra Y. 2008. Essential oil composition and antibacterial studies of Vitex negundo Linn. Extracts. Indian Journal of Pharmaceutical Sciences, 70(4): 522–526.

9- Maguire J.D. 1962. Speed of germination – aid in selection and evaluation for seedling emergence and vigour. Crop Science, 2:176-177.

10- Mandal A., Tarai P., Kaushik S., Mahata A., and Chakarborti P. 2013. Allelopathic action of Rauwolfia tetraphylla L. root extracts on gram (Cicer arietinum L.) seeds. Journal of Crop and Weed, 9: 72-75.

11- Nichols M. A., and Heydecker W. 1986. Two approaches to the study of germination date. Proc. International. Seed Test, 33:531-540

12- Nilda R., and Talbert E. 2000. Differential activity of allelochemical from secale cereale in seedling bioassays. Weed Science, 48(3): 302-310.

13- Pakravan M., and Nemati S. 2012. Cladistic analysis of the genus Malva L. in Iran based on morphological characters. Journal of Applied Biology, 23: 31-40. (In Persian with English abstract).

14- Sangeetha C., and Baskar P. 2015. Allelopathy in weed management: A critical review. African Journal of Agricultural Research, 10(9): 1004-1015.

15- Sarikurkcu C., Arisoy K., Tepe B., Cakir A., Abali G., and Mete E. 2009. Studies on the antioxidant activity of essential oil and different solvent extracts of Vitex agnus castus L. fruits from Turkey. Food and Chemical Toxicology, 47: 2479–2483.

16- Soltani A., Zeinali E., Galeshi S., and Latifi N. 2001. Genetic variation for and interrelationships among seed vigor traits in wheat from the Caspian Sea Coast of Iran. Seed Science and Technology, 29: 653- 662.

17- Soo Seo B., Phil Mun S., and Hoon Son J. 2001. A study on the effect of allelopathy of Vitex negundo var. incisa leaves extracts. Korean Journal of Environment and Ecology, 15(2): 173-185.