ارزیابی خصوصیات رویش و تولید ریشه ذخیره‌ای گیاه دارویی- صنعتی باریجه (Ferula gummosa Boiss.) تحت شرایط کشت در عرصه طبیعی و گلدان

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 20، دوره 13، شماره 1 - شماره پیاپی 34، فروردین 1394، صفحه 184-192   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v13i1.29615

نویسندگان

زهرا بیک زاده^{* 1}؛ فریدون ملتی²؛ کمال الدین ناصری³؛ مهدی راستگو⁴

¹دانشگاه فردوسی، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست

²دانشگاه فردوسی، دانشکده منابع طبیعی

³دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده منابع طبیعی ومحیط زیست

⁴دانشگاه فردوسی، دانشکده کشاورزی

چکیده

به منظور ارزیابی اثر تاریخ و عمق کاشت بر خصوصیات رویش و تولید ریشه ذخیره‌ای گیاه دارویی- صنعتی و در معرض خطر انقراض باریجه (Ferula gummosa Boiss.)، آزمایشی در عرصه طبیعی و همچنین به صورت گلدانی درفضای باز انجام شد. آزمایش گلدانی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با 10 تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل تاریخ های کاشت در 5 سطح (10 مهر، 20 آبان، 1 دی، 10 بهمن،
20 اسفند) و عمق کاشت بذر در دو سطح (2 و 4 سانتی‌متر) بود. نتایج نشان داد اثر تاریخ کاشت، بر درصد رویش، سرعت رویش، تعداد ریشه ذخیره‌ای، طول ریشه ذخیره‌ای، وزن خشک ریشه ذخیره‌ای، وزن خشک برگ و وزن خشک کل باریجه بسیار معنی‌دار بود و عمق کاشت نیز بر درصد رویش، طول ریشه ذخیره‌ای، وزن خشک ریشه ذخیره‌ای، وزن خشک برگ و وزن خشک کل معنی‌دار بود. بر همکنش تاریخ کاشت و عمق کاشت نیز اثر معنی‌داری بر طول ریشه ذخیره‌ای، وزن خشک ریشه ذخیره‌ای و وزن خشک کل داشت. نتایج نشان دادند که کشت بذرهای باریجه در عمق دو سانتی‌متری و تاریخ کاشت 20 آبان به سبب شرایط بهینه جهت حذف خواب بذرها، منجر به افزایش درصد رویش و سرعت رویش و نیز تعداد ریشه ذخیره‌ای شد نتایج آزمایش عرصه طبیعی نیز نشان داد که کشت در جهات مختلف جغرافیایی اثر کاملاً معنی داری بر درصد رویش باریجه دارد. بیشترین میزان درصد رویش باریجه در دامنه رو به شمال، سپس غرب و جنوب و کمترین میزان رویش در دامنه رو به شرق دیده شد.

کلیدواژه‌ها

باریجه؛ تاریخ کاشت؛ عمق کاشت؛ سرعت رویش؛ وزن خشک کل

مراجع

1- ادنانی، م.، م. بشیری و ح. باقری. 1384. بررسی ویژگی‌های رویشگاهی و برخی ترکیب‌های شیمیایی گیاه باریجه در استان قم. تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران. 21: 211-195.

2- امید بیگی ر. پیر مرادی م،ر. و کریم‌زاده ق. 1383. بررسی روشهای مختلف تیغ زنی بر عملکرد و بقـای گیـاه دارویـی آنغـ وزه. مجله منابع طبیعی ایران.57(4): 798- 791.

3- امید‏بیگی ر. صدرایی‏منجیلی ک. سفید‏کن ف. 1384. اثر تاریخ کاشت بر عملکرد کمی و کیفی گیاه Foeniculum vulgare cv. Soroksari. فصلنامه پژوهشی گیاهان معطر و دارویی ایران21 (4): 479- 465.

4- اهدایی ب، نورمحمدی . 1363. اثر تاریخ کاشت بر روی عملکرد دانه و سایر صفات زراعی ارقام گلرنگ. مجله علمی کشاورزی، دانشکده شهید چمران اهواز 9: 42- 28.

5- خواجه پور م. ر. 1387 . اصول و مبانی زراعت. مرکز انتشارات جهاد دانشگاهی واحد صنعتی اصفهان. ص: 622

6- رستگار، م.ع. 1376. کنترل و گواهی بذر، چاپ اول انتشارات برهمند. ص: 324

7- رستگار، م. ع. 1378. زراعت عمومی، برهمند. ص: 467

8- زرگری ع. 1375. گیاهان دارویی. جلد دوم، چاپ ششم انتشارات دانشگاه تهران. ص: 570

9- سفید‏کن ف. 1387. برنامه راهبردی تحقیقات گیاهان دارویی. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مرتع کشور، سازمان ترویج، آموزش و تحقیقات کشاورزی، وزارت جهاد کشاورزی. ص: 95

10- عسکرزاده م. ع. غلامی ب و نگاری ع. 1384. بررسی خصوصیات اکولوژیکی و امکان زراعی کردن گیاه دارویی و صنعتی باریجه در شرایط آب و هوایی مشهد. چهارمین کنگره علوم باغبانی ایران. 396-396.

11- مظفریان و. 1362. گیاهان خانواده چتریان در ایران: کلید شناسایی و پراکنش، وزارت کشاورزی، موسسه تحقیقات و مراتع. ص: 387

12- ملتی ف. پارسا م. و للگانی، ب. 1389. بررسی رفتارهای جوانه‏زنی و تاریخ کاشت مطلوب در کندل‏کما، آنغوزه و باریجه. پژوهشهای زراعی ایران، 8(3): 530- 521.

13- ملتی ف.کوچکی ع. و نصیری محلاتی م. 1384. بررسی رفتارهای جوانه زنی وتاریخ کاشت مطلوب گیاه باریجه. مجله پژوهش های زراعی ایران، 3 (1): 128- 123.

14- هادی ن. امیدبیگی ر. و معینی ا. 1390. بررسی امکان نگهداری درون شیشه ای پرم پلاسم گیاه باریجه و کالوس زایی آن. تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان مرتعی وجنگلی ایران.19 (1) :38-28.

15- Adams, F. J., and T. A. Coffelt. 2005. Planting date effects on flowering, seed yield, and oil content of rape and crambe cultivars. Indus. Crops Prod, 21: 293- 307.

16- Burgert, K. L., and O. C. Burnside. 1972. Optimum temperature for germination and seeding development of black night Northceat. Weed Control Conf. Res. Rep. 29: 56-57.

17- Keshtkar, R., H. Azarnivand, V. Etemad, S. Mousavi. 2008. Seeds dormancy ,breaking and germination requirements of Ferula ovina and Ferula gummosa. Desert, 13: 45- 51.

18- Nadjafi F.,Bannayan M., Tabrizi L., Rastgoo M. 2005. Seed germination and dormancy breaking techniques for Ferula gummosa and Teucrium polium.Journal of Arid Environments, 64: 542- 547.

19- Mirzaei J., Akbarinia M., Hosseini S.M., Sohrabi H.,and Hosseinzade J. 2008. a. Biodiversity of herbaceous species in relation to physiographic factors in forest ecosystems in Central Zagros.Journal of Iranian Biology, 20(4): 375-382.

20- Betti, G. Casabianca H., Schmids M., Thomson M., and OmidBaigi R. 2004. Ferula gummosa: study on the phytochemical variability and the occurrence of adulterations in Iran. Iranian Journal of Pharmaceutical Research.3:9-9.

21- Vaseghi P., Ejtehadi H., and Zahedipour H. 2012.Study on plant biodiversity in relation to elevation and aspect variables, case study: altitudes of Kelat, Gonabad, and Khorasan. Journal of Science, 9(3):547-558.