ﺑﺮرﺳﻲﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻓﻨﻮﻟﻮژیکی، ریختی و فیتوشیمی ژﻧﻮﺗﻴﭗ‌ﻫﺎی زنیان (Trachyspermum ammi L.)

بوم شناسی کشاورزی

مقاله 13، دوره 11، شماره 3 - شماره پیاپی 41، مهر 1398، صفحه 995-1008   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jag.v11i3.73235

نویسندگان

مهدی فراوانی^{* 1}؛ نرجس عزیزی¹؛ عبدالکریم نگاری²؛ مجید رنجبر²؛ علی اشرف جعفری³

¹مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی

²مرکز تحقیقات کشاورزی خراسان رضوی

³ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت جنگل و مراتع کشور، ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت، آﻣﻮزش و ﺗﺮوﯾﺞ ﮐﺸﺎورزی، ﺗﻬﺮان، اﯾﺮان

چکیده

توده‌های زنیان موجود در کشور دارای تنوع بسیار بالایی ازنظر صفات کیفی و کمّی هستند. به‌منظور بررسی روابط بین صفات مورفولوژیک و زراعی و تعیین مهم‌ترین صفات مؤثر در عملکرد دانه، تعداد ۱۸ توده زنیان (Trachyspermum  ammi L.) در قالب بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی طرق مشهد در طی سال­های زراعی 95-1394 مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد عملکرد دانه بین ۹۳۸–۳۷۳ کیلوگرم در هکتار متغیر بوده است. در این آزمایش صفات ریختی و فنولوژیکی، عملکرد سرشاخه، بازده اسانس و تولید بذر مطالعه شد. بر اساس نتایج حاصل، تنـوع قابـل ملاحظـه‌ و معنی‌داری (05/0p≤) در میـان ژنوتیـپ‌هـا ازنظر صـفات اندازه‌گیری شده همانند 50% گل‌دهی130- 85 روز، وزن زیست‌توده 245- 72 گرم در بوته، عملکرد دانه در بوته 3/61- 38 گرم و درصد اسانس 22/11-08/3% بین ژنوتیپ‌های مختلف به اثبات رسید. نتایج همبستگی نشان داد عملکرد اسانس دارای همبسـتگی مثبـت بالا و معنی‌داری (01/0p≤) بـا صفات درصد اسانس، وزن بوته، عملکرد دانه در بوته، وزن کل بوته و شاخص برداشت داشته است. همبستگی کمی بین صفات تاج و پوشش و زمان رسیدگی فیزلولوژیکی با عملکرد اسانس وجود داشت. همبستگی عملکرد دانه بازمان ساقه رفتن معنی دار (5%) و به‌شکل منفی (52/0-) بود. تجزیه علیت نشان داد بیش‌ترین اثر مستقیم مثبت (39%) بر عملکرد اسانس دانه مربوط وزن کل بوته هست که خود همبستگی مثبت و بالایی (53%) با تعداد روز تا رسیدگی داشته است. برای مطالعه توده‌های بـومی زنیان، انتخاب صفاتی همانند وزن کل بوته، ارتفاع بوته، زمان ساقه رفتن و تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژیکی گیاه از اهمیت خاصی برخوردار بوده و باید با دقت نظر و تأکید بیش‌تری در برنامه‌های اصلاحی مد نظر قرار گیرند.

کلیدواژه‌ها

اسانس؛ تنوع؛ رسیدگی فیزیولوژیکی؛ علیت؛ همبستگی

مراجع

Afshar, A.K., Baghizadeh, A., and Mohammadi-Nejad, G. 2016. Evaluation of relationships between morphological traits and grain yield in cumin (Cuminum cyminum L.) under normal and drought conditions. Journal of Crop Breeding (18): 160-165. (In Persian with English Summary)

Azizi, E., Koocheki, A., Moghaddam, P.R., and Nassiri Mahallati, M. 2015. Interaction of nutrient resource and crop diversity on resource use efficiency in different cropping systems. Journal of Agroecology 7 (1):1-19. (In Persian with English Summary)

Chineh, I.R., Pirzadeh, A., Hosseini, B., and Madani, S.H. 2017. Effect of different irigation levels and harvest time on some agronomic characteristics and essential oil of Carum copticum L. Environmental Stresses in Crop Sciences (9): 329-337.

Dalkani, M., Darvishzadeh, R., and Hassani, A. 2011. Correlation and sequential path analysis in ajowan (Carum copticum L.). Journal of Medicinal Plants Research (5): 211-216.

Eblagh, N., Fateh, E., Farzane, M., and Osfuri, M. 2013. Effect of cattle manure application, phosphate solubilizing bacteria and different phosphrous levels on yield and essence components of Trachyspermum ammi l. Journal of Agricultural Sciences and Sustainable Production (23): 1-15.

Franks, S.J., Sim, S., and Weis, A.E.2007. Rapid evolution of flowering time by an annual plant in response to a climate fluctuation. Proceedings of the National Academy of Sciences (104): 1278-1282.

Ganapathi, T., Dharmatti, P., and Hegde, R.V. 2018. Effect of integrated nutrient modules on growth, yield and available plant nutrients in banana cv. Grand Naine. International Journal of Current Microbiology and Applied Sciences (7): 1964-1973.

Ghorbanzadeh, M., and Mehrjerdi, M.Z. 2017. A study on correlation between morphological traits and path analysis of yield on some ajowan (Trachyspermum ammi L.). In: The First International and the Third National Conference of Medical Herbs, Conventional Medicine and Organic Agriculture (ed. Astani, S). Bonyad Hamayesh Hamadan.

Jan, S.A., Shinwari, Z.K., Zeb, A., Khalil, A.T., and Shah, S.H. 2015. Ethnobotany and research trends in Trachyspermum ammi L. (Ajowan); A popular folklore remedy. American-Eurasian Journal of Agricultural & Environmental Sciences (15): 68-73.

Letchamo, W., Xu, H.L., and Gosselin, A. 1995. Photosynthetic potential of Thymus vulgaris selections under two light regimes and three soil water levels. Scientia Horticulturae (62): 89-101.

Lubadde, G. 2014. Genetic analysis and imporvement of pearl millet for rust resistance and grain yield in uganda. university of KwaZulu-Natal, Pietermaritzburg.

Mirzahosseini, S.M., Noori, S.A.S., Amanzadeh, Y., and Javid, M.G. 2017. Evaluation of phenological characteristics and amount of essential oils in some native ecotypes of Ajowan (Trachyspermum ammi L.). Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants (33): 435-448. (In Persian with English Summary)

Monika, M., Dodiya, N., Baudh, B., Rajani, V., and Meena, B. 2017. Correlation and path analysis for seed yield its contributing traits and oil content in Ajwain (Trachyspermum ammi L.). Environment and Ecology (35): 1849-1853.

Neghab, M.G., and Mehrjerdi, M.Z. 2017. Investigation of correlation between morphological traits and pathway analysis of seed yield of Trachyspermum ammi L. In: The first international conference and the third National Conference on Medicinal Plants, Traditional Medicine and Organic Agriculture. Mofateh School Hamadan, p. 11.

Nezami, S., Nezami, A., and Rezazadeh, Z.B. 2013. Evaluation of frost tolerance of three Sprague ecotypes (Trachyspermum ammi Linn ) in controlled conditions. Iranian Journal of Field Crops Research (11): 121-130. (In Persian with English Summary)

Niazian, M., Sadat-Noori, S.A., and Abdipour, M. 2018. Modeling the seed yield of Ajowan (Trachyspermum ammi L.) using artificial neural network and multiple linear regression models. Industrial Crops and Products (117): 224-234.

Niazian, M., Sadat Noori, S.A., Tohidfar, M., and Mortazavian, S.M.M. 2017. Essential oil yield and agro-morphological traits in some iranian ecotypes of ajowan (Carum copticum L.). Journal of Essential Oil Bearing Plants (20): 1151-1156. (In Persian with English Summary)

Qureshi, A.A., and Eswar, K.K.2010. Phytochemical constituents and pharmacological activities of Trachyspermum ammi. Plant Archives (10): 955-959.

Rahimmalek, M., Heidari, E.F., Ehtemam, M.H., and Mohammadi, S. 2017. Essential oil variation in Iranian Ajowan (Trachyspermum ammi (L.) Sprague populations collected from different geographical regions in relation to climatic factors. Industrial Crops and Products (95): 591-598.

Ranjan, B., Manmohan, S., Singh, S.R., and Singh, R.B. 2011. Medicinal uses of Trachyspermum ammi: a review. The Pharma Research (5): 247-258.

Rezaei-Chianeh, E., and Nasab, A.D.M. 2014. Evaluation of the integrated application of bio-chemical fertilizers on quantitative and qualitative yield of Carum copticum L. in intercropping with Trigonella foenum-graecum L. Journal of Agroecology 6 (3): 582-594. (In Persian with English Summary)

Safaei, L., Zeinali, H., and Afiuni, D. 2011. Study of genetic variation of agronomic haracteristics in Foeniculum vulgare Mill. genotypes. Iranian Journal of Rangelands and Forests Plant Breeding and Genetic Research 19: 167-180. (In Persian with English Summary)

Saydi, Z., Fateh, E., and Aynbaneh, A. 2016. The effect of different sources of nitrogen and organic fertilizers on soil properties andessentioal oil properties of ajwain. Crop Production (9): 175-192.

Shabahang, J., Khorramdel, S., and Gheshm, R. 2016. Evaluation of symbiosis with mycorhizzal on yield, yield components and essential oil of fennel (Foeniculum vulgare Mill.) and ajowan (Carum copticum L.) under different nitrogen levels. Journal of Agroecology 5(3): 289-298. (In Persian with English Summary)

Shahhoseini, R., Saeidi, K., Babaahmadi, H., and Ebadi, M. T. 2018. Effect of fertilizers and superabsorbent hydrogel on the yield, essential oil content and composition of lemon verbena (Lippia citriodora Kunth.) cultivated in Iran. Journal of Essential Oil Bearing Plants (21): 230-236. (In Persian with English Summary)

Zarezadeh, A., Mirvakili, S., and Arabzadeh, M. 2007. Survey on phenology and aeclimitization of medicinal plants species in Yazd province collection. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants (23): 204-217. (In Persian with English Summary)