اثر تراکم کاشت، مقدار و تقسیط کود نیتروژن برخصوصیات کیفی و کارایی استفاده از نیتروژن گلرنگ (Carthamus tinctorius L.) در رقابت با علف‌های‌هرز

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 12، دوره 13، شماره 2 - شماره پیاپی 38، تیر 1394، صفحه 358-368   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v13i2.31709

نویسندگان

موسی فولادوند؛ علیرضا یدوی^*

دانشگاه یاسوج

چکیده

به‌منظور بررسی اثر تراکم کاشت، مقدار و نحوه تقسیط کود نیتروژن بر خصوصیات کیفی و کارایی مصرف نیتروژن گلرنگ (رقم صفه) در رقابت با علف‌های هرز، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل، در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه یاسوج در سال زراعی 92-1391 اجرا شد. فاکتور اول شامل تراکم کاشت در 2 سطح (20 و 40 بوته در متر مربع) بود. فاکتور دوم نیز شامل کاربرد کود نیتروژن در 9 سطح بدون کود (شاهد) و مقدار 75 و 150 کیلوگرم نیتروژن مصرفی در هکتار، هرکدام به‌صورت 4 سطح تقسیط کود شامل؛ (S1)50 درصد مصرف کود نیتروژن قبل از کاشت و 50 درصد در مرحله ساقه رفتن گلرنگ، (S2) 25 درصد کود نیتروژن قبل از کاشت و 75 درصد در مرحله ساقه رفتن گلرنگ، (S3) 25 درصد کود نیتروژن قبل از کاشت، 50 درصد در مرحله ساقه رفتن و 25 درصد در مرحله گلدهی گلرنگ و(S4) 25 درصد کود نیتروژن قبل از کاشت، 25 درصد در مرحله ساقه رفتن و 50 درصد در مرحله گلدهی گلرنگ بود. نتایج نشان داد که افزایش تراکم گلرنگ باعث افزایش 20 درصدی عملکرد روغن و پروتئین دانه و افزایش 10 درصدی کارایی مصرف نیتروژن شد. بیشترین عملکرد روغن (25/50 گرم در مترمربع) از کاربرد 75 کیلوگرم در هکتار نیتروژن با تقسیط سه مرحله‌ای (S4) به‌دست آمد. در نهایت نتایج نشان داد که با افزایش مصرف کود نیتروژن، کارایی استفاده از نیتروژن کاهش می‌یابد. ولی کاربرد نیتروژن به‌صورت تقسیط سه مرحله‌ای افزایش کارایی مصرف نیتروژن را به‌همراه خواهد داشت.

کلیدواژه‌ها

پروتئین؛ تقسیط نیتروژن؛ روغن؛ عملکرد؛ گلرنگ؛ نیتروژن

مراجع

1- چمنی اصغری، ت.، س. محمودی، م. ح. راشد محصل و غ. ر. زمانی. 1389. بررسی اثر رقابت بر کارایی جذب و مصرف نیتروژن در مرحله رشد رویشی گندم(Triticum aestivum L.) و یولاف وحشی (Avena fatua L.). مجله الکترونیک تولید گیاهان زراعی 3(2): 96-81.

2- دانش شهرکی ع. ر.، ع. کاشانی، م. مسگرباشی، م. نبوی و م. کوهی دهکردی. 1388. اثر تراکم و زمان مصرف نیتروژن بر برخی خصوصیات زراعی کلزا. پژوهش و سازندگی در زراعت و باغبانی 79: 17-10.

3- ربیعی م.، م. کاوسی و پ. طوسی. 1390. بررسی اثر سطوح کود نیتروژن و زمان تقسیط آن بر صفات کمی و کیفی کلزا. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی (58): 212-199.

4- زینالی ح.، ا. هزار جریبی و م. ر. احمدی. 1381. بررسی همبستگی ژنتیکی درصد روغن دانه با برخی از صفات مهم زراعی در سویا از طریق تجزیه علیت. مجله علوم کشاورزی ایران 33 (4): 705-699.

5- صداقت م.، خ. رزمجو و ی. امام. 1393. اثر میزان و زمان تقسیط کود نیتروژن در مراحل مختلف رشد بر عملکرد و اجزاء عملکرد در آفتابگردان. مجله تولید و فرآوری محصولات زراعی و باغی 6: 30-21.

6- قلندری ر.، ف. رحیم زاده، م. خویی تورچی و ب. بهتری. 1388. تأثیر تراکم بوته بر روند رشد و عملکرد سه هیبرید آفتابگردان(Helianthus annuus L.) در کشت دوم. مجله دانش کشاورزی و تولید پایدار 20(3): 40-27.

7- معراجی پور م. 1390. واکنش گلرنگ بهاره به نیتروژن و سایکوسل در تراکم های مختلف بوته. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته زراعت. دانشگاه یاسوج. 103 صفحه.

8- ناصری ر.، خ. فصیحی، ع. حاتمی و م. م. پورسیاه بیدی. 1389. اثر آرایش کاشت بر عملکرد دانه، اجزای عملکرد، میزان روغن و پروتئین گلرنگ پاییزه رقم سینا در شرایط دیم. مجله علوم زراعی ایران 12(3): 238-227.

9- Ahadi, K., M. Jafarzadeh, and A. Rokhzadi. 2011. Effects of sowing date and planting density on growth and yield of safflower cultivars as second crop. Advances in Environmental Biology 5 (9): 2756-2760.

10- Blackshaw, R. E., R. N. Brandt, H. H. Janzen, T. Entz, C. A. Grant, and D. A. Derksen. 2008. Differential response of weed specie to added nitrogen. Weed Science 51: 532-539.

11- Chandrasekar, B. R., G. Ambrose, and N. Jayabalan. 2005. Influence of biofertilizers and nitrogen source level on the growth and yield of Echinochloa frumentacea (Roxb) Link. Journal of Agricultural Technology 1 (2): 223-234.

12- Ditomaso, J. M. 1995. Approaches for improving crop competitiveness through the manipulation of fertilization strategies. Weed Science 43: 491-497.

13- Dordas, C. A., and C. Sioulas. 2008. Safflower yield, chlorophyll content, photosynthesis, and water use efficiency response to nitrogen fertilization under rain conditions. Field Crop Research 27 (1): 75-85.

14- Gecgel, U., M. Demirci, E. Esended, and M. Tasan. 2007. Fatty acid composition of the oil from developing seeds of different varieties of safflower (Carthamus tinctorius L.). Journal of the American Oil Chemist Society 48 (1): 47-54.

15- Ghasemi, M., M. S. Moghaddasi, and A. H. Omidi. 2012. The effects of biological and chemical nitrogen fertilizers on agronomical traits of winter safflower cultivars in Saveh region of Iran. Annals of Biological Research 3 (11): 5141-5144.

16- Graybill, J. S., W. J. Cox, and D. J. Otis. 1999. Yield and quality of forage maize as influenced by hybrid, planting date and plant density. Agronomy Journal 83: 559-564.

17- Gubbles, G. H., and W. Dedio. 2004. Effect of plant density on soil fertility and oil seed safflower genotypes. Canadian Journal of Plant Science 66: 521-527.

18- Hayat, F., M. Arif, and K. M. Kakar. 2003. Effects of seed rates on mung bean varieties under dry land conditions. International Journal of Agriculture and Biology 5 (1): 160-161.

19- James, E. R. 2004. Effect of plant density and nitrogen fertilizer on yield components and seed quality of oilseed rape and soybean. Agronomy Journal 96: 305-310.

20- Jiang, Z., and R. J. Hull. 2000. Interrelationship of nitrate uptake, nitrate reductase, and nitrogen use efficiency in selected Kentucky bluegrass cultivars. Crop Science 38: 1623-1632.

21- Munir, M. A., M. A. Malik, and M. Yaseen. 2007. Performance of sunflower in response to nitrogen management at different stages. Pakistan Journal 44 (1): 123-129.

22- Nasim, W., A. Ahmad, H. M. Hammad, and M. F. H. Munis. 2012. Effect of nitrogen on growth and yield of sunflower under semi-arid conditions of Pakistan. Pakistan Journal of Agricultural Science 44 (2): 639-648.

23- Ozel, H. 2003. Plant density and nitrogen rate effect on growth, yield and yield components of two summer rapeseed cultivars. European Journal of Agronomy 19 (3): 453-463.

24- Sharma, P. B. 2005. Fertilizer management in sesame (Sesamum indicum L.) based intercropping system in Tawa command area. Journal of Oilseeds Crop Research 22: 63-65.

25- Strasil, Z., and Z. Vorlicek. 2002. The effect of nitrogen fertilization, sowing rates and site on yields and yield components of selected varieties of safflower (Carthamus tinctorius L.). Plant, Soil and Environment (Rostlinna výroba) 48 (7): 307-311.

26- Weiss, E. A. 2000. Oilseed Crops. Blackwell Sci Ltd, 364 pp.

27- Yasari, E., and A.Patwardhan. 2007. Effects of azotobacter and azosprillium inoculants and chemical fertilizers on growth and productivity of canola (Brassica napus L.). Asian Journal of Plant Science 6 (1): 77-82.

28- Zemenchik, R. A., and K. A. Albrecht. 2002. Nitrogen use efficiency and apparent nitrogen recovery of Kentucky bluegrass, smooth bromegrass, and orchardgrass. Agronomy Journal 94: 421-428.