اثر کرم‌خاکی و قارچ میکوریزا بر زیست‌توده میکروبی و فعالیت آنزیمی در خاک‌های آلوده شده به کادمیم در کشت آفتابگردان (Helianthus annuus L.)

آب و خاک

مقاله 9، دوره 27، شماره 5، آذر 1392، صفحه 949-962   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jsw.v0i0.31258

نویسندگان

فاطمه آقابابایی^* ؛ فایز رئیسی؛ علیرضا حسین پور

شهرکرد

چکیده

موجودات زنده خاک مانند کرم‌های خاکی و قارچ‌های میکوریزا آربسکولار نقش مهمی در پایداری اکوسیستم و زیست فراهمی عناصر به‌ویژه فلزات سنگین در خاک دارند. جهت بررسی اثرات این موجودات زنده بر زیست‌توده میکروبی، فعالیت آنزیمی و تنفس در خاک‌های آلوده شده به کادمیم، یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی در شرایط گلخانه اجرا شد. اثرات کرم‌خاکی (Lumbricus rubellus و بدون کرم‌خاکی) و قارچ میکوریزا آربسکولار (,Glomus intraradices Glomus mosseae و بدون میکوریزا) به‌طور جداگانه و باهم بر ماده آلی، کربن آلی محلول، تنفس خاک، کربن زیست توده میکروبی، فعالیت آنزیم اوره‌آز، فسفاتاز قلیایی و پروتئین گلومالین خاک در خاک‌های آلوده شده با صفر، 10 و 20 میلی‌گرم کادمیم در کیلوگرم خاک، در کشت گیاه آفتابگردان با سه تکرار مطالعه شد. نتایج نشان داد هر دو موجود کرم‌خاکی و قارچ میکوریزا در خاک‌های آلوده زنده ماندند. به‌طور کلی آلودگی کادمیم فعالیت‌های میکروبی خاک را کاهش داد. کرم خاکی کربن آلی محلول را در سطوح مختلف کادمیم 10-4 درصد افزایش داد. مقدار کربن زیست‌توده میکروبی در تیمارهای میکوریزایی 4/2-9/1 برابر تیمارهای غیرمیکوریزایی بود و نسبت آن به کربن آلی خاک از 23 درصد در خاک‌های غیرآلوده تا 53 درصد در خاک‌های آلوده افزایش یافت. آلودگی کادمیم نسبت فعالیت آنزیمی خاک به کربن زیست‌توده میکروبی را کاهش داد ولی کرم‌خاکی و قارچ میکوریزا این نسبت‌ها را به‌ترتیب 18-10 و 54-40 درصد در فسفاتاز قلیایی و 9-4 و 55-40 درصد در اوره‌آز کاهش دادند. در سطح mg kg-1 20 کادمیم تولید گلومالین توسط دو گونه قارچ اختلاف معنی‌دار داشت و در گونه G. mosseae 15 درصد بیشتر بود. تنفس خاک نیز اگرچه با افزایش سطح آلودگی کاهش داشت ولی بر اثر فعالیت کرم‌خاکی و قارچ میکوریزا افزایش یافت.

کلیدواژه‌ها

کادمیم؛ کرم‌خاکی؛ قارچ میکوریزا آربسکولار؛ کربن زیست توده میکروبی؛ فسفاتاز قلیایی؛ اوره‌آز؛ تنفس خاک