تأثیر تنش شوری و تغذیه برگی با نانو اکسید روی بر عملکرد و برخی خصوصیات مورفوفیزیولوژیکی جو (Hordeum vulgare L.)

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 14، دوره 13، شماره 2 - شماره پیاپی 38، تیر 1394، صفحه 399-410   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v13i2.36016

نویسندگان

رئوف سیدشریفی^{* 1}؛ حسین کمری²؛ قاسم نجفی³

¹دانشگاه محقق اردبیلی

²دانشگاه محقق اردبیلی

³محقق اردبیلی

چکیده

به‌منظور بررسی تأثیر تنش شوری و محلول‌پاشی با نانو اکسید روی بر عملکرد تک بوته و برخی خصوصیات مورفوفیزیولوژیک جو، آزمایشی با سه تکرار در شرایط کنترل به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سال 1392 اجرا شد. فاکتورهای مورد بررسی شامل چهار سطح شوری (صفر، 25، 50 و 75 میلی‌مولار در خاک با استفاده از نمک NaCl) و چهار سطح محلول‌پاشی با نانو اکسید روی (صفر، 25/0، 5/0 و 75/0 گرم در لیتر) بودند. نتایج نشان داد با افزایش تنش شوری عملکرد، طول دوره پر شدن دانه، محتوای کلروفیل و هدایت روزنه‌ای کاهش یافت و عکس این حالت در محلول‌پاشی با نانو اکسید روی به‌دست آمد. با افزایش شوری خاک و عدم محلول‌پاشی، انتقال ماده خشک به دانه افزایش یافت. طوری‌که بیش‌ترین انتقال ماده خشک از ساقه و اندام هوایی به دانه (به‌ترتیب 445/0 و 199/0 گرم در بوته) در شوری 75 میلی‌مولار و در تیمار عدم محلول‌پاشی نانو اکسید روی به‌دست آمد. مقایسه میانگین‌ها نشان داد بالاترین عملکرد تک بوته (22/1 گرم)، طول دوره پر شدن دانه (67/30 روز)، حداکثر وزن دانه (0244/0)، محتوای کلروفیل (2/53) و هدایت روزنه‌ای (7/23 میلی‌مول در متر مربع در ثانیه) در محلول‌پاشی 75/0 گرم در لیتر نانو اکسید روی و عدم اعمال شوری و کمترین آنها در عدم محلول‌پاشی و بالاترین سطح شوری به‌دست آمد. به‌طور کلی نتایج نشان داد که به‌منظور افزایش عملکرد در شرایط شور محلول‌پاشی 75/0 گرم در لیتر نانو اکسید روی مفید است.

کلیدواژه‌ها

دوره پر شدن دانه؛ شاخص‌های رشد؛ کلرید سدیم؛ نانو ذرات

مراجع

1- اسماعیلی، م. و ن. ا. بابائیان. 1378. واکنش فتوسنتزی و هدایت روزنه ای دو رقم جو و دو رقم گندم تحت تنش شوری. ششمین کنگره زراعت و آبیاری. بابلسر. صفحه 284-273.

2- بایبوردی، ا. 1385. نقش ریز مغذی روی در تغذیه گیاهی. انتشارات پریور. 179 صفحه.

3- روشنفکر دزفولی، ح.، م. نبی پور، ف. مرادی، و م. مسکرباشی. 1390. تأثیر دما بر هدایت روزنه ای و غلظت کلروفیل در گندم. تولیدات گیاهی (مجله علمی کشاورزی) 52:2-39.

4- سید شریفی، ر. و ح. نظرلی. 1392. تأثیر پرایمینگ بذر با باکتری های محرک رشد PGPR بر عملکرد دانه، کارایی مصرف کود و انتقال مجدد ماده خشک آفتاب گردان در سطوح مختلف کود نیتروژنه. نشریه دانش کشاورزی و تولید پایدار 23 (3): 45-27.

5- عباس پور، س. 1391. تأثیر پیش تیمار بذر با باکتری های محرک رشد PGPR و مقادیر مختلف کود نیتروژن بر عملکرد و برخی خصوصیات زراعی تریتیکاله. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

6- کوچکی، ع. و م. نصیری محلاتی. 1373. اکولوژی گیاهان زراعی. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد. صفحه 291.

7- ملکوتی، م. ج. و م. م. طهرانی. 1377. نقش ریز مغذی ها در افزایش عملکرد و بهبود کیفیت محصولات کشاورزی. انتشارات دانشگاه تربیت مدرس، شماره ی 43، تهران. ایران.

8- Abd El-Hady, B. A. 2007. Effect of Zinc application on growth and nutrient uptake of barley plant irrigated with saline water. Journal of Applied Sciences Research 3 (6): 431-436.

9- Alpaslan, M., A. Inal, A. Gunes, Y. Cikili, and H. Ozcan. 1999. Effect of zinc treatment on the alleviation of sodium and chloride injury in tomato (Lycopersiconesculentum L. Mill. c.v.lale) grown under salinity. Turkish Journal of Botany 23:1-6.

10- Aruna Geetha, S., and T. M. Thiyarajan. 2003. Remobilization of nitrogen in ricegenotypes. Crop Research 25: 406-409.

11- Asch, F., M. Dingkuhn, and K. Droffling. 2000. Salinity increases CO2 assimilation but reduces growth in field growth irrigated rice. Plant and Soil 218: 1-10.

12- Barnett, K. H., and P. B. Pearce. 1983. Source- Sink ratio alteration and its effect on physiological parameters in maize. Crop Science 23: 294-299.

13- Brown, P. H., I. Cakmak, and Q. Zhang. 1993. Form and function of zinc in plants. Pp 93-106. In: Robinson, A.O., (Ed), Zinc in Soil and Plants. Kluwer Academic publisher, Dordrecht, The Netherlands.

14- Cakmak, I. 2000. Possible roles of zinc in protecting plant cells from damage by reactive oxygen species. Journal of Phytology 146: 185-205.

15- Chaturvedi, G. S., and P. C. Ram. 1996. Carbohydrate status of rain fed low land rice in relation to submergences drought and shade tolerance. In: Proceeding of the International Conference on Stress Physiology of Rice, India, NewDelhi, 103-122.

16- Devlin, R. M., and F. H. Withan. 1983. Plant physiology. 4th Ed. Wadsworth Publishing Company. A division of wadsworth. Inc. Belmont, California.

17- Downton, W. J. S., W. J. R. Grant, and S. P. Robinson. 1985. Photosynthesis and stomata response of spinach leuves to salt stress. Plant Physiology 77: 85-88.

18- Ehdaie, B., and G. Wanies. 1996. Genetic variation for contribution of pre anthesis assimilates to grain yield in spring wheat. Journal of Genetic and Breeding 50: 47-56.

19- Ellis, R.H., and C. Pieta-Filho.1992. The development of seed quality in spring and winter cultivars of barley and wheat. Seed Science Research 2: 19-25.

20- FAO (Food and Agriculture Organization).2005.Statistics: FAOSTAT agriculture, Retrieved. From http://faoorg/crop/statistics.

21- Francois, L. E., C. Grieve, E. V. Mass, and S. M. Lesch. 1994. Time of salt stress affects growth and yield components of irrigated wheat. Agronomy Journal 86: 100-107.

22- Grant, R. F. 1989. Simulation of maize phenology. Agronomy Journal 81: 451-457.

23- Grive, G. E. 1993. Leaf and spikelet primordia protein synthesis in barley roots. Plant Physiology 183: 517-524.

24- Hemantaranjan, A., and O. K. Grag. 1988. Iron and zinc fertilization with reference to the grain quality of wheat (Triticum aestivum L.). Journal of Plant Nutrition 11: 1439-1450.

25- Khoshgoftarmanesh, A. H., B. Jaaferi, and H. Shriatmadari. 2002. Effect of salinity on Cd and Zn availability. 17th World Congress of Soil Science, Thailand.

26- Mahajan, S., and N. Tuteja.2005.Cold, salinity and drought stresses: an overview. Archives of Biochemistry and Biophysics 444: 139-158.

27- Marschner, H. 1995. Mineral nutrition of higher plants. 2nd ed. Academic Press, Boston, USA. 889 pp.

28- Martin, L. H., and W. H. Leonard. 1954. Principles of field crop production. The Macmillan Co, New York. Pp: 331-396.

29- Mass E. V., and C. M. Grieve. 1990. Spike and leaf development in salt stressed wheat. Crop Science 30: 1309-13.

30- Mayak, S., T.Tirosh, and B. R. Glick. 2004. Plant growth promoting bacteria confer resistance in tomato plants salt stress. Plant Physiology and Biochemistry 42: 565-572.

31- Milligan, A., S. Talber, and M. Gates. 2005. Salinity level and salt priming effects on Amaranth and Teff plant growth. Plant Physiology 124: 1-15.

32- Mohamad, W., M. Ighbal, and S. M. Shal. 1990. Effect of mode of application to zine and iron on yield of wheat. Journal of Agriculture 6: 615- 618.

33- Munns, R. 1993. Physiological process limiting plant growth in saline soil: some dogmas and hypotheses. Plant Cell and Environment 16: 15-24.

34- Munns, R., and A. James. 2003. Screening methods for salinity tolerance: a case study with tetraploid wheat. Plant Soil 253: 201-218.

35- Pessarakli, M. 1999. Hand book of plant and crop stress. Marcel dekker. Inc. New York, 1056 p.

36- Poustini, K. 1998. Response of physiological two wheat cultivars to salinity stress. Journal Agriculture Science 16 (2): 65-67.

37- Rao, G. G., and G. R. Rao. 1981. Pigment composition and chlorophyllase activity in pigeon pea (Cajanus indicus spring) and Gingelley (Sesamum indicum L.) under NaCl salinity. Indian Journal Experimetal Biology 19: 768-770.

38- Rengel, Z., and R. D. Graham. 1995. Importance of seed Zn content for wheat growth on Zn-deficient soil (II: Grain Yield). Journal Plant and Soil 173: 267-274.

39- Rondanini, D., R. Savin, and A. J. Hall. 2004. Dynamic of fruit growth and oil quality of sunflower (Helianthus annus L.) exposed to brief interval of high temperature during grain filling. Field Crop Research 83: 79-90.

40- Sadat Noori, S. A., and T. M. C. Neily. 2000. Assessment of variability in salt tolerance based on seedling growth of Triticum aestivum. Resourses and Crop Evalution 47: 285-291.

41- Sulinlftn, M. S., H. G. Shalahl, and W. F. Canii. 1994. Interaction or snlinit, nitrogen, arid phosphorus fertilization on wheat. Journal of Plant Nutrition 17: 1163-1173.

42- Takker, P. N., and C. D. Walker. 1993. The distribution and correction of zinc deficiency. In: Robson, A.D. (ed). Zinc in soil and plants. Kluwer. Academic Publisher, Dordrech, The Nether lands, Pp: 151-166.

43- Tandon, H. L. S. 1995. Micronutrients in soils, Crops and fertilizers. A source book–cum– Directery. Fertilizer Development and consumtion Organisation, New Dehli, India.

44- Vankhadeh, S. 2002. Response of sunflower to applied Zn, Fe, P, N. Pakistan Journal of Botany 1: 143-144.

45- Wang, Z. M., S. A. Wang, and B. A. Su. 1995. Accumulation and remobilization of stem reserves in wheat. CAB Abstract.

46- Welch, R. M. 1995. Micronutrient Nutrition of Plants. Critical Reviews in Plant Sciences 14: 49-82.

47- Wiegand, C. L., and J. A. Cuellar. 1981. Duration af grains filling and kernel weight as affected by temperature. Crop Science 21: 95-101.

48- Yilmaz, A., H. Ekiz, B. Torun, I. Guttekin, S. Karanlik, S. A. Baggi, and I. Cakmak. 1997. Effect of different zinc application methods on grain yield and zinc concentration in wheat cultivars grown on zinc deficient calcarcous soils. Journal of Plant Nutrition 20: 461-471.

49- Zahir, Z. A., U. Ghoni, M. Naveed, S. M. Nadeem, and H. N. Asghar. 2009. Comporative effectivness of pseudomonas and serratia sp. Containing ACC-diaminase for improving growth and yield of wheat (Triticum aestivum L.) under salt-stressed conditions. Journal of Microbiology 191 (5): 415-424.