بررسی اثر تنش شوری بر خصوصیات مورفولوژیک و میزان پرولین هشت توده بومی شنبلیله (.Trigonella foenum - graecum L)

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 21، دوره 13، شماره 2 - شماره پیاپی 38، تیر 1394، صفحه 411-419   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v13i2.36600

نویسندگان

حسن فرهادی^* ؛ مجید عزیزی؛ سید حسین نعمتی

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

به‌منظور بررسی اثر تنش شوری بر خصوصیات مورفولوژیک و میزان پرولین هشت توده بومی شنبلیله (Trigonella foenum-graecum L.) و شناسایی بهترین توده‌ها آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار به‌صورت گلدانی در فضای باغ تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1392 اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل هشت توده بومی شنبلیله (اصفهان، تبریز، همدان، ساری، چالوس، آمل، مشهد و یاسوج) و چهار سطح شوری (صفر، 60، 120 و180 میلی‌مولار) بود. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که از نظر ارتفاع بوته، تعداد انشعاب در بوته، تعداد گره، فاصله میانگره، طول ریشه، طول ساقه، وزن خشک ریشه، وزن خشک اندام هوایی، وزن تازه میوه، وزن خشک میوه و میزان پرولین بین تمام سطوح شوری اختلاف معنی‌دار وجود داشت و صفات مذکور در سطح شوری 180 میلی‌مولار به‌ترتیب 72/16، 44/30، 22/18، 45/49، 95/11، 13، 44/48، 90/57، 56/59 و 11/54 درصد نسبت به شاهد کاهش نشان دادند. میزان پرولین در بالاترین سطح شوری نسبت به شاهد 57/44 درصد افزایش نشان داد. از نظر صفت عملکرد اندام رویشی بیشترین میزان از گروه شاهد (شوری صفر) به‌دست آمد.

کلیدواژه‌ها

پرولین؛ تنش شوری؛ توده بومی؛ شنبلیله؛ گیاه دارویی

مراجع

1- امام، ی. و م. نیک نژاد. 1352. مقدمه‌ای بر فیزیولوژی گیاهان زراعی. مرکز نشر، انتشارات دانشگاه شیراز. 576 صفحه

2- امید بیگی، ر. 1383. تولید و فرآوری گیاهان دارویی، ج 3، چاپ سوم. انتشارات آستان قدس رضوی. 275 صفحه.

3- حیدری شریف آباد، ح. 1380. گیاه و شوری. انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع. 153 صفحه.

4- صراحی نوبر، م.، و. نیکنام، و ب. مرادی. 1389. اثر تنش شوری بر محتوای پروتئین، رنگیزه ها، قندها و ترکیبات فنلی در کشت بافت چند گونه از شنبلیله های ایران. مجله علوم دانشگاه تهران 36 (2): 59-53.

5- علیزاده، ا. 1386. روابط آب و خاک در گیاه. انتشارات امام رضا. مشهد. 795 صفحه.

6- گالشی، س. 1380. تأثیر تنش شوری بر کارائی تثبیت بیولوژیکی ازت در یونجه (Medicago sativa) مجله علوم و صنایع کشاورزی 1 (2): 12-3.

7- نجفی، ح و م. میرمعصومی .١٣٧٨ .بررسی عکس العمل های فیزیولوژیکی سویا در شرایط تنش شوری. مجله علوم و صنایع کشاورزی 1: 34-39.

8- یزدی، م. 1383. ارزیابی تحمل به شوری ارقام گلرنگ با استفاده از آب شور. پایان نامه کارشناسی ارشد زراعت، دانشگاه فردوسی مشهد.

9- Amin, I. S. and M. A. A. wahab. 1998. Effect of chemical fertilization on (Cuminum Cyminum L). Plant under North Sinai conditions. Desert institute Bulletin 48 (1):1-19.

10- Anthraper, A. and J. D. Dubois. 2003. The effect of NaCl on growth, N2 fixation acetylene reduction and percentage of total nitrogen in )Leucaena leucocephala( (Leguminosae). Var. K. 81. Journal of Botany 90 (5): 683-692.

11- Arshi, A., M. Z. Abdin, and M. Iqbal. 2002. Growth and metabolism of senna as affected by salt stress. Biologica Plantarum 45: 295-298.

12- Aspinall, D. and L. G. Paleg. 1981. Phsiology and biochemistry of drought and salinity resistances in plant. American Press. New York. PP. 386.

13- Asraf, M., N. Mukhtar, S. Rehman, and E. S. RHA. 2004. Salt-induced changes in photosynthetic activity and growth in a potential medicinal plant Bishop’s weed (Ammi majus L.). Photosynthetica 42 (4): 543-550.

14- Bates, L. S., R. P. Waldern, and D. Teare. 1973. Rapid determination of free proline for water stress studies. Plant and Soil 39: 205-207.

15- Blum, A. 1988. Plant breeding for stress environments. (CRC Press: Boca Raton, FL).

16- Bohnert, H. J. and R. G. Jensen. 1996. Metabolic engineering for increased salt tolerance the next step. Aust. Plant Physiology 59: 661-667.

17- FAO. 1972. Soil Institute and associated pilot development project: water management and soil reclamation. Technical Report 3, FAO, Rome, 70 p.

18- Gadallah, M. A. A. 1999. Effects of proline and glycinebetaine on Vicia faba responses to salt stress. Biologia Plantarum 42: 249-257.

19- Grieve, C. M., S. M. Lesch, L. E. Francoise, and E.V. Mass. 1992. Analysis of main spike yield components in salt stressed wheat. Crop Science 32 (3): 697-703.

20- Hajar, A. S., M. A. Zidan, and H. S. AlZahrani. 1996. Effect of salinity stress on the germination, growth and some physiological activities of black cumin (Nigella sativa L.). Arab Gulf Journal of Scientific Research 14: 445-454.

21- Iqbal, M., and M. Ashraf. 2005. Changes in growth photosynthetic activity and ionic relations in spring wheat. Plant Growth Regulators 60: 41-52.

22- Jose, A. I. 2002. Package of Practices Recommendations: Crops. 12th Edition. Kerala Agricultural University, Trichur, Kerala, India. 278p.

23- Kandpal, R. P., and N. A. Rao. 1982. Water stress induced alternations in the properties of ornithine aminotransferase from ragi (Eleusine coracanal) leaves. International Journal of Biochemistry 5: 297-302.

24- Kaya, C., H. Kirnak, and D. Higgs. 2001. Enhancement of growth potassium and phosphprus in tomato cultivars grown at high (NaCl) salinity. Journal of Plant Nutrition 24: 357-367.

25- Kaya, C., H. Kirnak, D. Higgs, and K. Saltali. 2002. Supplementary calcium enhances plant growth at fruit yield in strawberry cultivars grown at high (NaCl) salinity. Scientia Horticulturae 93: 65-74.

26- Khan, A. N., R. H. Qurashi, N. Ahmad, and A. Rashid. 1995. Response of cotton cultivars to salinity at various growth development stages. Sarhad Journal of Agriculture 11: 729-31.

27- Khorasaninejad, S., A. Mousavi, H. Soltanloo, Kh. Hemmati, and A. Khalighi. 2010. The Effect of Salinity Stress on Growth Parameters, Essential oil Yield and Constituent of eppermint (Mentha piperita L). World Applied Sciences Journal 11 (11): 1403-1407.

28- Khan, M. G., M. Silberbush, and S. H. Lips. 1998. Response of alfalfa to potassium, calcium and nitrogen under stress induced by sodium chloride. Biologica Plantarum 40: 251-259.

29- Levitt, J. 1980. Salt and ion stresses in: Responses of plant to environmental stress. Academic Press, INC.

30- Mansour, M. M. F. 1998. Protection of plasma membrane of onion epidermal cells by glycinebetaine and proline against NaCl stress. Plant Physiology and Biochemistry 36: 767-772.

31- Mollafilabi, A. 2000. Production seed technology and thick propagation of medicinal plants. Centre for Scientific and Industrial Research Organization, Khorasan, Iran.

32- Molassiotis, A., T. Sotiropoulos, G. Tanou, G. Diamantidis, and I. Therios. 2006. Boron-induced oxidative damage and antioxidant and nucleolytic responses in shoot tips culture of the apple ootstock EM9 (Malus domestica Borkh). Environmental and Experimental Botany 56 (1): 54-62.

33- Postini, K., and S. Zahtab Salmani. 1977. The effect of salinity on production and dry matter remobilization of two wheat cultivars. Iranian Journal of Agricultural Sciences 29: 16-11.

34- Rajagopal, V., V. Balasubramanian, and K. Sinha. 1997. Diurnal fluctuations in relative water cntent nitrate reductase and proline content in water stressed and non stressed wheat. Plant Physiology 40: 69-71.

35- Salehi, M., M. Kafi, and A. Kiani. 2009. Growth analysis of kochia (Kochia scoparia L.) schrad irrigated with saline water in summer cropping. Pakistan Journal of Botany 41: 1861-1870.

36- Stepien, P., and N. G. Johnson. 2009. Contrasting responses of photosynthesis to salt stress in the glycophyte arabidopsis and the halophyte thellungiella: Role of the plastid terminal oxidase as an alternative electron sink. Plant Physiology 149: 1154-1165.

37- Udagawa, Y., T. Ito, F. Tognoni, A. Nukaya, and T. Maruo. 1995. Some responses of dill (Anethum graveolens) and thyme (Thymus vulgaris L), grown in hydroponics to the concentration of nutrient solution. Acta Horticulturae 396: 203-210.

38- Zhu, J. K. 2001. Plant salt tolerance. TRENDS in plant Science 6 (2): 66-71.