اثر زمان رویش در خزانه و تراکم سوروف‌آبی (Echinochloa oryzoides (Ard.) Fritsch) بر قابلیت رقابت با برنج (Oryza sativa L.) (2. مطالعات انتهای فصل‌رشد: عملکرد و قابلیت ‌رقابت)

بوم شناسی کشاورزی

مقاله 3، دوره 11، شماره 4 - شماره پیاپی 42، دی 1398، صفحه 1225-1239   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jag.v11i4.64039

نویسندگان

المیرا محمدوند¹؛ علیرضا کوچکی^{* 2}؛ مهدی نصیری محلاتی²؛ بیژن یعقوبی³

¹دانشکده کشاورزی، دانشگاه گیلان، گیلان، ایران

²گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

³مؤسسه تحقیقات برنج کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، رشت، ایران

چکیده

زمان رویش و تراکم علف‌های ‌هرز اهمیت بسیاری در اثرات ‌متقابل رقابتی آن‌ها با گیاه زراعی دارد. لذا برای علف‌هرز سوروف‌آبی (Echinochloa oryzoides (Ard.) Fritsch)، به‌عنوان یک گونه نسبتاً تازه‌وارد، بررسی نقش زمان رویش در خزانه برنج (Oryza sativa L.) و در نتیجه سن گیاهچه علف‌هرز در هنگام انتقال از خزانه به زمین اصلی و نیز بررسی میزان این انتقال و در نتیجه تراکم ‌نسبی علف‌هرز در زمین اصلی ضرورت دارد. نقش سن گیاهچه سوروف‌آبی هنگام نشاکاری (10، 20 و 30 روز) و نسبت تراکم سوروف‌آبی: برنج در هرکپه (4:0، 3:1، 2:2، 1:3 و 0:4 علف‌هرز: برنج) بر صفات سوروف‌آبی و برنج در هنگام رسیدگی گیاه زراعی (90 روز پس از نشاکاری)، طی دو سال مطالعه مزرعه‌ای در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت. افزایش تعداد گیاهچه در نسبت‌های مختلف کاشت سبب افزایش عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه، عملکرد نسبی هر دو گونه و شاخص غالبیت برنج شد؛ اگرچه شاخص برداشت کاهش یافت. به‌جز عملکرد دانه برنج در تک‌کشتی و در نسبت 3:1 (علف‌هرز: برنج) سال دوم که تفاوت معنی‌داری با سوروف‌آبی نداشت؛ در سایر نسبت‌ها عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه علف‌هرز بیش‌تر از برنج متناظر بود. شاخص برداشت برنج در همه نسبت‌های کاشت بیش‌تر از علف‌هرز بود. در سال اول آزمایش، تیمار گیاهچه‌های 30 روزه سوروف‌آبی دارای بیش‌ترین عملکرد بیولوژیک، دانه و نسبی علف‌هرز، کم‌ترین عملکرد دانه و نسبی برنج، و کم‌ترین شاخص برداشت هر دو گونه بودند. در همه سنین گیاهچه ‌علف‌هرز عملکرد سوروف‌آبی بیش‌تر از برنج متناظر بود. بررسی صفات ارزیابی‌ شده و نمودارهای سری‌های جانشینی حاکی از قابلیت رقابت بالای علف‌هرز نسبت به گیاه زراعی بود که بر ضرورت توجه به گسترش این علف‌هرز در منطقه تأکید دارد.
 

کلیدواژه‌ها

تراکم نسبی؛ رقابت؛ زمان سبزشدن؛ نسبت کاشت

مراجع

De Wit, C.T., and Van Den Bergh, J.P., 1965. Competition between herbage plants. Netherlands Journal of Agricultural Science 13: 212–221.

Estorninos, Jr. L.E., Gealy, D.R., and Talbert, R.E., 2002. Growth response of rice (Oryza sativa) and red rice (O. sativa) in a replacement series study. Weed Technology 16: 401–406.

Fischer, A.J., Messersmith, C.G., Nalewaja, J.D., and Duysen, M.E., 2000. Interference between spring cereals and Kochia scoparia related to environment and photosynthetic pathways. Agronomy Journal 92: 173–181.

Forcella, F., Benech-Arnold, R.L., Sanchez, R., and Ghersa, C.M., 2000. Modeling seedling emergence. Field Crops Research 67: 123–139.

Gealy, D.R., Estorninos, Jr. L.E., Gbur, E.E., and Chavez, R.S.C., 2005. Interference interactions of two rice cultivars and their F3 cross with barnyardgrass (Echinochloa crus-galli) in a replacement series study. Weed Science 53: 323–330.

Gibson, K.D., and Fischer A.J., 2001. Relative growth and photosynthetic response of water-seeded rice and Echinochloa oryzoides (Ard.) Fritsch to shade. International Journal of Pest Management 47: 305–309.

Gibson, K.D., Foin, T.C., and Hill, J.E., 1999. The relative importance of root and shoot competition between water-seeded rice and watergrass. Weed Research 39: 181–190.

Gibson, K.D., Fischer, A.J., Foin, T.C., and Hill, J.E., 2002. Implications of delayed Echinochloa germination and duration of competition for integrated weed management in water-seeded rice. Weed Research 42: 351–358.

Gibson, K.D., Fischer, A.J., and Foin, T.C., 2004. Compensatory responses of late watergrass (Echinochloa phyllopogon) and rice to resource limitations. Weed Science 52: 271–280.

Harper, J.L., 1977. Population Biology of Plants. London: Academic Press.

Holt, J.S., 1995. Plant responses to light: a potential tool for weed management. Weed Science 43: 474–482.

Johnson, D.E., Wopereis, M.C.S., Mbodj, D., Diallo, S., Powers, S., and Haefele, S.M., 2004. Timing of weed management and yield losses due to weeds in irrigated rice in the Sahel. Field Crops Research 85: 31-42.

LeStrange, M., 1981. Competition between rice (Oryza sativa) and barnyardgrass (Echinochloa spp.): the influence of rice stature, barnyardgrass density, and nitrogen fertility. M.Sc Thesis, University of California, Davis, CA.

Mohammadvand, E., Koocheki, A., Nassiri Mahallati, M., and Yaghoubi, B., 2019. Effects of emergence time in nursery and density of watergrass (Echinochloa oryzoides) on competitive ability with rice (I. During season studies: Growth and development). Journal of Agroecology 11(3): 955-974.

Ni, H., Moody, K., and Robles, R.P., 2000. Oryza sativa plant traits conferring competitive ability against weeds. Weed Science 48: 200–204.

Ni, H., Moody, K., and Robles, R.P., 2004. Analysis of competition between wet-seeded rice and barnyardgrass (Echinochloa crus-galli) using a response–surface model. Weed Science 52: 142–146.

Ottis, B.V., and Talbert, R.E., 2007. Barnyardgrass (Echinochloa crus-galli) control and rice density effects on rice yield components. Weed Technology 21: 110–118.

Patterson, D.T., 1995. Effects of environmental-stress on weed/crop interactions. Weed Science 43: 483–490.

Perera, K.K., Ayres, P.G., and Gunasena, H.P.M., 1992. Root growth and the relative importance of root and shoot competition in interactions between rice (Oryza sativa) and Echinochloa crus-galli. Weed Research 32: 67–76.

Perez, de Vida F.B., Laca, E.A., Mackill, D.J., Fernandez, G.M., and Fischer, A.J., 2006. Relating rice traits to weed competitiveness and yield: a path analysis. Weed Science 54: 122–1131.

Radosevich, S.R., 1987. Methods of interactions among crops and weeds. Weed Technology 1: 190–198.

Ryser, P., and Eek, L., 2000. Consequences of phenotypic plasticity vs. interspecific differences in leaf and root traits for acquisition of aboveground and belowground resources. American Journal of Botany 87: 402–411.

Smith, Jr. R.J., 1968. Weed competition in rice. Weed Science 16: 252–254.

Suzuki, M., and Suto, T., 1975. Emergence of weeds in paddy rice fields 3. weed emergence and weed damage in paddy rice fields. Weed Research of Japan 20: 114–117.

Wang, G., McGiffen, Jr. M.E., and Ehlers, J.D., 2006. Competition and growth of six cowpeas (Vigna unguiculata) genotypes, sunflower (Helianthus annuus), and common purslane (Portulaca oleracea). Weed Science 54: 954–960.