واسنجی روش های استخراج رابطه دبی-اشل در ایستگاه های هیدرومتری حوضه رودخانه قره سو

آب و خاک

مقاله 12، دوره 27، شماره 6، اسفند 1392، صفحه 1216-1224   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jsw.v0i0.21200

نویسندگان

انسیه مرآتی^{* 1}؛ رسول قبادیان²؛ عبدالله طاهری تیزرو³

¹بوعلی سینا همدان

²رازی

³بوعلی سینا

چکیده

در ایستگاه‌های هیدرومتری به‌دلیل مشکل اندازه‌گیری دبی در شرایط وقوع سیلاب، رابطه دبی‌ـ‌اشل از داده‌های اندازه‌گیری‌شده مربوط به شرایط غیرسیلابی استخراج و برای شرایط سیلابی برون‌یابی می‌شود. استفاده از رابطه دبی‌-‌اشل برون‌یابی شده برای محاسبه سیلاب ممکن است مقادیر کمتر یا بیشتری را تخمین بزند. علت این است که در شرایط سیلابی ممکن است نوع فرم بستر تشکیل‌شده تغییر یابد و باعث تغییر مقاومت در برابر جریان گردد. بنابراین به‌منظور پیش‌بینی بهتر رابطه دبی‌-‌اشل لازم است از روابطی استفاده شود که در آنها مقاومت فرم بستر در نظر گرفته شود. در این تحقیق تلاش شده‌است بهترین روش برای توسعه رابطه دبی‌-‌اشل ارائه شود. به این منظور از روش‌های انیشتین‌-‌بارباروسا، شن، وایت، انگلوند، براونلی و وان‌راین برای تکمیل قسمت انتهایی رابطه دبی‌-‌اشل حاصل از اندازه‌گیری در ایستگاه‌های هیدرومتری واقع بر حوضه قره‌سو شامل ایستگاه‌های قورباغستان، دوآب‌مرگ، خرس‌آباد، حسین‌آباد و سرآسیاب استفاده گردید. پس از برداشت داده‌های مورد‌نیاز شامل مقاطع عرضی، دبی اندازه‌گیری‌شده و اشل متناظر با آن در ایستگاه‌های موجود و محاسبه دبی و اشل متناظر توسط روش‌های مذکور در سال‌های مورد بررسی، مقایسه‌های آماری بین دبی‌های محاسباتی و اندازه‌گیری شده متناظر انجام گردید. نتایج نشان داد که شیب خط رگرسیونی بین مقادیر دبی اندازه‌گیری شده و محاسبه شده توسط روش انیشتین‌-‌بارباروسا در ایستگاه‌های قورباغستان و حسین آباد به‌ترتیب برابر با 029/1 و 182/1 است و توسط روش شن در ایستگاه‌های دوآب‌مرگ، خرس‌آباد و سرآسیاب به‌ترتیب برابر با 08/1، 054/1 و 926/0 است. در‌حالی‌که برای سایر روش‌ها مقدارشیب خط رگرسیونی بسیار بیشتر از یک است. هم‌چنین میانگین خطا و مجذورمربعات خطا در روش‌های مناسب مذکور بسیار کمتر از سایر روش‌ها می‌باشد. در ایستگاه‌هایی با مواد بستر درشت دانه غالباً روش انیشتین‌-‌بارباروسا و در ایستگاه‌هایی بامواد بستر ریز‌دانه روش شن نسبت به سایر روش‌ها به ازای یک اشل ثابت، مقدار دبی جریان را نزدیک به دبی اندازه‌گیری پیش‌بینی می‌کند.

کلیدواژه‌ها

فرم بستر؛ روش انیشتین – بارباروسا؛ روش شن