ارزیابی عملکرد کمّی و کیفی اکوتیپ‌های زیره سبز(Cuminum cyminum L.) در واکنش به تاریخ‌های کاشت در شرایط آب‌وهوایی سبزوار

بوم شناسی کشاورزی

مقاله 4، دوره 12، شماره 2 - شماره پیاپی 44، مرداد 1399، صفحه 227-240  

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jag.v12i2.78488

نویسندگان

حسن ریوندی¹؛ شهرام رضوان ²؛ متین جامی معینی³؛ جعفر مسعود سینکی¹؛ علی دماوندی¹؛ سارا سنجانی⁴

¹گروه زراعت، واحد دامغان، دانشـگاه آزاد اسلامی، دامغان، ایران

²مرکز تحقیقات تولید و فنآوری داروهای گیاهی، واحد دامغان، دانشگاه آزاد اسلامی، دامغان، ایران

³گروه زراعت، واحد سبزوار، دانشگاه آزاد اسلامی، سبزوار، ایران.

⁴موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج

چکیده

زیره سبز (Cuminum cyminum L.) از مهم‌ترین گیاهان دارویی اهلی در ایران و یکی از قدیمی­ترین دانه­های ادویه­ای بوده که توسط بشر استفاده می­شده است. جهت بررسی اثر تاریخ کاشت بر ویژگی‏های کمّی و کیفی اکوتیپ‏های مختلف زیره سبز، آزمایش مزرعه‏ای به‌صورت کرت­های خرد شده در قالب طرح بلوک‏های کامل تصادفی با سه تکرار در شهرستان سبزوار در سال زراعی 96- 1395 انجام شد. سه تاریخ کاشت 30 دی‌ماه، 20 بهمن‌ماه و 10 اسفند ماه و چهار اکوتیپ‏ زیره سبز شامل سبزوار، بیرجند، کرمان و بیارجمند به‌ترتیب به‌عنوان عامل کرت‌های اصلی و فرعی مدنظر قرار گرفتند. در این آزمایش صفات ارتفاع بوته، تعداد چتر در بوته، تعداد بذر در چتر، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه، عملکرد و درصد اسانس مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بیشترین تعداد چتر در بوته، ارتفاع بوته، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و بیولوژیک همچنین درصد اسانس در تاریخ کاشت 30 دی‌ماه به‌دست آمد و تأخیر در کاشت باعث کاهش ویژگی‏های کمّی و کیفی زیره سبز گردید. در بین اکوتیپ‏های مورد بررسی، اکوتیپ سبزوار بیشترین تعداد چتر در بوته، ارتفاع بوته، عملکرد بیولوژیک و درصد اسانس را دارا بود. بیشترین تعداد بذر در هر چتر، عملکرد دانه و اسانس نیز در اکوتیپ سبزوار و در تاریخ کاشت 30 دی‌ماه تولید گردید. به‌طوری‌که عملکرد دانه و اسانس اکوتیپ سبزوار در تاریخ کاشت 30 دی ماه در مقایسه با 10 اسفند ماه به‌ترتیب 5/47 و7/77 درصد افزایش نشان داد. بنابراین، با توجه به پاسخ بهتر اکوتیپ سبزوار در تاریخ کشت 30 دی‌ماه برای منطقه سبزوار، مطالعات بیشتر برای معرفی این اکوتیپ به کشاورزان منطقه توصیه می­گردد.
 

کلیدواژه‌ها

تعداد چتر در بوته؛ عملکرد اسانس؛ عملکرد دانه؛ گیاه دارویی

مراجع

1. Abreu, I.N., and Mazzafera, P., 2005. Effect of water and temperature stress on the content of active constituents of Hypercium brasiliense Choisy. Plant Physiology and Biochemistry 43: 241–248.

2. Adamsen, F. J., and Coffelt, T.A., 2005. Planting date effects on flowering, seed yield, and oil content of rape and crambe cultivars. Industrial Crops and Products 21:293-307.

3. Ahmadi, L., Mirza, M., and Caliriad, A., 2001. Investigating the effect of drying time on cumin essential oil (Cuminum cyminum L.). Research of Iranian Medicinal Plants and Herbs 7: 100-89. (In Persian with English Summary)

4. Ayub, M., Nadeem, M.A., Tanveer, A., Tahir, M., Saqib, M.T.Y., and Nawaz, R., 2008. Effect of different sowing methods and times on the growth and yield of fennel (Foeniculum vulgare Mill.). Pakistan Journal of Botany 40(1): 259-264.

5. Azizi, A., Shahrogi, A., Military, A., Mohammad Abadi, A., and Soheili, R., 2015. Effect of planting date on two fennel ecotypes in Mashhad weather conditions. Journal of Horticulture 29(1): 1-10. (In Persian with English Summary)

6. Bagheri, F., and Blochi, H., 2013. Effect of planting date on some quantity and quality nine grain sorgum (Sorghum bicolor L.) in Yasouj. Journal of Crop Production and Processing 3(9): 29-42. (In Persian with English Summary)

7. Bakhtari, S., Khajoei Nejad, G., and Mohammadi Nejad, G., 2017. The effect of Irrigation cut-off in flowering stage and foliar application of spermidine on essential oil quality and quantity of three ecotype of cumin. Journal of Agroecology 8(4): 521-535. (In Persian with English Summary)

8. Barikani, E., mohamadzadeh, R., and shanoshi, N., 2009. Economic analysis of cumin production and marketing case study of Sabzevar. Journal of Agricultural Economics and Development 64(16): 119-139 (In Persian with English Summary)

9. Broomand Rezazadeh, Z., Rezvani Moghadam, P., and Rashed Mohassel, M.H., 2010. Effect of planting date and plant densityon morphological traits and essential oil percent of ajowan (Trachyspermum ammi). Iranian Journal of Field Crops Research 4:161-172. (In Persian with English Summary)

10. De la Vega, A.J., and Hall, A.J., 2002. Effect of planting date, genotype and their interaction on sunflower yield. I. Determinants of oil-corrected grain yield. Crop Science 42: 1191-1201.

11. Ehsanipour, A., Razmjoo, K., and Zeinali, H., 2011. Effect of nitrogen rates on yield and yield components and essential oil content of several fennel (Foeniculum vulgar Mill.) populations. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants 28: 579-593. (In Persian with English Summary)

12. Export and Import of Agricultural Sector., 2014. Ministry of Agriculture- Jahad, Tehran, Iran. p. 158. (In Persian)

13. Ghane, H., Amirshekari, H., and Naji, A.M., 2017. The effects of planting date and seed priming on yield and physiological traits of two cumin ecotypes. Journal of Agricultural Crops Production 19(3): 561-575. (In Persian with English Summary)

14. Ghanbari, J., Khajoeinejad, G., and Mohammadinejad, G., 2014. Study of yield potential and essential oil content of cumin ecotypes in different sowing dates at Kerman. 13th Iranian Crop Science Congress, Karaj, Iran. (In Persian)

15. Ghorbani, R., Koocheki, A., Jahani, M., Hosseini, A., and Mohammad-Abadi, A.A., 2009. Effect of planting date, weed control time and method on yield and yield components of cumin. Iranian Journal of Field Crops Research 7(1): 143-151. (In Persian with English Summary)

16. Hashemian, N., Ghasemi Pirbaloti, A., Hashemi, M., Golparvar, A., and Hamedi, B., 2013. Diversity in chemical composition and antibacterial activity of essential oils of cumin (Cuminum cyminum L.) diverse from Northeast of Iran. Australian Journal of Crop Science 7(11): 1752-1760.

17. Hewitt, M., Bullen, K., and George, D., 1998. Comparison of three weed control method: chemical, flame, and water. University of Queensland, Gatton College, Lawes, Qld. 4345.

18. Kafi, M., Rashed Mohassel, M.H., Koocheki, A., and Nassiri Mahalati, M., 2002. Cumin (Cuminum cyminum L.): Production Technology and Processing. Ferdowsi University of Mashhad Publication, Mashhad, Iran. 168 pages. (In Persian with English Summary)

19. Kafi, M., and Keshmiri, E., 2016. The changes in the physiological growth and the react of the salinity and number of irrigation water of two cumin cultivars (Cuminum cyminum L.). Journal of Agroecology 8(3): 463-475. (In Persian with English Summary)

20. Khorasani, Z., Nezami, A., Nassiri Mahallati, M., and Mohammadabadi, A., 2012. Evaluation of planting cumin ecotypes in Mashhad weather conditions. Iranian Journal of Field Crops Research 10(1): 43-52. (In Persian with English Summary)

21. Kamkar, B., Koocheki, A., Nassiri Mahallati, M., and Rezvani Moghaddam, P., 2007. Yield gap analysis of cumin in nine regions of Khorasan provinces using modelling approach. Iranian Journal of Field Crops Research 5(2): 333- 341. (In Persian with English Summary)

22. Mazahery-Laghab, H., Salvati, S., and Mahmoudi, R., 2011. Response of the yield of sunflower (Helianthus annuus L.) cultivar armavirski to sowing time and plant density in rain fed conditions in Ghorveh Kordestan. Plant Production Technology 11(2): 63-74. (In Persian with English Summary)

23. Mollafilabi, A., and Esfandiari, T., 2018. Effects of irrigation regimes and planting times on essential oil percentage, yield and yield components of cumin (Cuminum cyminum L.) as a medicinal plant. Journal of Agroecology 10(3): 935-948. (In Persian with English Summary)

24. Nezami, A., Khorramdel, S., Nassiri-Mahallati, M., and Mohammad-Abadi, A.A., 2009. Effect of planting date on cumin (Cuminum cyminum) landraces in Mashhad condition. Environmental Stresses in Agricultural Sciences (ESAS) 2(1): 1-13. (In Persian with English Summary)

25. Ortiz-Monasterio, J.I., and Lobell, D.B., 2007. Remote sensing assessment of regional yield losses due to sub-optimal planting dates and fallow period weed management. Field Crops Research 101: 80–87.

26. Rahimian Mashhadi, H., 1991. Effect of planting date and irrigation regime on growth and yield of cumin. Agricultural Knowledge 3: 61-46. (In Persian with English Summary)

27. Rezvani Moghaddam, P., and Moradi, R., 2012. Assessment of planting date, biological fertilizer and intercropping on yield and essential oil of cumin and fenugreek. Iranian Journal of Field Crop Sciences 2: 217-230. (In Persian with English Summary)

28. Sadeghy, B., 2002. The effect of nitrogen and irrigation on the production of cumin. Iranian Scientific and Industrial Research Organization. Center of Khorasan, Mashhad, Iran. (In Persian)

29. Sardouei, A., Shirzadi, M., Naghavi, H., and Khodroi, M., 2011. Effect of planting date and plant density on essential oil yield, grain yield and some morphological traits of cumin. National Conference on Medicinal Plants, Sari, Iran, 2-4 March 2011. (In Persian)

30. Selim, S.M., Ebtsam, M.M.A., Tawfik, M.S.H., Abou-Sreea, A.I., 2013. Effect of sowing date, sow spacing and biofertilizer on yield and oil quality of fennel plant (Foeniculum vulgare Mill.). Australian Journal of Basic and Applied Sciences 7(2): 882-894.

31. Soheili, R., Nezami, A., Khazaei, H., and Nassiri Mahallati, M., 2010. Effect of planting date on yield and yield components of four landraces of cumin (Cuminum cyminum L.). Iranian Journal of Field Crops Research 8(5): 772-783. (In Persian with English Summary)

32. Soleimani, B., Khosh-Khui, M., and Ramezani, S., 2011. Planting date effects on growth, seed yield essential oil content and chemical composition of ajowan. Journal of Applied Biological Sciences 5(3): 7-11.

33. Tanu, A., Prakash, A., and Adholeya, A., 2004. Effect of different organic manures composts on the herbage and essential oil yield of Cymbopogon winterianus and their influence on the native AM population in a marginal alfisol. Bioresource Technology 92: 311-319.

34. Ullah, I., Ayub, M., Khan, M.R., Ashraf, M., Mirza, M.Y., and Yousef, M., 2007. Graphical analysis of multienvironment trial (MET) data in sunflower (Helianthus annuus L.) through clustering and GGE biplot technique. Pakistan Journal of Botany 39: 1639-1646.

35. Zahtab Salmasi, Qjavanshirm, R., Omidbigi, H., Aliyari, K., and Ghasemi Golzani, K., 2002. Ecophysiological effects of irrigation and planting date on growth, yield and yield components of Anisone herb. Journal of Agricultural Science 13(4): 37-49.