تأثیر سیستم‌های مختلف خاک‌ورزی و بقایای گیاهی بر عملکرد گندم(Triticum aestivum L.) و خصوصیات فیزیکی خاک در تناوب آیش- گندم در شرایط دیم

بوم شناسی کشاورزی

مقاله 8، دوره 12، شماره 2 - شماره پیاپی 44، تیر 1399، صفحه 299-317   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jag.v12i2.52175

نویسندگان

علیرضا کوچکی^* ؛ مهدی نصیری محلاتی؛ جواد عظیم زاده

گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران

چکیده

به‌منظور بررسی اثر سیستم‌های مختلف خاک‌ورزی و مدیریت بقایای گیاهی بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم (Triticum aestivum L.)  در تناوب آیش گندم دیم، آزمایشی به‌‌صورت کرت‌های نواری، در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی و در سه تکرار در دو سال زراعی 93-1392 و 94-1393 در شهرستان شیروان اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل خاک‌ورزی و مدیریت بقایای گیاهی بود. سطوح خاک‌ورزی عبارت بودند از، بدون خاک‌ورزی، خاک‌ورزی با گاوآهن قلمی، خاک‌ورزی با گاوآهن پنجه‌غازی و برگردان‌دار. سطوح بقایای گیاهی شامل نگهداری هفت تن بقایا در هکتار، 5/3 تن بقایا در هکتار و بدون بقایا بود. نتایج آزمایش نشان داد که وزن مخصوص ظاهری در عمق 10 تا 20 سانتی‌متری خاک در مقایسه با عمق صفر تا 10 سانتی‌متری افزایش یافت. تخلخل خاک از روندی برخلاف وزن مخصوص ظاهری خاک تبعیت نمود. نگهداری بقایای گیاهی موجب کاهش وزن مخصوص ظاهری و افزایش رطوبت خاک شد. خاک‌ورزی با گاوآهن برگردان‌دار در تمام سطوح بقایای گیاهی کمترین وزن خشک علف‌های هرز را در مقایسه با سایر تیمارها دارا بود. بیشترین مقدار خاک‌دانه‌های بزرگ‌تر از نیم میلی‌متر و کمترین مقدار خاک‌دانه‌های کوچک‌تر از نیم میلی‌متر در سیستم خاک‌ورزی با گاوآهن برگردان‌دار مشاهده شد. عملکرد دانه و زیست‌توده در سیستم خاک‌ورزی با گاوآهن برگردان‌دار در مقایسه با سایر سیستم‌های خاک‌ورزی بیشتر بود.

کلیدواژه‌ها

خاکورزی حفاظتی؛ دانه بندی خاک؛ رطوبت خاک؛ کشاورزی پایدار؛ گاوآهن برگردان دار

مراجع

1. Azimzadeh, S.M., 2015. Soil physical properties after two years application of organic fertilizers in Safflower (Carthamus tinctorius L) planting. International Journal of Farming and Allied Sciences 4: 341-35

2. Azimzadeh, S.M., Koocheki, A., and Pala, M., 2002 a. Effect of different tillage systems on some soil physical and chemical characterestics. Journal of Research in Agricultural Sciences 2(1): 51-63.

3. Azimzadeh, S.M., Pala, M., and Koocheki, A., 2002 b. Effect of tillage systems on soil bulk densty, porosity, soil moisture and wheat yield in dry land condition. Iranian Journal of Crop Sciencs 4(3): 218-233. (In Persian with English Summary)

4. Abdollahi, F., Ghadiri, H., and Bohrani, J., 2009. Effect of tillage, wheat residue management and nitrogen on yield and yield components of mays. Journal of Iranian Agricultural Research 8(2): 336-346.

5. Alijani, K.H., Bahrani, M.H., and Kazemeini, A.R., 2010. Effects of tillage methods and rates of corn residues on winter wheat yield and yield components and soil organic carbon and nitrogen in relay cropping. In: Proceeding of 11th Iranian crop Science Congress. Tehran, Iran. (In Persian)

6. Arshadi Khamseh, A., Almasi, M., Reshad Sadeghi, A., and Ahmadi Adli, R., 2011. Effect of conservation tillage on irrigation planning and rapeseed yield. Journal of Agricultural Knowledge and Sustainable Production 22(1): 39-48. (In Persian with English Summary)

7. Barzali, M., Javanshir, A., Shakiba, M.R., Moghaddam, M., and Nourinia, A., 2003. Effect of different tillage methods on yield and yield components of soybean in Gorgan region. Journal of Seedling and Seed 19(2): 173-189.

8. Blevins, R.L., Frye, W.W., Baldwin, P.L., and Robertson, S.D., 1990.Tillage effect on sediment and soluble nutrient losses from a Maury silt soil. Journal of Environmental Quality 19: 683-686.

9. Catizone, P., Tedeschi, M., and Baldoni, G., 1990. Influence of crop management on weed populations and wheat yield. Symposium on Integrated Weed Management in Cereals. In: Proceeding of an EWRS symposium Helsinki, Finland.

10. El-Mejahed, K., and Sander, D.H., 1998. Rotation, tillage and fertilizer effect on wheat-based rain food crop rotation in semiarid Morocco. Proceeding of Third European Conforance of Grain Legumes. In: Opportunities for high qualify, healthy and added value crops to meet European demands. Valladolid, Spain.

11. Fenster, C.R., Domingo, C.E., and Burnside, O.C., 1969. Weed control and plant residue maintenance with various tillage treatments in a winter wheat fallow rotation. Agronomy Journal 61: 250-259.

12. Ghobadpour, G., and Khourgami, A., 2008. Effect of different tillage methods and yield and yield components on rainfed safflower in Khorramabad region. Agricultural Journal 1(1): 59-69.

13. Hakimian, M., 1980. Fundamentals of Soil Science. 5th Edition. Tehran University Publication. Tehran, Iran. (In Persian)

14. Haynes, R.J., and Swift, R.S., 1990. Stability of soil aggregate in relation to organic constituent and soil water content. Journal of Soil Science 41:73-83.

15. Hemmat, A., and Eskandari, I., 2006. Dry and winter wheat response to conservation tillage in a continuous cropping system in northweast Iran. Soil and Tillage Research 86(1): 99-109

16. Houria. M., and Saci, C., 2012. The performances of durum wheat yield under tillage effect in semi-arid environment. Energy Procedia 18: 879-887.

17. Jessop, R.S., and Stewart, L.W., 1999. Effect of crop residues, soil type and temperature on emeregence and early growth of wheat, Plant and Soil 74: 101-109

18. Karlen, D.L., Wollenhaup, N.C., Erbach, D.C., Berry, E.C., Swan, J.B., Each, N.S., and Jordahl., J.L., 1994. Long term tillage effect on soil quality. Soil and Tillage Research 32: 313-327

19. Kemper, W.D., and Rosenau, R.C., 1986. Aggregate stability and size distribution. In: A. Klute (Ed.). Methods of Soil Analysis. Part 1. Physical and Mineralogical Methods. Madison, WI. P. 425-42.

20. Khosravani, A., Zareian, S., and Afzalnia, S., 2000. Effect of diferent tillage methods on irrigated wheat yield. Iranian Journal of Agricultural Sciences 31(2): 269-277. (In Persian with English Summary)

21. Koocheki, A., 2003. To Crops and Breeding in Dry Farming. Jihad of Mashhad University, Mashhad, Iran. 304 p. (In Persian)

22. Lal, R., 1995. The role of residues management in sustainable agriculturalsystems. Journal of Sustainable Agriculture 5(4): 51-76.

23. Malecka, I., and Blecharczyk, A., 2006. Effect of tillage systems: Mulches and nitrogen fertilizationon spring barley (Hordeum vulgare.). Agronomy Research 6(2): 517-529

24. Mannering, J.V., Griffith, D.R., and Richey, C.B., 1975. Tillage for moisture conservation. American Society of Agriculture Engineering 75: 23-25.

25. Mohammadi, K., Nabiollahi, K., Agha Alikhani, M., and Khormali, F., 2009. Evaluation of the effect of different tillage methods on soil physical properties and yield and yield components of rainfed wheat. Journal of Plant Production Researches 16(4): 77-91. (In Persian with English Summary)

26. Pagliai, M., Guidi G., La Marca, M., Giachetti, M., and Lucamente, G., 1981. Effect of sewage sludge and compost on soil porosity and aggregation. Journal of Environmental Quality 10: 556-561.

27. Rabiee, M., and Rajabian, M., 2011. Effect of tillage systems and rice residue management on morphological treatments and fall rapeseed yield as second cropping after rice in Rasht. Journal of Agricultural Knowledge and Sustainable Production 21(4): 105-121.

28. Tisdall, J.M., and Oades, J.M., 1982. Organic matter and water-stable aggregates in soils. Journal of Soil Science 33: 141-163.

29. Vyn, T.J., and Raimbault, B.A., 1993. Long-term effect of five tillage systems on corn response and soil structure. Agronomy Journal 85: 1074-1079.

30. Wanas, S.H.A., and Orman, W.M., 2006. Advantages of applying various compost types to different layers of sandy soil: Journal of Applied Scientific Research 2(12): 1298-1303

31. Zabolestani, M., Reshad Sedghi, A., and Zamani, S., 2008. Evaluation and comparison of two superficial and conventional tillage methods in aspect of yield and yield components of wheat. Journal of Agricultural New Knowledge 4(12): 39-48.