پراکنش و ویژگی‌های رسوبات‌لسی منطقه سرخس

آب و خاک

مقاله 9، دوره 28، شماره 1، اردیبهشت 1393، صفحه 101-110   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jsw.v0i0.20928

نویسندگان

علی سودمند¹؛ علی رضا کریمی^{* 2}؛ فرهاد خرمالی³؛ حجت امامی¹

¹دانشگاه فردوسی مشهد

²فردوسی مشهد

³دانشکده علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

چکیده

رسوبات لسی در پهنه کپه‌داغ به‌صورت ناپیوسته و با ضخامت کم وجود دارند که لازم است برای برنامه‌ریزی‌های محیطی و مطالعات تغییر و تحول اشکال اراضی شناسایی شده و از سایر رسوبات تفکیک شوند. هدف از این مطالعه شناسایی پراکنش و تعیین ویژگی‌های رسوبات بادرفتی لسی و شنی و چگونگی تشکیل آنها در منطقه سرخس بود. تعداد 30 نمونه سطحی به‌صورت پراکنده در کل منطقه برداشت شد و توزیع اندازه ذرات آنها مشخص شد. شن خیلی ریز و سیلت درشت بخش غالب ذرات رسوبات را تشکیل می‌دهند و مجموع آنها به بیش از 70 درصد می‌رسد. غالب بودن سیلت و شن خیلی ریز، عدم وجود سنگریزه و تفاوت ناگهانی توزیع اندازه ذرات این رسوبات با اندازه ذرات لایه‌های زیرین، از شواهد بادرفتی بودن این رسوبات هستند. در امتداد رودخانه هریرود از سرخس به سمت سد دوستی و همچنین به سمت ارتفاعات کپه‌داغ در جنوب و غرب منطقه، با کم شدن شن خیلی ریز و افزایش سیلت درشت، رسوبات شنی شرقی و مرکزی منطقه، به‌تدریج به رسوبات لسی تبدیل می‌شوند. بیشترین ضخامت رسوبات لسی در اطراف سد دوستی قرار دارد. غالب بودن سیلت درشت و شن خیلی ریز در رسوبات مورد مطالعه و پیوستگی رسوبات لسی و شنی نشان‌دهنده منشا محلی و نزدیک برداشت ذرات است. ارتفاعات کپه‌داغ در غرب و جنوب منطقه مورد مطالعه، همانند سدی، رسوبات بادرفتی را به دام انداخته و باعث تشکیل رسوبات لسی می‌شوند.

کلیدواژه‌ها

رسوبات بادرفتی؛ لس؛ توزیع اندازه ذرات؛ کپه‌داغ