اثرات دُزهای کاهش یافته بروموکسینیل+تو، فور-دی و کود نیتروژن بر عملکرد گندم (Triticum aestivum L.) در رقابت با پنیرک (Malva neglecta Wallr.)

پژوهش های حفاظت گیاهان ایران

مقاله 10، دوره 33، شماره 2 - شماره پیاپی 44، شهریور 1398، صفحه 231-243   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jpp.v33i2.79663

نویسندگان

کاظم بوعذار¹؛ الهام الهی فرد^{* 2}؛ عبدالرضا سیاهپوش³

¹دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان

²فردوسی مشهد

³استادیار گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان

چکیده

درک ارتباط بین کود و علف‌کش در شرایط وجود رقابت میان محصول و علف‌هرز قادر است به عنوان ابزاری جهت پیش‌بینی عملکرد محصول و کمک به تصمیم گیری برای کاربرد بهینه کود نیتروژن و علف‌کش باشد. با این هدف آزمایشی به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان در پاییز سال 1395 اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل کود نیتروژن به عنوان کرت‌های اصلی در 5 سطح 0، 75، 150، 225 و 300 کیلوگرم در هکتار از منبع کود اوره و دُز علف‌کش بروموکسنیل+ تو، فور-دی به عنوان کرت‌های فرعی در پنج سطح 0، 25/0، 5/0، 75/0 و 1 برابر دز توصیه شده (5/1 لیتر در هکتار) بود. تراکم علف‌هرز پنیرک به تعداد 50 بوته در متر مربع در تمامی کرت‌ها ثابت نگه داشته شد. همچنین، برای توصیف عملکرد گندم از مدل سیگموئیدی چهار پارامتری و برای توصیف تغییرات تعداد و وزن بذر علف هرز پنیرک در دزهای کاهش یافته علف‌کش و سطوح مختلف کود اوره از معادله توانی سه پارامتری استفاده شد. عملکرد دانه گندم در پاسخ به افزایش دُز علف‌کش و کاهش توان رقابتی پنیرک در سطوح مختلف مصرف کود اوره افزایش نشان داد. بر اساس پیش‌بینی مدل ترکیبی، با کاربرد 300 کیلوگرم کود اوره در هکتار به همراه 375/0، 60/0، 75/0، 05/1، 35/1 و 5/1 لیتر در هکتار علف‌کش، عملکرد دانه به ترتیب 202، 277، 329، 408، 443 و 450 گرم در متر مربع برآورد شد. تعداد بذر پنیرک در شرایط مصرف مقادیر بیشتر کود نیتروژن و دُزهای کمتر بروموکسینیل+ تو، ‌فو‌ر-‌دی‌ در حداکثر و در شرایط مصرف مقادیر کم کود نیتروژن و دُزهای بیشتر بروموکسینیل+ تو، فور-دی در حداقل بود. وزن بذر پنیرک در شرایط بدون مصرف علف‌کش برای هر یک از سطوح مختلف نیتروژن بین 78/4 تا 87/35 گرم در متر مربع و برای تعداد بذر پنیرک تولید شده در شرایط بدون مصرف علف‌کش برای هر یک از سطوح کود نیتروژن بین 95/1915 تا 76/16540 بذر پنیرک در متر مربع بود. بیشترین عملکرد دانه گندم (40/515 گرم در متر مربع) با مصرف 225 کیلوگرم اوره همراه با مصرف 1 لیتر علف‌کش بروموکسنیل+ تو، فور-دی در هکتار به دست آمد. همچنین سطوح بالاتر کود اوره باعث کاهش عملکرد دانه گندم شد؛ این درحالی است که سطوح بالاتر اوره باعث افزایش تعداد و وزن بذر پنیرک شد.

کلیدواژه‌ها

توان رقابتی؛ دز توصیه شده علف‌کش؛ مدل ترکیبی

مراجع

1- Askew S.D., and Wilcut J.W. 2002. Ladysthumb interference and seed production in cotton. Weed Science 50: 326-332.

2- Blackshaw R.B., Semach G., and Janzen H.H. 2002. Fertilizer application method affects nitrogen uptake in weeds and wheat. Weed Science 50: 634- 641.

3- Derakhshan A., Siadat S.A., and Bakhshandeh A. 2018. Modeling the interaction of herbicide doses and nitrogen fertilizer on crop and weed biomass production in multiple weed species-wheat interference. Journal of Crop Production 11:169-184. (In Persian with English abstract)

4- Evans S.P., Knezevic S.Z., Lindquist J.L., and Shapiro C.A. 2003a. Influence of nitrogen and duration of weed interference on corn growth and development. Weed Science 51: 546-556.

5- Evans S.P., Knezevic S.Z., Lindquist J.L., Shapiro C.A., and Blankenship E.E. 2003b. Nitrogen application influences the critical period for weed control in corn. Weed Science 51: 408- 417.

6- Ghorbanpour E., Ghaderifar F., and Gherekhloo J. 2014. Effect of row spacing on competition of velvetleaf (Abutilon theophrasti Medic.) with cotton (Gossypium hirsutum L.). Journal of Crop Production and Processing 12: 285-294. (In Persian with English abstract)

7- Kim D.S., Marshall E.J.P., Brain P., and Caseley J.C. 2006a. Modelling the effects of sub-lethal doses of herbicide and nitrogen fertilizer on crop–weed competition. Weed Research 46: 492–502.

8- Kim D.S., Marshall E.J.P., Caseley J.C., and Brain P. 2006b. Modelling interactions between herbicide and nitrogen in terms of weed response. Weed Research 46: 480-491.

9- Kim D.S., Marshall E.J.P., Caseley J.C., and Brain P. 2006c. Modelling interactions between herbicide dose and multiple weed species interference in crop–weed competition. Weed Research 46: 175–184.

10- Liphadzi K.B., and Dille J.A. 2006. Annual weed competitiveness as affected by preemergence herbicide in corn. Weed Science 54: 156-165.

11- Moosavi K., Nassiri Mahalati M., Rahimiyan H., Ghanbari A., Banayan M., and Rashed Mohasel M.H. 2004. Seed rate and nitrogen fertilizer effects on wild mustard (Sinapis arvensis L.) and winter wheat (Triticum aestivum L.) competition. Iranian Journal of Crop Science 2: 107-120. (In Persian with English abstract)

12- Ngouajio M., McGiffen Jr. M.E., and Hembree K.J. 2001. Tolerance of tomato cultivar to velvetleaf interference. Weed Science 49: 91-98.

13- O’Donovan J.T., and Blackshaw R.E. 1997. Effect of volunteer barly (Hordeum vulgare L.) interference on field pea (Pisum sativum L.) yield and profitability. Weed Science 45: 249-255.

14- O’Donovan J.T., Blackshaw R.E., Haker K.N., Clayton G.W., Moyer J.R., Dosdall L.M., Maurice D.C., and Turkington T.K. 2007. Integrated approaches to managing weeds in spring sown crops in western Canada. Crop Protection 26: 390-398.

15- Roberts J.R., Peeper T.F., and Solie J.B. 2001. Wheat (Triticum aestivum) row spacing, seeding rate and cultivar affect interference from rye (Secale cereale). Weed Technology 15: 19-25.

16- Saadatian B., Kafi M., Soleymani F., and Ahmadvand G. 2013. Evaluating empirical models to predict yield loss of winter wheat (Triticum aestivum L.) cultivars in interference with feral rye (Secale cereale). Cereal Research 3: 69-82. (In Persian with English abstract)

17- Werner E.L., Curran W.S., Harper J.k., RoTh G.W., and Knieevel D.P. 2004. Velvetleaf (Abutilon theophrasti) interference and seed production in corn silage and grain. Weed Technology 18: 779-783.

18- Willenborg C.J., May W.E., Gulden R.H., Lafond G.P., and Shirtliffe S.J. 2005. Influence of wild oat (Avena fatua) relative time of emergence and density on cultivated oat yield, wild oat seed production, and wild oat contamination. Weed Science 53: 342-352.

19- Yaghoobi S.R., Ghalavand A., Aghaalikhani M., and Zand E. 2011. Investigation of herbicide-nitrogen interaction on wheat yield and yield components in competition with Lepyrodiclis holosteoides Fenzl. Iranian Journal of Weed Science 7: 1-18. (In Persian with English abstract)

20- Yenish J.P., and Young F.L. 2004. Winter wheat competition against jointed goatgrass (Aegilops cylindrica) as influenced by wheat plant height, seeding rate, and seed size. Weed Science 52: 996- 1001.

21- Yin X., Goudriaan J., Latinga E.A., Vos J., and Spietrz H.J. 2003. A flexible sigmoid function of determinate growth. Annals of Botany 91: 361-371.

22- Zand E., Baghestani M.A., Nezam Abadi N., Shimi P., and Mousavi S.K. 2017. A Guide to Chemical Control of Weeds in Iran. Jahad-e Daneshgahi Mashhad Publication. (In Persian)

23- Zarinjoub H., Gharineh M.H., Gherekhloo J., and Elahifard E. 2018. Quatifying the effects of herbicide dose and wild mustard (Sinapis arvensis L.) density on wheat and weed biomass production. Journal of Plant Protection 31: 628-638. (In Persian with English abstract)