تغییرپذیری مقدار و ویژگی‌های دانه‌بندی و ریخت‌سنجی رسوبات بستر رودخانه در اثر برداشت معادن شن و ماسه

آب و خاک

مقاله 18، دوره 28، شماره 1، اردیبهشت 1393، صفحه 203-218   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jsw.v0i0.27483

نویسندگان

سیدحمیدرضا صادقی^* ؛ سودابه قره محمودلی؛ عبدالواحد خالدی درویشان

تربیت مدرّس

چکیده

آگاهی از نوع، میزان و نحوه‌ی انتقال کیفی و کمی مقدار بار رسوبی در مقیاس‌های زمانی متفاوت، به‌منظور پایش رفتار هیدرولیکی کانال و جریان متأثر از فعالیت‌های معدن‌کاوی و مدیریت مناسب‌ برداشت شن و ماسه امری اجتناب ناپذیر می‌باشد. حال آن‌که مطالعات جامع رفتار و خصوصیات رسوبات بستر در شرایط متفاوت کم‌تر مورد توجه قرار گرفته است. در این پژوهش به‌منظور بررسی تأثیر معادن برداشت شن و ماسه با شرایط مختلف و در شرایط زمانی و هیدرولوژیکی متفاوت دانه‌بندی و ریخت‌سنجی رسوبات بستر در سه معدن شن و ماسه واز علیا، واز سفلی و آلش‌رود در استان مازندران به‌عنوان محل انجام پژوهش انتخاب شدند. بدین منظور بعد از نمونه‌برداری و انجام آزمایش‌های مربوطه، متغیرهای دانه‌بندی رسوبات بستر با استفاده از نرم‌افزارهای GIAS و GRADISTAT و متغیرهای ریخت‌سنجی رسوبات بستر با استفاده از دستگاه گراولومتر و نرم‌افزار Paintدر مقاطع بالادست و پایین‌دست معادن مذکور در مقیاس ماهانه به‌مدت یک‌سال از بهمن 1390 تا دی 1391 محاسبه شد. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که شرایط مختلف طبیعی و برداشت معادن شن و ماسه و دیگر فعالیت‌های انسانی ویژگی‌های دانه‌بندی و ریخت‌سنجی رسوبات بستر رودخانه را کاملاً تحت تأثیر قرار داده است. هم‌چنین طبق نتایج بررسی‌های آماری، دامنه تأثیرپذیری متغیرهای مطالعاتی از فعالیت‌های ناشی از برداشت معدن شن و ماسه در اغلب متغیرها غیر معنی‌دار 07/0

کلیدواژه‌ها

بهره‌برداری معادن؛ توزیع اندازة ذرات رسوبی؛ تولید رسوب؛ رفتار رسوبی؛ فرسایش خاک