نقش تغذیۀ گوگرد و مایه‌زنی با باکتری تیوباسیلوس در مهار بیماری پاخوره گندم ناشی از Gaeumannomyces tritici

پژوهش های حفاظت گیاهان ایران

مقاله 2، دوره 33، شماره 4 - شماره پیاپی 46، دی 1398، صفحه 375-386   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jpp.v33i4.67651

نویسندگان

مریم قدم خیر؛ سعید عباسی^* ؛ روح اله شریفی؛ اکرم فاطمی

دانشگاه رازی

چکیده

 بیماری پاخوره با عامل Gaeumannomyces tritici، یکی از مخرب‌ترین بیماری‌های ریشۀ گندم در سراسر جهان است. از این رو ارائه راهکاری مدیریتی جهت کنترل این بیماری، بسیار ضروری به نظر می‌رسد. هدف از این پژوهش بررسی نقش تغذیه با گوگرد و اثر باکتری تیوباسیلوس بر وقوع بیماری پاخوره گندم بود. بدین منظور، ابتدا خصوصیات فیزیکی-شیمیایی خاک مورد آزمون ارزیابی شد. گوگرد در غلظت‌های صفر، دو، چهار و هشت گرم بر کیلوگرم با خاک مخلوط شد و به سه صورت مورد مصرف قرار گرفت. در یک تیمار، خاک غنی‌شده با غلظت‌های مختلف گوگرد بلافاصله با بیمارگر مایه‌زنی و مورد کشت گندم قرار گرفت، در تیمار دوم خاک غنی‌شده با غلظت‌های مختلف گوگرد به مدت دو ماه در گلخانه نگه‌داری شد و سپس مایه‌زنی و کشت شد. در تیمار سوم نیز خاک غنی‌شده با غلظت‌های مختلف گوگرد با باکتری تیوباسیلوس تیمار شد و بلافاصله مایه‌زنی و کشت انجام شد. تجزیۀ خاک مورد آزمایش نشان داد این خاک آهکی بوده و pH آن 24/7 یعنی نسبتاً قلیایی است. میزان دسترسی نیتروژن و عنصر روی آن مناسب بود، ولی غلظت عناصر آهن، مس و تا حدودی فسفر خاک کم بود. نتایج نشان داد که غلظت‌های مختلف گوگرد به صورت کشت بلافاصله و نگه‌داری دو ماهه اثر معنی‌داری در کاهش بیماری پاخوره نداشتند، اما در تیمار همزمان گوگرد و باکتری تیوباسیلوس در غلظت هشت گرم بر کیلوگرم خاک شدت بیماری حدود 45 درصد کاهش یافت. تیمار خاک با گوگرد در غلظت دو گرم بر کیلوگرم خاک با و بدون نگه‌داری دو ماهه وزن خشک گیاه را به ترتیب 20 و 25 درصد افزایش داد ولی افزایش بیشتر غلظت اثری بر افزایش رشد گیاه نداشت. در تیمار گوگرد و باکتری تیوباسیلوس با افزایش غلظت گوگرد، وزن خشک گیاه 25 درصد افزایش داشت. در مجموع، ترکیب گوگرد و باکتری تیوباسیلوس می‌تواند به عنوان رهیافتی امیدبخش در مهار پاخوره و بهبود رشد گندم مدنظر قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

پاخوره غلات؛ تیوباسیلوس؛ گوگرد؛ pH

مراجع

1- Agrios G.N. 2005. Plant Pathology. Elsevier Academic Press, New York, USA.

2- Ardalan M.M., and Savaghebi G.R. 2002. Soil fertility managment for sustainable agriculture. Tehran University Press, Tehran, Iran.

3- Aria M.M., Lakzian A., Haghnia G.H., Berenji A.R., Besharati H., and Fotovat A. 2010. Effect of Thiobacillus, sulfur, and vermicompost on the water-soluble phosphorus of hard rock phosphate. Bioresource Technology 101(2): 551-554.

4- Besharati H., Sadat Noori S.A., Nikniaei A.B., Irannejad H., Akbari A., and Falah Nosratabadi A.R. 2010. Effect of sulfur and Thiobacillus inoculum on phosphorous uptake and yield of wheat in calcareous soils. Iranian Journal of Soil and Water Research 41(1): 121-129.

5- Cook R.J. 2003. Take-all of wheat. Physiological and Molecular Plant Pathology 62(2): 73-86.

6- Datnoff L.E., Elmer W.H., and Huber D.M. 2007. Mineral nutrition and plant disease. American Phytopathological Society Press, Minesota, USA.

7- Dernoeden P. 1987. Management of take-all patch of creeping bentgrass with nitrogen, sulfur, and phenyl mercury acetate. Plant Disease 71(3): 226-229.

8- Godarzi K. 2000. Enhancing effect of sulphor and compost on nutrient availability and wheat yield. Soil and Water Sciences 15(2): 154-166.

9- Gohargani J. 2015. Effect of sulfur, organic matter and Thiobacillus on availability of micronutrients in canola seeds in a calcareous soil. Journal of Soil Biology 3(1): 73-82.

10- Huber D.M., and Haneklaus S. 2007. Managing nutrition to control plant disease. Landbauforschung Volkenrode 57(4): 313.

11- Huber D.M., and Jones J.B. 2013. The role of magnesium in plant disease. Plant and Soil 368(1-2): 73-85.

12- Karimi F., Bahmanyar M.A., and Shahabi M. 2012. Improving the content of oil, protein and some yield components of canola in two calcareous soil, consequence the sulfur and cattle manure application. Sustainable Agriculture and Production Science 22(3): 71-85.

13- Manoza F.S., Mushongi A.A., Harvey J., Wainaina J., Wanjuki I., Ngeno R., Darnell R., Gnonlonfin B.G., and Massomo S.M. 2017. Potential of using host plant resistance, nitrogen and phosphorus fertilizers for reduction of Aspergillus flavus colonization and aflatoxin accumulation in maize in Tanzania. Crop Protection 93: 98-105.

14- Reis E.M., Cook R., and McNeal B. 1982. Effect of mineral nutrition on take-all of wheat caused by Gaeumannomyces graminis var. tritici. Phytopathology 72: 224-229.

15- Salac I., Haneklaus S., Gassner A., Bloem E., and Schnug E. 2004. Relation between spatial variability of plant physiological parameters in oilseed rape and infection with Leptosphaeria maculans. Phyton 44(2): 219-233.

16- Salardini A., 1995. Soil Fertility. Tehran University Press, Tehran, Iran.

17- Sameni A., and Kasraian A. 2004. Effect of agricultural sulfur on characteristics of different calcareous soils from dry regions of Iran. I. Disintegration rate of agricultural sulfur and its effects on chemical properties of the soils. Communications in Soil Science and Plant Analysis 35(9-10): 1219-1234.

18- Smiley R, and Cook R. 1973. Relationship between Take-all of wheat and rhizosphere pH. Phytopathology 63: 882-890.

19- Sparks D.L., Page A.L., Helmke P.A., Loeppert R.H., Soltanpour P.N., Tabatabai M.A., Johnston C.T., and Sumner M.E. 1996. Methods of soil analysis. Part 3-Chemical methods. Soil Science Society of America Press, Madison, Wisconsin, USA.

20- Thomas S.L. 2004. The development and utilization of assays to characterize populations of Gaeumannomyces graminis, Ph.D thesis in Plant Pathology. The Ohio State University: Ohaio. p. 219.

21- Veresoglou S., Barto E., Menexes G., and Rillig M. 2013. Fertilization affects severity of disease caused by fungal plant pathogens. Plant Pathology 62(5): 961-969.

22- Walters D., and Bingham I. 2007. Influence of nutrition on disease development caused by fungal pathogens: implications for plant disease control. Annals of Applied Biology 151(3): 307-324.

23- Waltz C., Martinez A., Pearce M., and Martin B. 2003. Fungus family provides fodder for several diseases. Turfgrass Trends 3: 52-56.

24- Ward E., and Gray R. 1992. Generation of a ribosomal DNA probe by PCR and its use in identification of fungi within the Gaeumannomyces‐Phialophora complex. Plant Pathology 41(6): 730-736.

25- Yousefvand M., Abbasi S., Cheghamirza K., and Sohbat B. 2015. Genetic diversity in population of Gaeumannomyces graminis var. tritici sampled from Kermanshah province. Agricultural Biotechnology 6(1): 97-105.

26- Zimerman-Lax N., Shenker M., Tamir-Ariel D., Perl-Treves R., and Burdman S. 2016. Effects of nitrogen nutrition on disease development caused by Acidovorax citrulli on melon foliage. European Journal of Plant Pathology 145(1): 125-137.