اثرات تنش خشکی بر مراحل رویشی و زایشی در هیبریدهای جدید ذرت دو منظوره

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 4، دوره 14، شماره 2 - شماره پیاپی 42، تیر 1395، صفحه 292-303   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v14i2.39375

نویسندگان

مریم حاجی بابائی^{* 1}؛ فرهاد عزیزی²

¹دانشگاه فردوسی مشهد

²موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج

چکیده

به‌منظور بررسی اثر تنش خشکی بر مراحل رویشی و زایشی بر 14‌هیبرید ذرت، آزمایشی به‌صورت کرت های خردشده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه‌تکرار در مزرعه پژوهشی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج طی سال 1388 اجرا‌گردید. عامل اصلی شامل سه‌سطح آبیاری نرمال، تنش ملایم و تنش شدید (به‌ترتیب آبیاری پس از 70، 100 و 130‌میلی‌متر تبخیر تجمعی از تشتک‌تبخیر کلاسA ) و عامل فرعی نیز شامل 14‌هیبرید ذرت شامل 11‌هیبرید جدید و سه‌هیبرید شاهد (KSC704, KSC720, KSC700) بود. در این آزمایش عملکرد دانه در هکتار، عملکرد علوفه خشک در هکتار، تعداد روز تا زمان گرده‌افشانی، تعداد روز تا ظهور تارهای ابریشمی، فاصله زمانی گرده‌افشانی تا ظهور کاکل، طول بلال، قطر بلال، تعداد بلال در بوته، تعداد دانه در ردیف و تعداد ردیف دانه در بلال اندازه‌گیری و محاسبه شد. نتایج نشان‌داد که تفاوت هیبریدها از نظر تعداد روز تا گرده‌افشانی، تعداد روز تا ظهور تارهای ابریشمی و فاصله زمانی گرده‌افشانی تا ظهور کاکل، طول بلال و تعداد ردیف دانه در بلال در سطح احتمال یک‌درصد و در تعداد ردیف دانه در بلال و عملکرد علوفه خشک در سطح احتمال پنج‌درصد معنی‌دار بودند، در‌حالی‌که بین هیبریدهای مورد‌مطالعه اختلاف معنی داری از لحاظ عملکرد دانه، تعداد بلال در بوته و قطر بلال مشاهده نگردید. اثر متقابل هیبرید و رژیم های آبیاری به‌جز طول بلال برای هیچ‌یک از صفات دیگر معنی‌دار نبودند که بیان‌گر واکنش مشابه هیبریدهای مورد‌مطالعه نسبت به شرایط رژیم های آبیاری اعم الشده می‌باشد هم‌چنین کلیه صفات مورد‌بررسی به‌جز تعداد بلال در بوته به تنش خشکی واکنش نشان‌داده و اختلاف آن‌ها در سطح احتمال یک‌درصد معنی‌دار بود. افزایش دور آبیاری از تیمار آبیاری نرمال به تنش شدید باعث کاهش عملکرد دانه و عملکرد علوفه خشک به‌میزان 32‌درصد و 44‌درصد شد. هیبرید شماره 4 (KSC700) با عملکرد دانه (12961‌کیلوگرم در هکتار) و عملکرد علوفه خشک (15565‌کیلوگرم در هکتار) به‌عنوان بهترین هیبرید بود که می‌توان بالا‌بودن عملکرد در این هیبرید را به طولانی‌تر بودن دوره رشد آن نسبت‌داد که زمان بیش‌تری را برای تولید و تجمع مواد در اختیار گیاه قرار می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

تعداد روز تا گرده‌افشانی؛ رژیم‌های آبیاری؛ طول بلال؛ عملکرد دانه و علوفه

مراجع

1- Abrecht, D. G., and Carberry. P. S. 1991. The influence of water deficit prior tassel initiation on maize growth. Field Crops Research 31: 55-69.

2- Andrade, F. H., Echarte, L., Rizzalli, R., Della Maggiora, A., and M. Casanovas. 2002. Kernel number predication in maize under nitrogen or water stress. Crop Science 42:1173-1179.

3- Azari ki, M. 2002. Effect of drought stress on yield and yield components of maize 3 varieties in Mogan. Master thesis. University of Tabriz.

4- Azari Nasrabadi, A. 1999. Diversity and relationships in agronomic traits and yield components in corn with the application of the factor. Master thesis, Faculty of agriculture, University of Tehran.

5- Bolanos, J., and Edemedes. G.O. 1996. The importance of the anthesis–silking interval inbreeding for drought. Tolerance in tropical maize. Field Crops. Research 48:65-80.

6- Bolanos, J. and Martinaz. L. 1993. Eight cycles of selection for drought tolerance in low land tropical maize. Responses in drought adaptive physiological and morphological trait. Field Crop Research 31: 269- 286.

7- Budiarti, S.G. 1997. Green house and field test of maize varieties for drought tolerance. Simposioum NASI onal dan Kongres. Green house and field test of maize varieties for drought tolerance. Simposioum NASI onal dan Kongres.PERIPI – Perhimpunan Ilmu Pemuliaan Indonesia (Indonesia) 24-25.

8- Cakir, R. 2004. Effect of water stress at different development stages on vegetative and reproductive growth of corn. Field Crops Research 89:1-16.

9- Cattivelli, L., Rizza, F., Badeck, F.W., Mazzucotelli, E., Mastrangelo, A.M., Francia, E., Mare, C., Tondelli, A. and Stanca, A. M. 2008. Drought tolerance improvement in crop plants: An integrated view from breeding to genomics. Field Crop Research 105: 1-14

10- Coors, J.G. 1995. Grain yield and nutritional quality of corn silage.Final 4 year UW corn silage research consortium meeting Madison.WS unpublished.

11- Curran, B. and Posch. J. 2000. Agronomic management of silage for yield and quality:silage cutting height.Crop Insights Vol:10(2). Pioneer Hi-bred International .INC.

12- Denmead, O.T. and Show. R.H. 1960. The effect of soil moisture stress at different stages of growth on the development and yield of corn. Agronomy Journal 52: 272- 274.

13- Desclaux, D. and Roumet, P. 1996. Impact of drought stress on the phenology of two soybean (Glycine max L. Merr) cultivars. Field Crop Research 46: 61-70.

14- Fatemi, R. B. Khraryan, Ghanbari, O. and Valizadeh. M. 2001. Effects of different regimens and the need for irrigation water on corn yield and yield components Sngl 704, Journal of Agricultural Sciences 12(1): 140-133.

15- Grant, R.F., B.S. Jackson, Kiniry, J.R. and Arkian. G.F. 1989. Water deficit timing effects on yield componentsin in maize. Agronomy Journal 81:61-65.

16- Hamidi, S. 2001. Evaluation of delayed corn hybrids under drought stress conditions in grain filling stage of drought tolerance indices, and path analysis. Master's thesis, Faculty of agriculture, University of Mazandaran.

17- Herrero, M.P., and johnson. R.R. 1981. Drought stress and its effects on maize reproductive system. Crop Science 21: 105-110.

18- Karimi, M.M. Esfahani, M, Bigloei, B, and Gasemi, A. 2009. The impact of irrigation on Factors low-growth indicators morphologically and maize in the climatic conditions of Rasht. Electronic journal of production of crop plants 2(2): 109-91.

19- Kumar, A. and Singh, D.P. 1998. Use of physiological indices as a screening technique for drought tolerance in oilseed Brassica species. Annals of Botany 81: 413- 420.

20- Lauer, J. 2003. What happens with in the corn plant when drought occurs. Wisconsin Crop Manager 10(22): 153- 155.

21- Mark, G. J., Boyle, S. Boyer. and Mogan, W. 1991. Stem infusion of liquid culture medium prevents reproductive failure of maize at low water potential. Crop Science 31: 1246-1252.

22- Nesmith, D.S. and Ritchie, J.T. 1992a. Maize (Zea mays L.) response to a severe soil water- deficit during grain filling. Field Crops Research 29: 23-35.

23- Osborne, S.L., Schepers, D.D., Francis, J. S. and Schlemmer, M.R. 2002. Use of spectral radiance to estimate in- season biomass and grain yield in nitrogen and water stress on corn. Crop Science 42:165-171.

24- Prakob, J.A. 1996. Effect of plant densities and planting dates on some agronomic characteristics and grain yield of field corn varieties. Thesis (M. S. in Agriculture) Bangkok, pp 129.

25- Rashidi, Sh. 2005. Effect of drought stress at different growth stages and different levels of nitrogen fertilizer on yield and yield components of maize TC647 in Khuzestan weather conditions. Master thesis Agriculture University of agricultural sciences and natural resources, Khuzestan.

26- Ranjbar, h. 2005. Effect of drought stress and thinning at different growth stages on yield and physiological, morphological characteristics, seed yield components of maize hybrid 704 Single. Master thesis, Faculty of agriculture, University of Shiraz.

27- Shoae Hosseini, M.M. Parsi, and Khavari Khorasani. S. 2008. Effects of water deficit on yield and yield components in hybrid corn using path analysis. Journal of Agricultural Science. 92(1): 85-71.

28- Safarhamidi, H, 2005. Evaluation of maize under drought stress conditions delayed hybrids in grain filling stage of drought tolerance indices, and causality. Master thesis, University of Mazandaran.

29- Saeed, M; MT. Masood., M.B. Gill and Akhtar. M. 1997. Agromorphological response of maize to water stress. Pakistan Journal of Botany 29(3): 103- 111.

30- Song F.B., and Dai. Y.Y. 2000. Effect of drought stress on growth and development of female inflorescence and yield of maize. Journal of Agricultural University 22(1): 18-22.

31- Stone. P.J, D.R, Wilson and Reid. J.B, 2001. Water deficit effects on sweet corn. I. Water use, radiation use efficiency, growth, and yield. Australian Journal of Agricultural Research 52(1): 103- 113.

32- Traore, S.B., Carlson, R.E., Pilcher, C.D., and Rice, M.E. 2000. Bt and Non-Bt maize growth and development as affected by temperature and drought stress. Agronomy Journal 92: 1027-1035.

33- Westgate, M.E., and Boyer, J.S. 1986. Reproduction at low silk and water potential in maize. Crop Science 26: 951-956.

34- Westgate, M.E. 1994. Water status and development of the maize endosperm and embryo during drought. Crop Science 34:76-83.

35- Yazar, A., Sezen, S. and Gencel, B. 2002. Drip irrigation of corn in the Southeast Anatolia Project (SAP) area in Turkey. Irrigation and Drainage 51:293-300.

36- Zinselmeier, C., M.E. Westgate and R.J. Jones. 1995. Kernel set at low water potential does not vary with source / sink ratio in maize. Crop Science 35: 158-163.