اثر تنش خشکی و غلظت‌های مختلف اسید سالیسیلیک بر عملکرد، اجزای عملکرد و درصد اسانس رازیانه (Foeniculum vulgare Mill.)

بوم شناسی کشاورزی

مقاله 6، دوره 13، شماره 1 - شماره پیاپی 47، فروردین 1400، صفحه 89-101   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jag.v12i3.77417

نویسندگان

اردلان قیلاوی زاده¹؛ اسماعیل حدیدی ماسوله^{* 2}؛ حمید رضا ذاکرین²؛ سید علیرضا ولدآبادی²

¹گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تاکستان، ایران.

²گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تاکستان، ایران

چکیده

رازیانه (Foeniculum vulgare L.) گیاهی است چندساله که از مهم‌ترین و پرمصرف­ترین گیاهان دارویی به‌شمار می­آید و عمدتاً به‌منظور استفاده از اسانس حاصل از آن در صنایع مختلف دارویی، غذایی، آرایشی و بهداشتی مورد کشت قرار می­گیرد. این تحقیق با هدف بررسی اثرات غلظت‌های مختلف اسید سالسیلیک بر خصوصیات کمّی و کیفی رازیانه تحت شرایط تنش خشکی انجام گردید. آزمایش به­صورت اسپیلت پلات در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 96-1395 در شهرستان رزن به‌اجرا در آمد. فاکتور اصلی شامل پنج سطح رژیم آبیاری (آبیاری کامل، حذف آبیاری در مرحله ساقه­دهی، حذف آبیاری در مرحله غنچه­دهی، حذف آبیاری در مرحله گل‌دهی و حذف آبیاری در مرحله شروع پر شدن دانه) و فاکتور فرعی شامل چهار غلظت مختلف اسید سالیسیلیک (آب خالص، سه، شش و هشت میلی­مولار) بود. در تیمار رژیم آبیاری، پس از حذف آبیاری در هر یک از تیمارهای خشکی، مجدداً آبیاری (بعد از 20 روز) تا انتهای دوره رشد انجام شد. نتایج نشان داد که دو تیمار عدم کاربرد اسید سالیسیلیک در شرایط حذف آبیاری در مرحله پر شدن دانه و کاربرد شش میلی­مولار اسید سالیسیلیک در شرایط حذف آبیاری در مرحله گل‌دهی، به‌ترتیب با 3/21 و 3/20 عدد شاخه فرعی در بوته، بیشترین انشعابات فرعی در بوته را به خود اختصاص دادند. تیمار کاربرد هشت میلی­مولار اسید سالیسیلیک در شرایط حذف آبیاری در مرحله پر شدن دانه بیشترین تعداد چتر در بوته و وزن هزار دانه را از خود نشان داد. بیشترین تعداد چترک در چتر متعلق به تیمارهای کاربرد شش و هشت میلی­مولار اسید سالیسیلیک در شرایط حذف آبیاری در مرحله پر شدن دانه بود. کمترین مقادیر دانه در چترک در سطوح مختلف اسید سالیسیلیک در شرایط حذف آبیاری در مرحله گل‌دهی ملاحظه گردید. نتایج نشان داد که تیمارهای کاربرد صفر و سه میلی­مولار اسید سالیسیلیک در شرایط آبیاری کامل با تولید بیش از 800 کیلوگرم در هکتار، بیشترین عملکرد دانه را به خود اختصاص دادند.
 

کلیدواژه‌ها

خصوصیات کمّی و کیفی؛ رژیم آبیاری؛ محلول‌پاشی

مراجع

Ahmadi, A., Si-o-se Mardeh, A., and Zali, A., 2006. Comparison of storage capacity and remobilization of photosynthetic materials and their contribution to yield of four wheat cultivars under favorable irrigation and drought stress conditions. Journal of Agricultural Science of Iran 35(4): 921-931. (In Persian with English Summary)

Al- Kayssi, A.W., Shihab, R.M., and Mustafa, S.H., 2011. Impact of soil water stress on Nigel lone oil content of black cumin seeds grown in calcareous-gypsifereous soils. Agriculture, Water Management 100: 46-57.

Anant, K.J., Sanket, K.J., and Tarun, P., 2005. Seed album of some medicinal plants of India. Asian Medicinal Plants and Health Care Trust, New Dehli, India. 107 pp.

Arshadi, M.J., 2016. Investigation of the effect of seeds inoculation of chickpea (Cicer arietinium L.) with arbuscular mycorrhiza and pseudo-endomycorrhiza in response to drought stress. Ph.D. Dissertation. Faculty of Agricultureو Ferdowsi University of Mashhad, Iran. (In Persian with English Summary)

Aziz, A.E., Handawi, S.T., and Din, E.E., 2008. Effect of soil type and irrigation intervals on plant growth, essential oil yield and constituents of (Thymus vulgaris) plant. American-Eurasian Journal of Agricultural and Environmental Sciences 4: 443-450.

Belkhadi, A., Hediji, H., Abbes, Z., Nouairi, I., Barhoumi, Z., Zarrouk, M., Chaibi, W., and Djebali, W., 2010. Effects of exogenous salicylic acid pre-treatment on cadmium toxicity and leaf lipid content in (Linum usitatissimum L.) Ecotoxicology and Environmental Safety 1-8.

Chen, H., Qualls, R.G., and Miller, G.C., 2002. Adaptive responses of (Lepidium latifolium) to soil flooding: biomass allocation, adventitious rooting, parenchyma formation and ethylene production. Environmental and Experimental Botany 48: 119-128.

Claudio, A., Chimenti, M., Marcantonio, M., and Hall, A.J., 2006. Divergent selection for osmotic adjustment results in improved drought tolerance in maize (Zea mays L.) in both early growth and flowering phases. Field Crops Research 95: 305–315.

Hassani, A., and Omidbaigi, R., 2006. Effect of water stress on some morphological and biochemical characteristics of purple basil (ocimum basilicum). Journal Biological science 6(4): 763-767. (In Persian with English Summary)

Heidari, N., Pouryousef, M., Tavakoli, A., and Saba, J., 2012. Effect of drought stress and harvesting date on yield and essential oil production of anise (Pimpinella anisum L.). Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants 28: 121-130. (In Persian with English Summary)

Horvath, E., Szalai, G., and Janda, T., 2007. Induction of abiotic stress tolerance by salicylic acid signaling. Journal of Plant Growth Regulation 26: 290-300.

Imam, Y., and Zavarehi, M., 2005. Drought Tolerance in Higher Plants (Genetically, Physiological and Molecular Biological Analysis). Academic Publishing Center of Tehran, Iran. pp. 186. (In Persian with English Summary)

Koochaki, A., Nassiri Mahallati, M., and Azizi, G., 2006. The effect of different irrigation intervals and plant densities on yield and yield components of two fennel (Foenicolum vulgare) landraces. Iranian Journal of Field Crops Research 4: 131-139. (In Persian with English Summary)

Mohamed, M.A.H., and Abdu, M., 2004. Growth and oil production of fennel (Foeniculum vulgare Mill), effect of irrigation and organic fertilization. Biology, Agriculture and Horticulture 22: 31-39.

Nourruzi Shahri, F., Pouryousef, M., Tavakkoli, A., Saba, J., and Yazdinezhad, A.R., 2015. Evaluation of the function of some Native fennel masses (Foeniculum vulgare Mill.) of Iran under drought stress. Journal of Iranian Crop Science 46(1): 49-56. (In Persian with English Summary)

Omid Baigi, R., 2007. Production and processing of medicinal plants. (4^th Ed.). Astan Ghods Publication, Iran Vol. 2, 438 pp. (In Persian).

Omid Baigi, R., and Hornok, L., 1991. Effect of water supply on the production of Fennel (Foeniculum vulgare Mill.) International Conference of Cultivation, Collection and Processing of Medicinal Herbs, 4-6 June, Czechoslovakia.

Osman, Y.A.H., 2009. Comparative study of some agricultural treatments effects on plant growth, yield and chemical constituents of some fennel varieties under Sinai conditions. Research Journal of Agriculture and Biological Sciences 5(4): 541-554.

Pandey, R.K., Maranville, J.W., and Admou, A., 2001. Tropical wheat response to irrigation and nitrogen in a shaolin environment: I. Grain yield, yield components and water use efficiency. European Journal of agronomy 15: 93-105.

Pouryousef, M., 2015. Effects of terminal drought stress and harvesting time on seed yield and essential oil content of fennel (Foeniculum vulgare Mill.). Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants 30(6): 889-897. (In Persian with English Summary)

Pouryousef, M., Tavakoli, A., Maleki, M., and Barkhordari, K., 2012. Effects of drought stress and harvesting time on grain yield and its components of fennel (Foeniculum vulgare Mill.). National Congress on Medicinal Plants, 16- 17 May, Kish Island, pp. 315. (In Persian with English Summary)

Rezaei Chiyaneh, E., Zehtab Salmasi, S., Ghassemi Golezani, K., and Delazar, A., 2013. Physiological responses of fennel (Foeniculum vulgare L.) to water limitation. Journal of Agroecology 4(4): 347-355. (In Persian with English Summary)

Rhodes D., and Hanson, A.D., 1993. Quaternary ammonium and tertiary sulphonium compounds in higher plants. Annual Review of Plant Physiology and Plant Molecular Biology 44: 357-384.

Sabry, S.R.S., Smith, L.T., and Smith, G.M., 1995. Osmo-regulation in spring wheat under drought and salinity stress. Journal of Genetics and Breeding49: 55-60.

Wang, L., Chen, S., Kong, W., Li, S., and Archbold, D.D., 2006. Salicylic acid pretreatment alleviates chilling injury and effects the antioxidant system and heat shock proteins of peaches during cold storage. Postharvest Biology and Technology 41:244-251.

Wardlow, I.F., and Wilenbrink, J., 1994. Carbohydrate storage and mobilization by the culm of wheat between heading and grain maturity: The relation of sucrose synthase and sucrose-phosphate synthase. Australian Journal of Plant Physiology 21: 255-271.

Yeganepur, F., Zehtab Salmasi, S., Shafagh, J., and Ghasemi Golozani, K., 2016. Effect of drought stress chemical and biofertilizer and salicylic acid on grain yield and yield components of Coriander (Coriandrum sativum L.), Journal of Crop Production 9: 37-55. (In Persion)