ارزیابی عملکرد و شاخص‌های کشت مخلوط ارزن (Panicum miliaceaum L.) و کینوا (Chenopodium quinoa Willd.) تحت تأثیر تراکم و نسبت‌های کاشت در منطقه بیرجند

بوم شناسی کشاورزی

مقاله 7، دوره 13، شماره 3 - شماره پیاپی 49، مهر 1400، صفحه 471-488   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jag.v13i3.83543

نویسندگان

حمید وحیدی¹؛ سهراب محمودی^{* 2}؛ سهیل پارسا³؛ حمیدرضا فلاحی⁴

¹گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

²گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران.

³گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشـکده کشـاورزی، دانشـگاه بیرجنـد، بیرجند، ایران

⁴گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند، بیرجند،ایران.

چکیده

یکی از روش‌های ایجاد پایداری و حفظ سلامت تولید در بوم‌نظام‌های کشاورزی اجرای کشت مخلوط است. به این منظور، پژوهشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار جهت ارزیابی عملکرد ارزن (Pnicum miliaceaum L.) و کینوا (Chenopodium quinoa Willd.) در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند در سال زراعی 1397 انجام شد. آزمایش با دو عامل تراکم در سه سطح 20 (50 درصد بهینه)، 40 (بهینه) و 60 بوته در مترمربع (150 درصد بهینه) برای هر دو گیاه و نسبت‌های کشت مخلوط ردیفی سری جایگزینی در پنج سطح تک‌کشتی ارزن معمولی (0- 100 درصد)، سه ردیف ارزن و یک ردیف کینوا (25 درصد- 75 درصد)، یک در میان ارزن و کینوا (50 درصد- 50 درصد)، یک ردیف ارزن و سه ردیف کینوا (75 درصد- 25 درصد) و تک‌کشتی کینوا (100 درصد- 0) اجرا شد. نتایج نشان داد، تراکم مطلوب برای حصول حداکثر عملکرد دانه در تک‌کشتی ارزن معمولی (4100 کیلوگرم در هکتار) و کینوا (2340 کیلوگرم در هکتار) به‌ترتیب برابر 60 و 40 بوته در مترمربع بود. ترکیب تیماری برتر کشت مخلوط با قابلیت توصیه به کشاورز، نسبت 25 درصد ارزن و 75 درصد کینوا در تراکم 40 بوته در مترمربع با بالاترین نسبت برابری زمین (32_/1) و افزایشی برابر 98_/26 درصد در شاخص عملکرد واقعی کل مشخص گردید. همچنین بررسی اثر متقابل در این تیمار افزایش 26_/9 درصدی عملکرد بیولوژیک کینوا (6935 کیلوگرم در هکتار) را بر اساس عملکرد پیش‌بینی شده نشان داد. با وجود غالبیت و توان رقابتی بالاتر ارزن معمولی نتایج به‌دست آمده مؤید سودمندی کشت مخلوط این گیاه با کینوا در منطقه بیرجند است.

کلیدواژه‌ها

سری جایگزینی؛ شاخص نسبت رقابت؛ گیاه زراعی جدید؛ نسبت برابری زمین

مراجع

Ahmadvand, G., and Hajinia, S., 2016. Ecological aspects study of replacement intercropping patterns of soybean (Glycine max L.) and millet (Panicum miliaceum L.). Journal of Agroecology 7(4): 485-498. (In Persian with English Summary)

Akintoye, H.A., Lucas, E.O., and King, J.G., 1997. Effects of density of planting and time of nitrogen application on maize varieties in different ecological zones of West Africa. Communications in Science and Plant Analysis 28: 1163-1175.

Atri, A., and Zand, A., 2004. Studying competition ability six cultivar canola (Brassica napus L.) with Avena fatua. Journal of Plant Pests and Diseases 72(2): 95-112. (In Persian with English Summary)

Banik, P., Midya, A., Sarkar, B.K., and Ghose, S.S., 2006. Barley and pea intercropping systems in an additive series experiment: Advantages and weed smothering. European Journal of Agronomy 24: 325-332.

Chapagain, T., and Riseman, A., 2014. Barley–pea intercropping: Effects on land productivity, karbon and nitrogen transformations. Field Crops Research 166: 18-25.

Crabtree, R.J., Prater, J.D., and Mbolda, P., 2000. Long-term wheat soybean and grain sorghum double-cropping under rainfed conditions. Agronomy Journal 82: 683-686.

Darbaghshahi, M.N., Banitaba, A., and Bahari, B., 2012. Evaluating the possibility of saffron and chamomile mixed culture. African Journal of Agricultural Research 7(20): 3060-3065.

Dhima, K.V., Lithourgidis, A.S., Vasilakoglou, I.B., and Doras, C.A., 2007. Competition indices of common vetch and cereal intercrops in two seeding ratio. Field Crops Research 100: 249-256.

Food and Agriculture Organization (FAO), 2011. Quinoa; an ancient crop to contribute to world food security. 63 p.

FAO, and ICRISAT, 1996. The world sorghum and millet economies, facts, trends and outlook. Food and Agriculture Organization (FAO) of the United Nations, Via delle Teme di Caracalla, Rome, and International Crops Research Institute for the Semi-arid Tropics (ICRISAT), Patancheru, Andhra Pradesh, India. 68 p.

Ghorbani, R., Tabrizi, L., Koocheki, A., and Nassiri Mahallati, M., 2010. Field and Laboratory Investigations in Agroecology. Ferdowsi University of Mashhad Press, Iran. 372 p. (In Persian)

Gonzalez, S.E., and Christiansen, J., 2016. Some agronomic strategies for organic quinoa (Chenopodium quinoa Willd.). Journal of Agronomy and Crop Science 202(6): 454-463.

Hassanzadeh Aval, F., Koocheki, A., Khazaie, H.R., and Nassiri Mahallati, M., 2010. Effect of plant density on growth characteristics and yield of summer savory (Satureja hortensis L.) and Persian clover (Trifolium resupinatum L.) Intercropping. Field Crops Research 8: 920-929. (In Persian with English Summary)

Jacobsen, S.E., Liu, F., and Jensen, C.R., 2009. Does root-sourced ABA play a role for regulation of stomata under drought in quinoa (Chenopodium quinoa Willd.). Science Hortical 122: 281-287.

Jamali, S., Sharifan, H., Hezarjaribi, A., and Sepahvand, N.A., 2016. The effect of different levels of salinity on germination and growth indices of two cultivars of quinoa. Journal of Soil and Water Conservation 6: 98-110. (In Persian)

Kamkar, B., and Mahdavi Damghani, A., 2008. Principles of Sustainable Agriculture. Ferdowsi University of Mashhad Press, Iran. 315 p. (In Persian)

Khamari, M., 2017. Evaluation of grain sorghum and common millet intercropping in Birjand region. M.Sc. Thesis of Agronomy, Faculty of Agriculture, University of Birjand, Iran. (In Persian with English Summary)

Koocheki, A.R., and Khajeh Hosseini, M., 2008. Modern Agronomy. Jihad-e Danneshgahi of Mashhad Press, Iran. 704 p. (In Persian)

Lilian, E.A.J., 2009. Quinoa (Chenopodium quinoa Willd.) composition, chemistry, nutritional and functional properties. Advances in Food and Nutrition Research 58: 10-31.

Lithourgidis, A.S., Vlachostergios, D.N., Dordas, C.A., and Damalas, C.A., 2011. Dry matter yield, nitrogen content, and competition in pea-cereal intercropping systems. European Journal of Agronomy 34: 287-294.

Maffei, M., and Mucciarelli, A., 2003. Essential oil yield in peppermint _/ soybean strip intercropping. Field Crops Research 84: 229-240.

Mahmoodi, G., Ghanbari, A., and Hossein Panahi, F., 2014. Investigation of multiple competitions of weeds at different corn (Zea mays L.) densities. Iranian Journal of Crops Research 12(1): 118-126. (In Persian with English Summary)

Mostafaee, M., 2018. Determining the optimum plant density of Chenopodium quinoa Willd. Under different irrigation levels. M.Sc. Thesis of Agronomy, Faculty of Agriculture, University of Birjand, Iran. (In Persian with English Summary)

Mushagalusa, G.N., Ledent, J.F., and Draye, X., 2008. Shoot and root competition in potato_/maize intercropping: Effects on growth and yield. Environmental and Experimental Botany 64: 180-188.

Raei, Y., Bolandnazar, S.A., and Dameghsi, N., 2011. Evaluation of common bean and potato densities effects on potato tuber yield in mono-cropping and intercropping systems. Journal of Agricultural Science and Sustainable Production 21(2): 131-142. (In Persian with English Summary)

Ren, Y., Liuc, J., Wangd, Z., and Zhanga, S., 2016. Planting density and sowing proportions of maize-soybean intercrop affected competitive interactions and water-use efficiencies on the Loess Plateau, China. European Journal of Agronomy 72: 70-79.

Ruhlemann, L., and Schmidtke, K., 2015. Evaluation of mono-cropped and intercropped grain legumes for cover cropping in no-tillage and reduced tillage organic agriculture. European Journal of Agronomy 65: 83-94.

Safari, F., 2007. Effect of planting date and plant density on yield of millet. M.Sc. dissertation, Faculty of Agriculture, University of Gorgan, Iran. (In Persian with English Summary)

Samadzadeh, A.R., Fallahi, H.R., Zamani, G.R., 2019. Possibility of quinoa production under South-Khorasan climatic condition as affected by planting densities and sowing dates. In Press, Applied Field Crops Research (In Persian with English Summary)

Sepahvand, N.A., Tavazoa, M., and Kahbazi, M., 2011. Adaptation and evaluation of quinoa, a valuable new crop in Iran. In: Proceedings of 2^nd International Symposium on Underutilized Plant Species. Kuala Lumpur, Malaysia.

Shahbazian, N., Allah-Moradi, E., and Kamkar, B., 2007. Introduction of Amaranth and Quinoa for stabilization of marginal lands in Iran. First National Conference on Ecology of Iran. 23 p. (In Persian)

Torabi, M., 2016. Millet suitable for planting under drought and dehydration. Isfahan Agricultural Jihad Organization. 32 p. (In Persian)

Tsubo, M., Walker, S., and Mukhala, E., 2001. Comparisons of radiation use efficiency of mono _/ intercropping system with different row orientation. Field Crops Research 71:17-29.

Zand, S., Rahimian Mashhadi, H., Kochaki, A., Khalghani, J., Mosavi, S.K., and Rmazani, K., 2010. Weed Ecology: Implications for Management. Ferdowsi University of Mashhad Press, Iran. 558 p. (In Persian)