تأثیر تاریخ کاشت بر ویژگی‌های کمّی و کیفی یونجه حلزونی (Medicago scutellata L.) تحت تأثیر عمق کشت و میزان بذر مصرفی

بوم شناسی کشاورزی

مقاله 7، دوره 13، شماره 4 - شماره پیاپی 50، دی 1400، صفحه 689-704   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jag.v13i4.85812

نویسندگان

سعید شرفی^{* 1}؛ محمود رمرودی²

¹گروه علوم و مهندسی محیط‌زیست، دانشکده کشاورزی و محیط‌زیست، دانشگاه اراک، اراک، ایران

²گروه زراعت، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه زابل، زابل، ایران

چکیده

با توجه به سازگاری یونجه حلزونی (Medicago scutellata L.) به‌ویژه در مناطق نیمه‌خشک کشور، تأمین علوفه با کیفیت، تثبیت نیترو‍ن و جلوگیری از فرسایش خاک جایگاه مهمی در تناوب زراعی یافته است، بنابراین، بررسی عوامل مدیریت زراعی در بهبود عملکرد کمّی و کیفی آن اهمیت بسیاری دارد. هدف از این پ‍‍‍‍‍ژوهش، ارزیابی تأثیر عوامل مدیریت زراعی تاریخ کاشت (15 و 31 تیر ماه 1396)، عمق کاشت (1 و 2 سانتی­متر) و میزان بذر مصرفی (5/2، 5/7، 5/12 و 5/17 کیلوگرم در هکتار معادل 20، 50، 85 و 125 بوته در مترمربع) بر ویژگی‌های کمّی و کیفی علوفه یونجه حلزونی در شرایط اقلیمی اراک بود. آزمایش به­صورت اسپیلت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد، که تاریخ کاشت در کرت اصلی، عمق کاشت و میزان بذر در کرت­های فرعی قرار گرفتند. نتایج آزمایش نشان داد که بیشترین وزن علوفه خشک و وزن خشک ساقه (به‌ترتیب 13/2884 و 71/1631 کیلوگرم در هکتار) در تیمار میزان بذر مصرفی 5/12 کیلوگرم در هکتار، در عمق کاشت یک سانتی‌متر و در تاریخ کاشت 31 تیر مشاهده شد. بر همین اساس میزان علوفه خشک حاصل از تاریخ کاشت 31 تیر 77/10 درصد و عمق کاشت یک سانتی‌متر 84/19 درصد به‌ترتیب بیشتر از تاریخ کاشت 15 تیر و عمق کاشت دو سانتی‌متر گزارش گردید. سهم وزن خشک ساقه در تاریخ کاشت 31 تیر و عمق کاشت یک سانتی‌متر به‌ترتیب 96/53 و 24/55 درصد از کل علوفه خشک بود. هم‌چنین سهم وزن خشک غلاف و برگ از علوفه خشک برای تاریخ کاشت 31 تیر به‌ترتیب 13/34 و 91/11 درصد و برای عمق کاشت یک سانتی‌متر به‌ترتیب 56/33 و 18/11 درصد گزارش گردید. با افزایش مقدار بذر مصرفی، درصد الیاف افزایش و درصد پروتئین خام رو به کاهش نهاد. با در نظر گرفتن قدرمطلق مقدار شیب (ضریب x) معادلات مربوط به این دو ویژگی مشخص گردید که تأثیرپذیری درصد الیاف از تراکم بیشتر از اثرپذیری درصد پروتئین خام از این تیمار است. با توجه به نتایج به‌دست آمده تاریخ کاشت 31 تیر، عمق کاشت یک سانتی‌متر و میزان بذر مصرفی 5/12 کیلوگرم در هکتار، عملکرد کمّی و کیفی بهتری را نشان داد.

کلیدواژه‌ها

درصد الیاف؛ درصد پروتئین؛ شاخص سطح برگ؛ عملکرد علوفه؛ کشت تابستانه

مراجع

AOAC., 2000. Association of official analytical chemists. Official methods of analysis, 17^th Ed., Arlington, VA.

Bagheri, A.R., and Asadi, S., 2019. Determination of suitable areas to cultivating snail medic (Medicago scutellata L.) using the Analytical Hierarchy Process (AHP) and Geographic Information System (GIS) in the province of Kermanshah. Journal of Agroecology 11(2): 467-482.

Barati, S., Bassiri, M., Vahabi, M.R., Mosaddeghi, M.R., and Tarkesh, M., 2015. Yield evaluation of Medicago sativa L. and Bromus tomentellus Boiss. in mono-cropping and intercropping. Journal of Rangeland 8(4): 318-327. (In Persian with English Summary)

Bauchan, G.R., Diwan, N., and McIntosh, M., 1993. Development and evaluation of a core germplasm collection of annual Medicago species in the United States. pp. 265-266. In: Proceedings of the XVII International Grassland Congress. New Zealand.

Bedoussac, L., and Justes, E., 2011. A comparison of commonly used indices for evaluating species interactions and intercrop efficiency: Application to durum wheat–winter pea intercrops. Field Crops Research 124(1): 25-36.

Bidadi, M.J., Kamkar, B., and Abdi, O., 2014. Suitable areas zoning of soybean cropping in Qarasoo basin by geographical information systems (GIS). Journal of Crop Protection 7(1): 175-187. (In Persian with English Summary)

Bingol, N.T., Karsli, M.A., Yilmaz, I.H., and Bolat, D., 2007. The effects of planting time and combination on the nutrient composition and digestible dry matter yield of four mixtures of vetch varieties intercropped with barley. Turkish Journal of Veterinary and Animal Sciences 31(5): 297-302.

Delpozo, A., and Ovalle, C., 2009. Productivity and persistion of yellow serradella (Ornithopus compressus L.) and (Biserradella pelecinus L.) in mediterranean climate region of central Chile. Journal of Agriculture Research 69(3): 340-349.

Dorri, M., Naseri, G., and Akbarzadeh, H., 2007. Annual production of alfalfa cultivars under rainfed conditions in Gorgan. Journal of Research of Grassland and Desert 4: 455-463. (In Persian with English Summary)

Dubois, M., Gilles, K.A., Hamilton, J.K., Rebes, P.A., and Smith, F., 1956. Colorimetric method for determination of sugars and related substances. Annual Chemistry 28: 350-356.

Esfandiari, S., Morad-Hasanloo, A., Farshadfar, M., and Safari, H., 2008. Comparison of performance and physiological characteristics of 5 drylands annual alfalfa in Kermanshah province. Research Journal of Genetics and Breeding of Pastures and Forests (16): 294-285. (In Persian with English Summary)

Eric, G., Louahlia, S., Irigoyen, J.J., Sanchez-Diaz, M., and Avice, J.C., 2010. Biomass partitioning, morphology and water status of four alfalfa genotypes submitted to progressive drought and subsequent recovery. Journal Plant Physiology 167: 114–120.

Ghalenoee, S., Koocheki, A., Poryazdi, M., and Jahan, M., 2017. Effect of different treatments on row crop and mixed of sesame and bean yield and yield components. Iranian Journal of Field Crops Research 15(3): 588-602. (In Persian with English Summary)

Hamidi, H., and Safarnejad, A., 2010. Effect of drought stress on alfalfa cultivars (Medicago sativa L.) In germination stage. Journal of Agriculture and Environmental Science 8(6): 705-70.

Otroshi, M., Zamani, A., Khodambashi, M., Ebrahimi, M., and Struik, P.C., 2009. Effect of exogenous hormones and chilling on dormancy breaking of seeds of asafoetida (Ferula assafoetida L.). Research Journal of Seed Sciences 2: 9-15.

Mirmiran, M., Azizi, K., and Amini Dehaghi, M., 2008. Effect of some of agronomy factors (Sowing depth with pod and without pod and seeding rate) on quality and quantity yield of Snail Medic. Proceedings of the 9^th National Congress on Agronomy and plant breeding, September 2008, Karaj, Iran. (In Persian)

Nakhzari Moghadam, A., 2017. Effect of nitrogen and row cropping pattern on the quantity and quality of forage and pea and equipotential equity. Journal of Crops Production 10(1): 54-39. (In Persian with English Summary)

Pellicano, A., Romeo, M., Pristeri, A., Preiti, G., and Monti, M., 2015. Cereal-pea intercrops to improve sustainability in bioethanol production. Agronomy for Sustainable Development 35: 827–835.

Poor Amir, F., Koocheki, A., Nassiri, M., and Ghorbani, R., 2010. Evaluation of yield and yield components in sesame and pea intercropping replacement series. Iranian Journal of Agricultural Research 8(5): 757-747. (In Persian with English Summary)

Qeisarian, F., 2007. Investigation of seeding rate on Medicago scutellata yield. Research project of Agri-jahad, 80/241. Agricultural Research, Education and Extension Organization. (In Persian with English Summary)

Sandgoul, A., Chaichi, M.R., and Kolagry Biyabani, A., 2006. Yield comparison of five annual medics in Gorgan. Journal of Research in Grassland and Desert 13(1): 63-68. (In Persian with English Summary)

Shabani, G., Chaichi, M.R., Ardakani, M.R., and Friedel, J.K., 2015. The effect of different nutritional systems, harvest management and post-harvest period on hard-seed breakdown trend in annual medic (Medicago scutellata cv. Robinson). Agronomy Journal (Pajohesh and Sazandegi) 108: 74-80. (In Persian with English Summary)

Shabani, GH., Shams, K., Chaichi, M.R., Salimi, G., Akhtyari, S., Ardekani, M.R., Khavazi, K., Eshghizadeh, H.R., and Feridel, U., 2012. Effect of management seed production on handedness of annual medic (Medicago scutellata Var Robinson). Iranian Journal of Crop Science 42(4): 715-722. (In Persian with English Summary)

Sharafi, S., 2020. Effective methods for improving seed germination of Medicago scutellata affected by salinity and drought. Iranian Journal of Seed Research 6(1): 12-30. (In Persian with English Summary)

Sharafi, S., Ahmadi, M.R., Ghonji, N., and Nassiri, E., 2019. Effect of stratification on seed germination of annual Medic affected by salinity and drought stresses. 6^th Scientific Research Congress on Development and Promotion of Agriculture and Natural Resources, Tehran, Iran. (In Persian)

Sharafi, S., Ghasemi, S., and Gholipoor, M., 2008. The effectiveness of yield and some attributes of Medicago scutellata var Rabinson from sowing date, sowing depth and seeding rate. Proceedings of the 9^th National Congress on Agronomy and Plant Breeding, September 2008, Karaj, Iran. (In Persian)

Sharafi, S., Khaneh, Z., Akhlaghi, S., and Jouyban, Z., 2012. Germination, seed reserve utilization and seedling growth rate of five crop species as affected by salinity and drought stress. Life Science Journal 9(1): 94-101.

Sharafi, S., Ramroudi, M., Nassiri, M., Galavi, M., and Kamali, G.A., 2017. Assessment of moisture status and crop production in different climate of Iran. Journal of Agriculture Knowledge and Sustainable Production 7(1): 103-120. (In Persian with English Summary)

Van Soest, P.J., Robertson, J.B., and Lewis, B.A., 1991. Methods for dietary fiber, neutral detergent fiber, and non-starch polysaccharide in relation to animal nutrition. Journal of Dairy Science 74(10): 3583-3597.

Walsh, M.J., Delancy, R.H., Groose, R.W., and Krall, J.M., 2001. Performance of annual medics species (Medicago spp.) in southeastern Wyoming. Agronomy Journal 93: 1249-1256.

Wu, H., 2005. Molecular approaches in improving wheat allelopathy. Proceedings of the 4^th World Congress on Allelopathy, Aggust 2005, Wagga Wagga, Australia.

Yousfi, N., Slama, I., Ghnaya, T., Savoure, A., and Abdelly, C., 2010. Effects of water deficit stress on growth, water relations and osmolytes accumulation in Medicago truncatula and M. laciniata populations. Crop Research and Biology 333: 205–213.