مورچه‌های (Hymenoptera: Formicidae) همیار با شپشک Paracoccus ficus در انجیرستان‌های استان فارس

پژوهش های حفاظت گیاهان ایران

مقاله 7، دوره 34، شماره 3 - شماره پیاپی 49، مرداد 1399، صفحه 357-360   

نوع مقاله: مقاله کوتاه پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jpp.v34i3.85862

نویسندگان

مهدی اسفندیاری¹؛ شیما محمدی^{* 1}؛ مسلم جعفری²؛ معصومه مقدم³

¹دانشگاه شهید چمران اهواز

²پژوهشگر ایستگاه تحقیقات انجیر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، استهبان، ایران

³پژوهشگر بخش تحقیقات رده‌بندی حشرات، موسسه تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور

چکیده

عسلک ماده شیرینی است که به ویژه توسط حشرات راسته جوربالان مانند شپشک­های گیاهی ترشح شده و موجب جلب برخی از گونه­های مورچه و در نتیجه ایجاد نوعی رابطه همیاری میان آنها می­گردد. در این رابطه معمولاً مورچه­ها از عسلک حشرات مکنده شیره گیاهی استفاده و در عوض، از آنها در برابر دشمنان طبیعی مانند پارازیتوئیدها و شکارگرها محافظت می­کنند. همیاری در مورچه و شپشک غالباً اختیاری است. تاکنون گزارش­هایی از رابطه همیاری بین مورچه­ها و شپشک­ها در ایران منتشر شده است. در یک بررسی در سالهای 93-1392 در کلنی­های شپشک آردالود با نام علمی Paracoccus ficus Moghaddam, 2014، مورچه­های همیار که درحال تغذیه از عسلک این شپشک بودند در شهرهای نی­ریز، استهبان و شیراز در استان فارس جمع آوری و مطالعه شد. در مجموع 6 گونه از 3 زیر خانواده از مورچه­ها به شرح زیر جمع آوری شدند.
Myrmicinae: Monomorium abeillei Andre, 1881; Tetramorium sp.; Pheidole pallidula Nylander, 1849; Crematogaster antaris Forel, 1894; Formicinae: Cataglyphis lividus Andre, 1881; Dolichoderinae: Tapinoma simrothi Krausse, 1911.
لازم است مطالعه رفتاری و اکولوژیکی روی مورچه­ها در برنامه­های مدیریت تلفیقی آفات مورد توجه قرار گیرد و در صورت وجود نقش منفی آنها در مبارزه بیولوژیک، اقدام به کنترل آنها گردد.

کلیدواژه‌ها

شپشک آردآلود؛ مورچه؛ همیاری؛ Formicidae

مراجع

1- Asadeh Gh. 1991. The fauna of Khuzestan’s Pseudococcus spp. and their parasitoids and predators. MSc thesis, Shahid Chamran University of Ahvaz. (In Persian)

2- Collingwood C.A., and Agosti D. 1996. Formicidae (Insecta: Hymenoptera) of Saudi Arabia (Part 2). Fauna of Saudi Arabia, 15:300-385.

3- Delabie J.H.C. 2001. Trophobiosis between Formicidae and Hemiptera (Sternorrhyncha and Auchenorrhyncha): an Overview. Neotropical Entomology 30(4): 501-516.

4- Dezhakam M., and Soleyman-Nejadian E. 2002. Fauna of symbiotic ants with the southern mealybug Nipaecoccus viridis New. (Hom: Pseudococcidae), on citrus in Khuzestan. Scientific Journal of Agriculture 24(2): 75-100. (In Persian)

5- Gullan P.J., and Kosztarab M. 1997. Adaptations in scale insects. Annual Review of Entomology 42: 23–50.

6- Hölldobler B. and Wilson E.O. 1990. The ants. The Belknap Press of Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts.

7- Moghaddam M., and Esfandiari M. 2014. A new species of the genus Paracoccus (Hem.: Coccomorpha: Pseudococcidae) from Iran. Journal of Entomological Society of Iran 34(3): 57-61.

8- Mohammadi Sh., Mossadegh M.S., and Esfandiari M. 2012. Eight ant species (Hym: Formicidae) new for the fauna of Iran. Munis Entomology and Zoology 7(2): 847-851.

9- Mortazavi Z.S., Sadeghi H., Aktac N., Depa L., and Fekrat L. 2015. Ants (Hymenoptera: Formicidae) and their aphid partners (Homoptera: Aphididae) in Mashhad region, Razavi Khorasan Province, with new records of aphids and ant species for Fauna of Iran. Halteres 6: 4-12.

10- Mossadegh M.S., Esfandiari M., and Heidari Z. 2008. The relationship effects of symbiotic ants on biological control of Nipaecoccus viridis (New.) by Cryptolaemus montrouzier (Mul.) in citrus orchards of North Khuzestan. Proceedings of the 18th Iranian Plant Protection Congress, Hamedan, p. 36.

11- Paknia O., Radchenko A.G., Alipanah H., and Pfeiffer M. 2008. A preliminary checklist of the ants (Hymenoptera: Formicidae) of Iran. Myrmecological News 11: 151-159.

12- Rasekh A., Kharazi Pakdel A., Allahyari H., Michaud J.P., and Farhadi R. 2011. The Effect of hunger on foraging behavior of an aphid parasitoid, Lysiphlebus fabarum (Marshall) on Aphis fabae Scopoli. Iranian Journal of Plant Protection Science 41(2): 261-270. (In Persian)

13- Sanchez J.A., Lopez-Gallego E., and La-Spina M. 2020. The impact of ant mutualistic and antagonistic interactions on the population dynamics of sap‐sucking hemipterans in pear orchards. Pest Management Science 76(4): 1422-1434.

14- Shiran E., Mossadegh M.S., and Esfandiari M. 2013. Mutualistic ants (Hymemnoptera: Formicidae) associated with aphids in central and southwestern parts of Iran. Journal of Crop Protection 2(1): 1-12.

15- Stedler B., and Dixon A.F.G. 2008. Mutualism Ants and their Insect Partners. Cambridge University Press. New York.

16- Way M.J., and Khoo K.C. 1992. Role of ants in pest management. Annual Review of Entomology 37: 479-503.

17- Ward P.S. 2007. Phylogeny, classification and species-level taxonomy of ants (Hymenoptera: Formicidae). Zootaxa 1668: 549-563.