بررسی اثر عوامل جوی و هیدرولیکی برمیزان تلفات تبخیر و باد آبپاش‌های ضربه‌ای در سیستم آبیاری بارانی کلاسیک ثابت

آب و خاک

مقاله 2، دوره 28، شماره 4، آبان 1393، صفحه 661-669   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jsw.v0i0.29061

نویسندگان

بهاره رستمیان^{* 1}؛ عیسی معروف‌پور¹؛ نسیبه آذربو²؛ فروغ فرزان‌کیا²

¹دانشگاه کردستان

²کردستان

چکیده

درک صحیح از عوامل مؤثر در میزان تلفات تبخیر و باد در سیستم آبیاری بارانی به منظور ارائه راهکارهایی جهت توسعه و بهره برداری بهینه از منابع آبی حائز اهمیت است. این تحقیق با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر میزان تلفات تبخیر و باد و همچنین ارائه معادلاتی جهت برآورد مقادیر تلفات تبخیر و باد در سیستم آبیاری بارانی کلاسیک ثابت با آبپاش متحرک در شرایط مختلف جوی و هیدرولیکی انجام پذیرفت. در این تحقیق آبپاش‌های ZK30، ZM22 و AMBO مورد استفاده قرار گرفت. آزمایش‎های مربوط به این تحقیق در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کردستان واقع در روستای دوشان مطابق با استانداردهای، 1-7749 ISO و استاندارد موسسه‌ی استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران به شماره 3-8895 ISIRI به روش آبپاش منفرد انجام شد. میزان تلفات تبخیر و باد در شرایط مختلف جوی برای فشارهای مختلف اندازه‌گیری گردید. نتایج این تحقیق نشان داد که در هر سه آبپاش مورد آزمایش، پارامترهای کمبود فشار بخار اشباع محیط و دما بیشترین میزان همبستگی را با تلفات تبخیر و باد دارند و این همبستگی در سطح احتمال 1 درصد معنی‌دار است. همچنین نتایج نشان داد که همبستگی پارامتر سرعت باد با میزان تلفات در آبپاش‌های ZM22 و ZK30 به ترتیب در سطح احتمال 1 درصد و 5 درصد معنی‌دار، و در آبپاش AMBO فاقد همبستگی معنی‌داری می‌باشد. به طور کلی میزان تلفات تبخیر و باد با افزایش 1 متر بر ثانیه بر سرعت باد به میزان 4/9 درصد افزایش می‌یافت .

کلیدواژه‌ها

آبپاش، سرعت باد؛ کمبود فشار بخار اشباع محیط؛ دما، تلفات تبخیر و باد

مراجع

1-باوی ع. 1384. "بررسی تأثیر باد و درجه حرارت بر یکنواختی توزیع و تلفات تبخیر و باد در سیستم آبیاری بارانی کلاسیک ثابت با آبپاش ژاله 3 در منطقه امیدیه". پایان نامه کارشناسی ارشد رشته آبیاری و زهکشی، دانشگاه آزاد اسلامی. واحد علوم و تحقیقات اهواز.

2- رحمت‌آبادی و. 1389. "بررسی تلفات تبخیر و باد و ضریب یکنواختی توزیع آبپاش ADF 25° در سیستم آبیاری بارانی کلاسیک ثابت با آبپاش متحرک". پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشکده کشاورزی. دانشگاه شهید چمران اهواز.

3- سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور (دفتر تدوین ضوابط و معیارهای فنی). 1383. "ضوابط و معیارهای آبیاری تحت فشار (نشریه شماره 286)". انتشارات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور.

4- شیخ اسماعیلی ا. 1382. بررسی یکنواختی توزیع آب و تلفات تبخیر و باد در سیستم های آبیاری بارانی کلاسیک ثابت با آبپاش متحرک A-D-5. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشکده کشاورزی. دانشگاه شهید چمران اهواز.

5- رفانیان م.، علیزاده ا.، موسوی بایگی م.، انصاری ح. و باغانی ج. 1387 " مطالعه پتانسیل اثرات تبخیر و بادبردگی یر کارایی سیستمهای آبیاری بارانی در دشتهای کشاورزی خراسان رضوی، شمالی و جنوبی." مجله علوم و صنایع کشاورزی، ویژه آب و خاک، جلد 22، شماره 1.

6- علیزاده ا. 1385. طراحی سیستم‌های آبیاری. جلد دوم، طراحی سیستم‌های آبیاری تحت فشار. انتشارات دانشگاه امام رضا.

7- مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران "ماشین‌های کشاورزی- تجهیزات آبیاری- آبپاش‌ها- قسمت سوم: مشخصه‌های توزیع و روش‌های آزمون". استاندارد ملی ایران (ISIRI) 3-8995 چاپ اول.

8- Abu-Zeid M. and Hamdy A. 2008. “Coping with Water Scarcity in Arab World,” The 3rd International Conference on Water Resources and Arid Environments and the 1st Arab Water Forum, p. 26.

9- Alnaizy R. and Simonet D. 2012. Analysis of Water Evaporation and Drift Losses During Irrigation in Semi-arid Areas of Sharjah (UAE) and Riyadh (KSA). Natural Resources Research, Vol. No. 12.

10- Dechmi F., Playan E., Faci M., Tejero M. and Bercero A. 2003. Analysis of an irrigation district in northeastern Spain. Agriculturul water management, 61(1): 93-109.

11- Dechmi F., Playan E., Cavero J., Faci J.M. and Martinez- Cob A. 2003a. Wind effects on solid set sprinkler irrigation depth and corn yied. Irrig. Sci. 22 (2), 67-77.

12- Frost K.R. and Schwalon H.C. 1955. “Sprinkler evaporation losses”. Agric. Eng.

13- ISO-7749/1. 1986. Part 1. “Uniformity of distribution and test methods”. Agricultural irrigation equipment-Rotating sprinklers.

14- ISO-7749/2. 1990. Part 2. “Uniformity of distribution and test methods”. Agricultural irrigation equipment-Rotating sprinklers.

15- Keller J. and Bliesner R.D. 1990. “Sprinkler and Trickle Irrigation”. AVI Book. Van Nostrand Reinhold. New York, USA.

16- Montero J., Tarjuelo J.M., Ortega J.F. and De juan J.A. 2000. “Modeling evaporation and drift losses in irrigation with medium size impact sprinklers under semiarid conditions“. Agric.wat.manag, 43, PP 263_284.

17- Montero J., Tarjuelo J.M. and Carrion P. 2003. Sprinkler droplet size distribution measured with an optical spectropluviometer. Irrig. Sci. 22 (2), 47-56.

18- Playan E., Garrido S., Faci J.M. and Galan A. 2004. Characterizig pivot sprinklers using and experimental irrigation machine. Agric. Water Manage. 70 (30), 177-193.

19- Playan E., Salvador R., Faci J.M., Zapata N., Martinez-Cob A. and Sanchez I. 2005. “Day and night wind drift and evaporation losses in sprinkler solid-sets and moving laterals”. Agric. Water Manage.76 (2005) 139–159.

20- Sanchez I., Fasi J.M. and Zapata N. 2011. The effects of pressure, nazzle diameter and meteorological condition on the performance of agricultural impact sprinklers. Agricultural Water Management 102 (2011) 13-24.

21- Tarjuelo J.M., Ortega J.F., Montero J. and De Juan J.A. 1999. "Modeling evaporations and drift losses in irrigation with medium size impact sprinklers under semi-arid condition". Agric Water Management, pp 263-284.

22- Trimmer W.L. 1987. “Sprinkler evaporation losses equation”. ASCE. Journal of Irrigation and Drainage Engineering. 113(4), PP 616-620.

23- Uddin J., Smith R., Hancock N. and Foley J.2010. “ Droplet evaporation losses during sprinkler irrigation: an overview” NCEA, University of Southern Queensland, Toowoomba, Qld 4350, Australia.

24- Yacoubi S., Zayani K., Zapata N., Zairi A., Slatni A., Salvador R. and Playan E. 2010. “Day and Night Time Sprinkler Irrigated Tomato: Irrigation Performance and Crop Yield,” Biosystems Engineering, Vol. 107, No. 1, 2010, pp. 25-35.

25- Yacoubi S., Zayani K., Slatni A. and Playan E. 2012. “Assessing Sprinkler Irrigation Performance Using Field Evaluations at the Medjerda Lower Valley of Tunisia” Engineering, No. 4, 2012, pp. 682-691.

26- Yazar A. 1984. “Evaporation and drift losses from sprinkler irrigation system under various operating conditions“. Agric.wat. manage. 8,439_449.