تأثیر تنش‌های شوری و خشکی بر رشد و جوانه زنی زیره سیاه (Bunium persicum Boiss)

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 1، دوره 15، شماره 1 - شماره پیاپی 45، فروردین 1396، صفحه 1-7   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v15i1.20002

نویسندگان

حمیدرضا سعیدی گراغانی^{* 1}؛ ابوالفضل رنجبر فردویی²؛ مجتبی سلیمانی ساردو³؛ محمدجواد مهدوی⁴

¹دانشگاه تهران

²دانشگاه کاشان

³دانشگاه جیرفت

⁴دانشگاه پیام نور قمصر

چکیده

گیاهان مرتعی از اهمیت و نقش ویژه ای در صنایع دارویی برخوردارند. کاهش کمی و کیفی منابع آب همراه با شوری خاک از مهمترین عوامل بازدارنده در تکثیر و رشد گیاهان بشمار می رود. لذا این امر نیازمند شناخت و بررسی شرایط مطلوب رشد گیاهان می‌باشد. زیره سیاه (Bunium persicum Boiss) یکی از گیاهان مهم دارویی ایران است که دارای خواص ضد نفخ، مقوی معده، اشتهاآور و مدر بودن می باشد. تنش‌های شوری و خشکی از عوامل مهم کاهش عملکرد این گیاه محسوب می‌شود. به‌‌منظور بررسی تأثیر تنش‌های شوری و خشکی دو آزمایش به‌‌صورت مجزا در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار بر روی بذر گونه زیره سیاه انجام شد. تنش خشکی شامل پنج سطح (شاهد، 2/0- ، 4/0- ، 6/0- و 8/0-) مگاپاسکال ایجاد شده توسط محلول پلی‌اتیلن‌گلیکول 6000 و تنش شوری نیز در شش سطح (شاهد، 50، 100، 150، 200 و dS.m-1300) اعمال شد. بعد از اعمال تیمارها شمارش بذور جوانه‌زده به‌صورت روزانه انجام شد و درصد و سرعت جوانه‌زنی، طول ریشه‌چه، ساقه‌چه و گیاه‌چه و نیز ضریب آلومتری و بنیه بذر تعیین گردید. نتایج آنالیز آماری نشان داد که تنش‌های خشکی و شوری، درصد و سرعت جوانه‌زنی، شاخص بنیه‌ی بذر، ضریب آلومتری، طول ساقه‌چه، ریشه‌چه و گیاه‌چه را به‌طور معنی‌داری کاهش می‌دهند، به‌طوری‌که جوانه‌زنی در تیمار 06/- مگاپاسکال خشکی به‌طور کامل متوقف شد. داده‌های تحقیق نشان می‌دهد که زیره سیاه گونه‌ای حساس نسبت به تنش‌های محیطی از جمله خشکی و شوری در مراحل ابتدایی جوانه‌زنی و رشد بذور می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

بنیة بذر؛ تنش‌ محیطی؛ ضریب آلومتری؛ طول ساقه‌چه

مراجع

1. Abdul baki, A. A., and Anderson J. D. 1973. Vigor determination in soybean seed by multiple criteria. Crop Science 13: 630-633.

2. Dadkhah, A. 2010. Salinity effect on germination and seedling growth of four medicinal plants. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants 26 (3): 358-369. (In Persian with English abstract).

3. Ebadi, M. T. Azizi, M. and Farzane, A. 2009. Effect of Salt Stress on Germination Factors of Four Cultivars of Chamomile (Matricaria recutita L.). Environmental Stresses on Agricultural Sciences 2 (1): 93-98. (In Persian with English abstract).

4. Farzaneh, A., Ebadi, M. T., Nemati, S. H., and Arouiee, H. 2011. Evaluation of germination factors of two improved cultivars and one Iranian landrace of cornflower (Centaurea cyanus L.) under salt stress conditions. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants 27 (1). (In Persian with English abstract).

5. Ghaderi, Sh., Ghorbani, J., Gholami, P., Karimzadeh, A., and Salarian, F. 2011. Effect of Salt and Drought Stresses on Germination Indices of Vicia Villosa L. Journal of Agroecology 3 (1): 121-130. (In Persian with English abstract).

6. Ghoulam C., and Fares K. 2001. Effect of salinity on seed germination and early seedling growth of sugar beet (Beta vulgaris L.). Seed Science and Technology 29: 357-364.

7. Greenwood, M. E., and Macfarlen, G. R. 2009. Effects of salinity on competitive interactions between two Juncus species. Journal of Aquatic Botany 90: 23-29.

8. Hosseini, H., and Rezvani Moghadam, P. 2006. Effect of water and salinity stress in seed germination on Isabgol (Plantago ovata). Iranian Journal of Field Crops Research 4 (1): 15-22. (In Persian with English abstract).

9. Jamil M., Deog, B. L., Kwang, Y. J., Ashraf, M., Sheong, C. L., and Euishik, R. 2006. Effects of salt (NaCl) stress on germination and early seedling growth of four vegetables species. Journal of European Agriculture 7 (2): 273-282.

10. Kafi, M., and Keshmiri, E. 2011. Study of Yield and Yield Components of Iranian Land Race and Indian RZ19 Cumin (Cuminum cyminum) under Drought and Salinity Stress. Journal of Horticulture Science 25 (3): 327-334. (In Persian with English abstract).

11. Kalantari, Kh. 2006. Data Processing and Analysis in Socio-Economic Research. Sharif Publication 388p.

12. Kaufman, M. R., and Eckard, A. N. 1971. Evaluation of stress control by polyethylene glycols by analysis of gulation, Plant Physiology 47: 453-456.

13. Maguire, J. D. 1962. Speeed of germination-aid in selection and evaluation for seedling emergence and vigour. Crop Science 2: 176-177.

14. Manchanda, G., and Garg, N. 2008. Salinity and its effects on the functional biology of legumes. Acta Physiology Plant 30: 595-618.

15. Mehrabi, A. A., Mansour, O., Fazelinasab, B. 2011. Effect of Salt Stress on Seed Germination, Seedling Growth and Callus Culture of Rapeseed (Brassica napus L.). Iranian Journal of Field Crop Sciences 42 (1): 81-90. (In Persian with English abstract).

16. Perez, J. G., Robles, J. M., Tovar, J. C., and Botia, P. 2009. Response to drought and salt stress of lemon ‘Fino 49’ under field conditions: Water relations, osmotic adjustment and gas exchange. Scientia Horticulturae 122: 83-90.

17. Ramolya, P. J., Patel, H., and Panday, A. N. 2004. Effect of salinization of soil in grows and macro- and micro-nutrient accumulation in seedlings of Salvadora percica. Forest ecology and management, Article in press.

18. Saber-Amoli, S., Naseri, A., Rahmani, Gh. H., and Kalirad, A. 2005. Medicinal Plants of Kerman Province. Bimonthly Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants 20 (4): 487-532. (In Persian with English abstract).

19. Salehi, M., Kafi, M., and Kiani, A. R. 2011. Effect of Salinity and Water Deficit Stresses on Biomass Production of Kochia (Kochia scoparia) and Trend of Soil Salinity. Seed and Plant Production Journal 27 (2): 417-433. (In Persian with English abstract).

20. Sharma, A. D., Thakur, M., Rana, M., and Singh, K. 2004. Effect of plant growth hormones and abiotic stresses on germination, growth and phosphates activities in Sorghum bicolor L. (Moench seeds). African Journal of Biotechnology 3 (6): 308-312.

21. Spaniel, S., Marhold, K., Hodalova, I., and Lihova, J. 2008. Diploid and tetraploid cytotypes of Centaurea stoebe (Asteraceae) in central Europe: Morphological differentiation and cytotype distribution patterns. Folia Geobotanica 43 (2): 131-158.

22. Tamartash, R., Shokrian, F., and Kargar, M. 2010. Effects of salinity and drought stress on Trifolium alexanderium L. seed germination properties. Rangeland 4 (2): 288-297. (In Persian with English abstract).

23. Zargari, A. 1996. Medicinal Plants. Tehran University Publication, No 1810. (In Persian).

24. Zia, S., and Khan, M. A. 2004. Effect of light salinity and temperature on seed germination of Limonium stocksii. Can. J. Bo 82: 151-1.

25. Zire_zadeh, M., Shahin, M., and Tohidi, M. 2009. Assessment of Salinity and Drought Stresses on Germination Stage and Growth of Thymos. Crop physiology, Islamic Azad University, Ahvaz branch 1 (4). (In Persian).