رفع محدودیت آبیاری بهاره در کاشت ذرت(Zea mays) با استفاده از کشت مخلوط تأخیری با کلزا(Brassica napus L.)

بوم شناسی کشاورزی

مقاله 3، دوره 14، شماره 1 - شماره پیاپی 51، فروردین 1401، صفحه 35-51   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jag.v1i1.57699

نویسندگان

علیرضا کوچکی^* ؛ قربانعلی اسدی؛ بهاره بیچرانلو؛ میلاد باقری شیروان

گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران

چکیده

محدودیت آب آبیاری در بهار برای کشت محصولات تابستانه چالشی است که کشاورزان در اکثر مناطق ایران از جمله استان خراسان شمالی با آن مواجه هستند. دلیل این مسئله، تداخل آبیاری در هنگام کاشت محصولات بهاره با یک یا دو نوبت آبیاری نهایی غلات که در مرحله بحرانی پر شدن دانه هستند، می­باشد. به‌منظور امکان‌سنجی کشت ذرت(Zea mays) و کلزا(Brassica napus L.) به‌روش تأخیری جهت رفع محدودیت آب، آزمایشی در مزرعه‌ای واقع در 10 کیلومتری غرب شهرستان شیروان در دو سال زراعی 93-1392 و 94-1393 اجرا گردید. آزمایش در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با شش تیمار و سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل چهار نسبت مختلف کشت مخلوط تأخیری کلزا و ذرت (سه ردیف کلزا + یک ردیف ذرت (3:1)، سه ردیف کلزا + دو ردیف ذرت (3:2)، چهار ردیف کلزا + دو ردیف ذرت (4:2) و شش ردیف کلزا + دو ردیف ذرت (6:2)) و همچنین کشت خالص کلزا و ذرت بود. نتایج نشان داد بیشترین عملکرد دانه کلزا در نسبت اختلاط 3:1 (به‌ترتیب 8/2126 کیلوگرم در هکتار) و بیشترین عملکرد دانه ذرت نیز در کشت خالص (6/6207 کیلوگرم در هکتار) و سپس به‌ترتیب در نسبت­های 3:2 و 4:2 بود. در بین نسبت­های مختلف کشت مخلوط، کشت 3:1 و پس از آن 6:2 که دارای نسبت برابری زمین بالاتر از واحد بودند، بیشترین مقدار LER (به‌ترتیب 114/1 و 016/1) را به خود اختصاص دادند که نشان‌دهنده برتری کشت مخلوط می­باشد. میزان آب مصرفی در کشت خالص کلزا 3750 متر مکعب در هکتار و در کشت خالص ذرت 9081 مترمکعب در هکتار بود. چنانچه ذرت پس از برداشت کلزا کشت گردد، کل آب مصرفی 12831 متر مکعب خواهد بود. در حالی‌که کل آب مصرفی در کشت مخلوط کلزا و ذرت 10915 متر مکعب بود و مقدار 1916 متر مکعب در مصرف آب صرفه‌جویی شد.

کلیدواژه‌ها

اجزای عملکرد؛ شاخص برداشت؛ عملکرد؛ عملکرد بیولوژیک؛ نسبت برابری زمین

مراجع

Adeniyan, O.N., Akande, S.R., Balogun, M.O., and Saka, J.O., 2007. Evaluation of crop yield of African yam bean, maize and kenaf under intercropping systems. American-Eurasian Journal of Agricultural and Environmental Science 2(1): 99-102.

Amirmardfar, R., Dabbagh Mohammadi Nassab, A., Raei, Y., Khaghaninia, S., Amini, R., and Tabataba Vakili, S.H., 2015. Evaluation of yield and yield components of oilseed rape in the wheat-oilseed rape strip intercropping influenced by chemical and biological fertilizers. Journal of Crop Ecophysiology 8(4): 437-450. (In Persian with English Summary)

Azizi, Kh, Darayei Mofrad, A., Heidari, S., Ahmadi Fard, M., 2014. Studying utilization time of lands under relay intercropping of broadleaf vetch and triticale. Research in Crop Ecosystems 1(4): 105-115. (In Persian with English Summary)

Echarte, L., Della Maggiora, A., Cerrudo, D., Gonzalez, V.H., Abbate, P., Cerrudo, A., Sadras, V.O., and Calvi˜no, P., 2011. Yield response to plant density of maize and sunflower intercropped with soybean. Field Crops Research 121: 423–429.

Hamzei, J., and Seyedi, M., 2012. Determine of the best combination of wheat and canola intercropping based on agronomy indices, total yield and LER index. Journal of Crop Production and Processing 2(5): 109-119. (In Persian with English Summary)

Hossein Panahi, F., Koocheki, A., Nassiri Mahallati, M., and Ghorbani, R., 2009. Evaluation of yield and yield component in intercropping of maize and potato. Iranian Journal of Field Crops Research 7(1): 23-30. (In Persian with English Summary)

Jamshidi, Kh, Mazaheri, D., Majnoon Hosseini, N., Rahimian, H., and Peighambari, S., 2008. Evaluation of yield in intercropping of maize and cowpea. Agronomy Journal 80: 110-118. (In Persian with English Summary)

Khoramivafa, M., Dabagh Mohammadi Nasab, A., Zahtab Salmasi, S., Javanshir, A., and Mohammadi, S., 2007. Evaluation of some of agronomical characteristics of maize in intercropping with pumpkin. Journal of Agricultural science 17(4): 75-85. (In Persian with English Summary)

Khoramivafa, M., Eftekharinasab, N., Sayyadian, K., and Najaphy, A., 2011. Water use efficiency in medicinal pumpkin (Cucurbita pepo L. var. styriac)/ chickpea (Cicer arietinum L.)-lentil (Lens esculenta Moench.) intercropping system associated with several nitrogen levels. Agroecology 3(2): 245-253. (In Persian with English Summary)

Koocheki, A., Boroumand Rezazadeh, Z., Nassiri Mahallati, M. and Khorramdel, S., 2012. Evaluation of nitrogen absorption and use efficiency in relay intercropping of winter wheat and maize. Iranian Journal of Field Crops Research 10(2): 327-334. (In Persian with English Summary)

Koocheki, A., Fallah Pour, F., Khorramdel, S., Jafari, L., 2014a. Evaluation of wheat and canola intercropping on yield and yield components and weeds diversity and density. Journal of Agroecology 6(1): 11-20. (In Persian with English Summary)

Koocheki, A., Lalehgani, B., and Najibnia, S., 2010. Evaluation of productivity in bean and corn intercropping. Iranian Journal of Field Crops Research 7(2): 605-614. (In Persian with English Summary)

Koocheki, A., Nassiri Mahallati, M., and Porsa, H., 2014b. Water capture efficiency, use efficiency and productivity in intercropping of rapeseed, bean and corn. European Journal of Sustainable Development 3(4): 347-358.

Li, L., Sun, J., Zhang, F., Li, X., Rengel, Z., and Yang, S., 2001. Wheat/maize or wheat/soybean strip intercropping. II. Recovery or compensation of maize and soybean after wheat harvesting. Field Crops Research 71: 173-181.

Mead, R., and Willey, R.W., 1980. The concept of a ‘land equivalent ratio’ and advantages in yields from intercropping. Experimental Agriculture 16: 217-228.

Nakhjavanimoghadam, M.M., Dehghanisanji, H., Akbari, M., and Sadreghaen, S.H., 2011. The effects of deficit irrigation on water use efficiency of new early maize variety (CN. KSC.302) using sprinkler system. Journal of Water and Soil 24(6): 1236-1245. (In Persian with English Summary)

Niknezhad, Y., Nassiri, M., and Pirdashti, H., 2009. Effect of planting date and seed amount in relay intercropping of canola before rice harvest under Amol conditions. Journal of Dynamic Agriculture 6(3): 291-302. (In Persian with English Summary)

Namdari, M., and Mahmoudi, S., 2013. Evaluation of yield and productivity indices in planting ratios of intercropping of chickpea (Cicer arientinum L.) and canola (Brassica napus L.). Iranian Journal of Crop Sciences 14 (4): 346-357. (In Persian with English Summary)

Nassiri Mahallati, M., Koocheki, A., and Jahan, M., 2011. Light absorption and use efficiency in relay intercropping and continuous culture of winter wheat and maize, Iranian Journal of Field Crops Research 8(6): 878-890. (In Persian with English Summary)

Panhwar, M.A., Memon, F.H., Kalhoro, M.A., and Soomro, M.I., 2004. Performance of maize in intercropping system with soybean under different planting patterns and nitrogen levels. Journal of Applied Sciences 4(2): 201-204.

Van der Meer, J., 1989. The Ecology of Intercropping. Cambridge University Press, New York. pp. 273.

Zaefarian, F., Aghaalikhani, M., Rahimian Mashhadi, H., Zand, E., and Rezvani, M. 2009. Yield and growth indices of corn/soybean intercrop under simultaneous competition of redroot pigweed and jimsonweed. Iranian Society of Weed Science 5(1): 107-125. (In Persian with English Summary)

Zarehaghi, D., Neyshabouri, M.R., Majnooni-Heris, A., and Jalilian, Z., 2016. Determining crop coefficient of corn and bean in intercropping in order to increase the precision of irrigation planning. Water and Soil Science 26(1.2): 69-78. (In Persian with English Summary)

Zhang, L., Spiertz, J. H.J., Zhang, S., Li, B., and Van Der Werf, W., 2008a. Nitrogen economy in relay intercropping systems of wheat and cotton. Plant and Soil 303: 55-68.

Zhang, L., Van Der Werf, W., Bastiaans, L., Zhang, S., Li, B., and Spiertz, J.H.J., 2008b. Light interception and utilization in relay intercrops of wheat and cotton. Field Crops Research 107: 29-42.

Zhang, L. Z., Van der Werf, W., Zhang, S. P., Li, B., & Spiertz, J. H. J., 2007. Growth, yield and quality of wheat and cotton in relay strip intercropping systems. Field Crops Research 103: 178–188.

Zulfiqar, A., Asghar Malik, M., and Cheema, M.A., 2000. Studies on determining a suitable canola-wheat intercropping pattern. International Journal of Agriculture and Biology 2(1-2): 42-44.