تحلیل حساسیت معادلات نفوذ آب به خاک و ضرایب آنها نسبت به رطوبت اولیه و بار آبی

آب و خاک

مقاله 3، دوره 28، شماره 5، دی 1394، صفحه 899-908   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jsw.v0i0.28430

نویسندگان

علی جوادی^{* 1}؛ محمود مشعل²؛ حامد ابراهیمیان³

¹دانشگاه صنعتی اصفهان

²دانشگاه تهران-پردیس ابوریحان

³دانشگاه تهران- پردیس منابع کشاورزی و منابع طبیعی

چکیده

نفوذ آب به خاک فرایند پیچیده ای است که با تغییر عواملی مانند رطوبت اولیه خاک و بار آبی روی خاک تغییر می یابد. هدف اصلی این تحقیق برآورد ضرایب معادلات نفوذ کوستیاکوف–لوییز، فیلیپ و هورتون و ارزیابی حساسیت این معادلات و ضرایب آنها نسبت به رطوبت اولیه خاک و بار آبی روی سطح خاک بود. بدین منظور نفوذ یک بعدی و دو بعدی با تغییر در رطوبت اولیه خاک و بار آبی سطح خاک از یک آبیاری به آبیاری دیگر با استفاده از حل معادله ریچاردز (مدل HYDRUS) شبیه سازی شد. خروجی مدل HYDRUS (نفوذ تجمعی نسبت به زمان) با استفاده از ابزار Solver نرم افزار اکسل برای تعیین ضرایب معادلات نفوذ مورد استفاده قرار گرفت. مقایسه نتایج ارزیابی حساسیت معادلات نفوذ و ضرایب آنها در حالت شبیه سازی یک بعدی و دو بعدی نفوذ نشان داد که حساسیت معادلات نفوذ و ضرایب آنها دارای عملکرد مشابه بودند ولی از لحاظ کمی در اکثر موارد حساسیت معادلات و ضرایب آنها در حالت دو بعدی بیشتر از یک بعدی بود. در هر دو بعد ضرایب جذبی خاک از معادله فیلیپ به عنوان حساس ترین ضریب و معادله هورتون نیز به عنوان حساس ترین معادله نسبت به رطوبت اولیه و بار آبی مختلف شناسایی شدند.

کلیدواژه‌ها

مدل HYDRUS؛ معادله ریچاردز؛ معادله فیلیپ؛ معادله کوستیاکوف-لوییز؛ معادله هورتون

مراجع

1- بای بوردی م. 1388. فیزیک خاک، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ نهم، 674 ص.

2- پرچمی عراقی ف.، میر لطیفی س.م.، قربانی دشتکی ش. و مهدیان م.ح. 1389. ارزیابی برخی مدلهای نفوذ آب به خاک در برخی کلاس های بافتی و کاربری های اراضی. نشریه آبیاری و زهکشی ایران، شماره 2، جلد 4، ص 203-193.

3- تقی زاده ز.، وردی نژاد و.ر.، ابراهیمیان ح. و خان محمدی ن. 1391. ارزیابی مرزعه ای و تحلیل سیستم آبیاری سطحی با WinSRFR (مطالعه موردی آبیاری جویچه ای). نشریه آب و خاک (علوم و صنایع کشاورزی)، جلد 26، شماره 6، ص 1459-1450.

4- دربندی ص.، آیرملو ن.، جلیل زاده م. و دربندی ص. 1384. ارزیابی حساسیت ضرایب مدل های نفوذ به رطوبت اولیه خاک و تعیین مدل های ریاضی مربوطه. دومین کنفرانس سراسری آبخیزداری و مدیریت منابع آب و خاک، کرمان، سوم و چهارم اسفند ماه، ص 1625-1618.

5- رضایی پور ص.، قبادی نیا م.، طباطبایی س.ح.، شایان نژاد م. و نوروزی م.ر. 1393. ارزیابی روشهای مختلف تعیین ضرایب معادله نفوذ فیلیپ در فرایند آبیاری متوالی جویچه ها. نشریه آب و خاک، جلد 24، شماره 1، ص 238-225.

6- سپهوند ع.، طایی سمیرمی م.، میرنیا س.ا. و مرادی ح.ر. 1389. ارزیابی حساسیت مدل های نفوذ نسبت به تغییرپذیری رطوبت خاک. نشریه آب و خاک (علوم و صنایع کشاورزی)، جلد 25، شماره 2، خرداد - تیر 1390. ص 346- 338.

7- Ebrahimian H., Liaghat A., Parsinejad M., Abbasi F. and Navabian M. 2012. Comparison of one- and two dimensional models to simulate alternate and conventional furrow fertigation. Journal of Irrigation and Drainage Engineering, 138(10): 929-938.

8- Holzapfel E.A., Jara J., Zuniga Marino M.A., Paredes J. and Bilib M. 2004. Infiltration parameters for furrow irrigation. Agricultural Water Management 68(1): 19-32.

9- Horton R.E. 1940. An Approach Towards a Physical Interpretation of Infiltration Capacity. Soil Science Society of America Proceedings, 5: 399-417.

10- Kandelous M.M. and Simunek J. 2010. Comparison of numerical, analytical, and empirical models to estimate wetting patterns for surface subsurface drip irrigation. Journal of Irrigations Science, 28:435-444.

11- Mezencev V.J. 1948. Theory of formation of the surface runoff. Meteorologiae Hidrologia, 3: 33-40.

12- Philip J.R. 1957. The theory of infiltration: 1. The infiltration equation and its solution. Soil Science, 83: 345–357.

13- Simunek J., Sejna M. and Van Genuchten M.Th. 2006. The HYDRUS software package for simulating two-and three-dimensional movement of water, heat, and multiple solute in variably-saturated media, Technical Manual, Version 1.11, PC progress prague, Czech Republic.

14- Simunek J., Sejna M. and Van Genuchten M.T. 2012. The HYDRUS-1D software package for simulating the one–dimensional movement of water, heat, and multiple solutes in variably saturated media, Version 4.15, Department of Environment Sciences, University of California Riverside, Riverside, California, USA.

15- Siyal A.A., and Skaggs T.H. 2009. Measured and simulated soil patterns under porous clay pipe sub-surface irrigation. Journal of Agricultural Water Management. 96: 893-904.

16- Turner E. 2006. Comparison of Infiltration equationa and their field validation with rainfall simulatin. Thesis submitted to the faculty of the graduate school of the university of Maryland.