ارزیابی تنوع زیستی علف های هرز در بوم نظامهای کم‌نهاده و پرنهاده انار در سه منطقه یزد، مهریز و تفت

بوم شناسی کشاورزی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 11 دی 1402

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jag.v1i1.52928

نویسندگان

طیبه زارع زاده مهریزی^{* 1}؛ علیرضا کوچکی¹؛ مهدی نصیری محلاتی²؛ اسکندر زند³

¹دانشگاه فردوسی مشهد

²فردوسی مشهد

³موسسه تحقیقات گیاهپزی ایران

چکیده

تنوع و اندازه جمعیت‌ علف‌های هرز متاثر از عوامل زنده و غیرزنده متعددی است. برای شناخت تنوع علف‌های هرز بوم‌نظام‌های انار استان یزد و بررسی اثر فعالیت‌های کشاورزی بر تنوع آنها مطالعه‌ای طی دو سال 1392 و 1393 در سه منطقه یزد، مهریز و تفت که از نظر میانگین درجه حرارت و بارندگی سالیانه متفاوت هستند انجام شد. دو نظام مدیریتی کم‌نهاده و پرنهاده در هر منطقه جهت مطالعه مدنظر قرار گرفت. مصرف نهاده‌های کشاورزی ملاک تمایز بوم‌نظام‌ها در نظام‌های مدیریتی بود، بطوریکه بوم‌نظام‌های کم‌نهاده و پرنهاده در هر منطقه به‌ترتیب براساس کم‌ترین و بیش‌ترین مقدار مصرف نهاده‌ها انتخاب گردید. برای هر نظام مدیریتی 10 بوم‌نظام (باغ) بعنوان تکرار انتخاب شد. در هر سال از علف‌های هرز هر بوم‌نظام طی دو مرحله نمونه‌برداری شد، مرحله اول زمان گلدهی از نیمه اردیبهشت و مرحله دوم زمان رشد میوه از نیمه مرداد بود. نمونه‌برداری بصورت تصادفی با الگوی wبا استفاده از کوادرات 1×1 مترمربعی انجام شد و گیاهان درون کوادرات‌ها از لحاظ تعداد و گونه مورد ارزیابی قرار گرفتند. آنالیز داده‌ها با استفاده از مدل خطی عمومی انجام شد. در این بررسی 58 گونه علف هرز از 18 خانواده گیاهی شناسایی شد. خانواده گندمیان (gramineae) و کاسنی (Asteraceae) با 12 و 15 گونه به‌ترتیب بیشترین غنای گونه‌ای تک لپه و دو لپه را داشتند. در بین گونه‌های علف هرز پیچک صحرایی، جووحشی و سلمه‌تره و مرغ بیشترین فراوانی را داشتند. عوامل متعددی از جمله نحوه مدیریت، منطقه، تغییرات فصلی، بارندگی بهاره و نوع سیستم آبیاری بر فراوانی و تنوع علف‌های هرز بوم‌نظام‌های انار تاثیرگذار بود. تنوع آلفا، بتا و گاما و مقدار شاخص‌های تنوع شانون، سیمپسون و یکنواختی در نظام مدیریتی پرنهاده بیش از کم‌نهاده بود که می‌تواند ناشی از مصرف کودهای دامی تازه، چرای آزادانه دام‌ها و بیشتر بودن نور رسیده به کف زمین در بوم‌نظام‌های پرنهاده باشد.

کلیدواژه‌ها

تنوع؛ علف هرز؛ مدیریت؛ کم‌نهاده؛ پرنهاده

مراجع