مقایسه خصوصیات میکرومورفولوژیکی خاکهای شور-سدیمی و غیرشور- غیرسدیمی اطراف دریاچه اورمیه

آب و خاک

مقاله 8، دوره 28، شماره 5، آذر 1394، صفحه 1011-1024   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jsw.v0i0.28456

نویسندگان

ساغر چاخرلو^{* 1}؛ شهرام منافی²؛ احمد حیدری³

¹دانشگاه ارومیه

²دانشگاه اورمیه

³دانشگاه تهران

چکیده

تصور انجام مطالعات دقیق تشکیل خاک بدون کمک میکروموفولوژی مشکل است. برخی فرآیندها در سطوح ماکرومورفولوژی به اندازه کافی واضح و گویا نیستند. میکرومورفولوژی مطمئن ترین روش برای تشخیص همه فرآیندهای پیچیده در خاک است. در این تحقیق به منظور مقایسه خصوصیات میکرومورفیک خاک های شور-سدیمی و غیرشور- غیرسدیمی اراضی غرب دریاچه ارومیه، چهار خاکرخ (دو خاکرخ در اراضی شور-سدیمی و دو خاکرخ در اراضی غیرشور- غیرسدیمی) مورد بررسی قرار گرفتند. پس از تشریح و نمونه برداری خاکرخ ها طبق روش های استاندارد، تجزیه های فیزیکوشیمیایی انجام و مقاطع نازک از نمونه های دست نخورده و جهت دار تهیه شدند و با میکروسکوپ پلاریزان4 مورد مطالعه قرار گرفتند. بررسی مقاطع نازک5 نشان داد خاک های شور-سدیمی فاقد ریزساختمان بوده و منافذ آنها عمدتا از نوع ستاره ای است. منافذکانال و صفحه-ای نیز در خاک ها مشاهده شدند. در خاک های غیرشور-غیرسدیمی، خاک ها دارای ریزساختمان می باشند و منافذ آنها عمدتا از نوع حفرات آرایشی مرکب بوده است و همچنین حفرات کانال، صفحه ای و ستاره ای نیز مشاهده شدند. بی-فابریک هردو خاک عمدتاً از نوع بلوری است. عوارض خاکساز خاک های شور-سدیمی عبارتند از: پوششهای رس ته نشستی، تجمعات نمک شامل پوشش ها و پرشدگی های نمک که در داخل منافذ کانالی و ستاره ای مشاهده شدند ولی خاک های غیرشور- غیرسدیمی فاقد این عوارض بودند. پوشش های آلی نیز به صورت لکه هایی سیاه رنگ و در مواردی به صورت مخلوط با توده ریز خاک فقط در خاک‌های شور-سدیمی مشاهده شدند. تجمعات آهکی شامل انواع گرهک های تیپیک، پرشدگی ها، پوشش های آهکی و تجمعات اکسیدهای آهن و منگنز به صورت گرهک ها و پوشش ها در هر دو خاک شور-سدیمی و غیر شور- غیرسدیمی مشاهده گردیدند.

کلیدواژه‌ها

خاک شور-سدیمی؛ دریاچه اورمیه؛ میکرومورفولوژی

مراجع

1- اولیایی ح.ر. و ادهمی ا. و فرجی ه. 1388. مطالعه میکرومورفولوژی و کانی شناسی خاک های دشت آبریگون استان کهگیلویه و بویراحمد. مجموعه خلاصه مقالات یازدهمین کنگره علوم خاک ایران_گرگان. 21-24تیرماه. ص 109.

2- چاخرلو س. و منافی ش. 1392 . مطالعه میکرومورفیک منافذ و حفرات در برخی اراضی شور-سدیمی غرب دریاچه ارومیه. دومین همایش ملی تغییر اقلیم و تاثیر آن بر کشاورزی و محیط زیست ارومیه.

3- چاخرلو س. و منافی ش. 1392 . میکرومورفولوژی املاح ناشی از دریاچه ارومیه در قسمتی از اراضی شور_ سدیمی غرب دریاچه ارومیه. دومین همایش ملی تغییر اقلیم و تاثیر آن بر کشاورزی و محیط زیست ارومیه.

4- خرمالی ف. و ابطحی ع. و محمودی ش. 1382. میکرومورفولوژی افق آرجیلیک خاکهای آهکی استان فارس. هشتمین کنگره علوم خاک ایران. جلداول. ص192-194.

5- سپردار ش. و دلاور م.ا. و سرابچی ع. 1388. بررسی خصوصیات مینرالوژیکی و میکرومورفولوژیکی پوسته های نمکی در اراضی دشت آبیک. مجموعه خلاصه مقالات یازدهمین کنگره علوم خاک ایران_گرگان. 21-24تیرماه. ص132.

6- عاکف م. و محمودی ش. و کریمیان اقبال م. و سرمدیان ف. 1382. بررسی تغییرات ویژگی های فیزیکوشیمیایی و میکرومورقولوژی خاک جنگل های طبیعی تبدیل شده به شالیزارها در منطقه فومنات گیلان. مجله منابع طبیعی ایران. 56: 426-407.

7- محمودی ش .1362. مطالعه میکروموفولوژیکی یک خاک زرالفیک پل آرجید در منطقه گلدشت کرج. نشریه علمی و فنی دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران. کرج-ایران. ص 19-32.

8- مقیسه ا. و محمودی ش. و احمدی ا. 1388. ضرورت بازنگری تعریف افق پتروجیپسیک در خاکهای شور و گچی. مجموعه خلاصه مقالات یازدهمین کنگره علوم خاک ایران_گرگان. 21-24تیرماه. ص156.

9- Abbaslou H., Abtahi A and Martin Peinado F. J. 2012. Micromorphology of arid soils developed on evaporates. Proceedings of the 14th International Working Meeting on Soil Micromorphology, 8-14 July .2012. Hormozgan Province., southern, Iran.

10- Ahmad F. 2011. Soil classification and micromorphology: A case study of Cholistan Desert. Journal of Soil Science and Environmental Management, 2: 321-328.

11- Amit R., and Yaalon D. H. 1996. The micromorphology of gypsum and halite in Reg soils- the Negev desert, Israel. Earth surfaces and landforms, 21: 1127-1 143.

12- Arfin M. 2003. Micromorphological characteristics of Andisols in West Java Indonesia. SSSA proceedings, 56: 1-10.

13- Banaei M.H. 1998. Soil Moisture and Temperature Regime Map of Iran. Soil and Water Research Institute. (Ed.) Ministry of Agriculture, Iran.

14- Benyarku C.A., and Stoops G. 2005. Guidelines for preparation of rock and soil thin sections and polished sections. Departament de Medi Ambient iCiènciesdelSòl. Universitat de Lleida, Spain.

15- Brewer R. 1964. Fabric and mineral analysis of soils, John Wiley and Sons Inc., NY.

16- Brewer R. 1976. Fabric and mineral analysis of soils. Reprint of 1964 .(ed.) With suppl. material, Robert E. Cringer Publ.Co, Huntington.,NY.

17- Buck B. J., Van Hoesen J., Khresat S., and Rawajfih Z. 2002. Morphology, SEM, and stable isotope analyses of pedogenic gypsum, USA, and Jordan. 17th World Congress of Soil Science, 14-24.2002. August, Thailand.

18- Bullock P., Fedoroff N., Jongerius A., Stoops G., Tursin T., and Babel U.‎ 1985. Handbook for Soil Thin Section Description. Wain.

19- Dregne H. E. 1976. Soils of arid regions. Developments in soil science. 6. Elsevier scientific pub. Co. Amsterdam. 237pp.

20- Gerrard J. 2000. Fundamentals of soils. Routedge fundamentals of physical geography. Taylor & Francies group.

21- Hanna F.S., and Stoops G . 1976. Contribution to the micromorphology of some saline soils of the North Nile Delta in Egypt. Pedology, 26: 55-73.

22- Kaewmano Ch., Kheoruenromne I., Suddhiprakarn A and Gilkes R.J. 2010. Chemistry and clay mineralogy of Thai Natraqualfs. 2010. 19th World Congress of Soil Science, Soil Solutions for a Changing World. 1 – 6 August 2010, Brisbane, Australia.

23- Karlstorm E. T., Oviatt C. G. and Ransom M.D. 2008. Paleoenvironmental interpretation of multiple soil-loess sequence at Milford Reservoir, northeastern Kansas. Catena,72: 113-128.

24- Khormali F., Abtahi A., Mahmoodi A and Stoops G. 2003. Argillic horizon development in calcareous soils of arid and semi- arid regions of southern Iran. Catena776: 1-29.

25- Khresat S.A., and Qudah E.A. 2006. Formation and properties of aridic soils of Azraq Basin in northeastern Jordan. Journal of arid environments. Vol. 64: 116-136.

26- Lee S.Y., Philips D.H., Amons J.T., and Lietzke D.A. 1990. A microscopic study of iron and manganes oxide distribution in soils from east Tennessee (USA) In: Douglas, L.A. soil micromorphology: A basic and applied science. Developments in soil science 19.Elsevier

27- Manafi Sh. 2010. Calcium carbonate pendants as a record of climate change in semiarid soils of Rashakan region, Urmia, Iran. Soil science agrochemistry and ecology,No: 4.

28- Manafi Sh. 2012. Micromorphic evidences of climate change in some arid and semi arid soils in the west of Urmia Lake, Western Azerbaijan, Iran. Proceedings of the 14th International Working Meeting on Soil Micromorphology. Lleida 8-14 July .2012.

29- Mc Sweeney K., and Fastovsky D.E. 1990. Recognition of cemented subsurface horizons in sandy soils of certaceous _ paleogenage, eastern Montana. In: Douglas, L. A. soil micromorphology: A basic and applied science. Developments in soil science 19.Elsevier

30- Moghiseh E., Heidari A. 2012. Polygenetic saline gypsiferous soils of the Bam region, Southeast Iran. Journal of Soil Science and Plant Nutrition 2012, 12: 729-746.

31- Mohamadrezaie N., and Sarmadayan F. 2009. Micromorphological study for recognition GypsicAquisalidpedofeatures. 11th Iranian soil.

32- Randall Schaet Zl and Anderson Sh. 2005. Soils: Genesis and Geomorphology. Cambridge University press. 817 pp.

33- SharifiGarmdare J., Akef M., Salehi M.H., Mehnatkesh A. 2011. Stady of some of physicochemical, micromorphological and mineralogical soil properties on three slope position in Chelgerd region in Chaharmahal and Bakhtiari province. MS Thesis Soil Science, Faculty of Agriculture, University of Guilan. 98p.

34- Soil Survey staff. 1999. Soil Taxonomy. 2nd Edition. A Basic System of Soil Classification for Making and Interpreting Soil Surveys. USDA. NRCS.

35- Soil Survey staff. 2003. Soil Survey Manual. Soil Conservation Service. U.S. Dept of Agriculture. Handbook 18.

36- Soil Survey Staff. 2010. Keys to Soil Taxonomy. 11th Edition. USDA. NRCS.

37- Stoops G. 2003. Guidelines for the Analysis and Description of Soil and Regolith Thin Sections (SSSA,Madison,WL), p: 184.

38- Wheib K. A., Ibrahim O.N. 2012. Study of morphological and micromorphological properties of some salt affected soils in the middle of Iraq. The Iraqi Journal of Agricultural Sciences, 43: 106-118, 2012.

39- Wieder M., and Yaalon D.H. 1990. Micromorphological Fabrics and Developmental Stages of Carbonate Nobular Forms Related to Soil Characteristics.Geoderma, 28: 203-220.

40- Wieder M., Singer A., and Gvirtzman G. 1990. Morphological study of deep buried Jurassic basalt. Derived Paleosols from northern Israel. In: Douglas, L. A. Soil micromorphology: A basic and applied science. Developments in soil science. 19. Elsevier.