ارزیابی ردپای اکولوژیکی دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد

بوم شناسی کشاورزی

مقاله 2، دوره 14، شماره 3 - شماره پیاپی 53، مهر 1401، صفحه 399-413   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jag.v16i1.87148

نویسندگان

علیرضا کوچکی^* ؛ مهدی نصیری محلاتی؛ مریم جوادی

گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

چکیده

از آغاز قرن حاضر، دانشگاه‌های سراسر جهان، به‌طور روزافزون بر پایداری خود تمرکز نموده و به دنبال شاخص‌هایی برای سنجش آن می‌باشند. ردپای اکولوژیکی از جمله شاخص‌هایی است که دانشگاه‌ها برای ارزیابی وضعیت پایداری از آن استفاده کرده‌اند. بنا به تعریف، رد پای اکولوژیکی به مساحتی از زمین‌های دارای قابلیت تولید زیستی گفته می‌شود که قادر به تأمین نیازهای بشری (غذا، پوشاک و ساخت و ساز) بوده و همچنین ‌بتواند ضایعات تولیدی آن‌ها را در خود جای دهد.‌ در تحقیق حاضر، ردپای اکولوژیکی دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد، از طریق دو روش، شامل تکمیل پرسش‌نامه موجود در شبکه جهانی ردپا (EFN) و آنالیز ردپای اکولوژیکی (EFA) محاسبه شد. در روش EFN، پرسش‌نامه موجود در شبکه جهانی ردپا با توجه به شرایط ایران بومی‌سازی شد و در اختیار مصاحبه‌شوندگان قرار گرفت. در روش EFA نیز اطلاعات لازم در مورد منابع مصرفی دانشگاه (انواع انرژی، مواد غذایی و مساحت لازم برای ساخت و ساز)، از بخش‌های مختلف دانشگاه تهیه گردید و در نهایت، مقدار این شاخص محاسبه شد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که ردپای اکولوژیکی دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد در سال تحصیلی 97-1396، معادل 51/1 هکتار جهانی بوده که از میانگین جهانی (8/2) و ملی (2/3) به‌طور قابل توجهی کمتر است. به نظر می‌رسد که این امر به‌دلیل استفاده بیشتر دانشجویان از سرویس‌های حمل و نقل عمومی، استفاده کمتر از کالاهای مصرفی در طی یک سال و لذا تولید کمتر ضایعات و از طرفی، به‌دلیل بازیافت حجم قابل توجهی از ضایعات تولیدی در دانشگاه باشد که همین مسئله باعث کاهش چشمگیر ردپای انرژی دانشجویان دانشگاه و در نهایت، کاهش ردپای اکولوژیکی کل در مقایسه با سطح ملی و جهانی شده است. ردپای محاسبه شده در این تحقیق شامل سه جزء انرژی، غذا و ساخت و ساز بود که در بین اجزای تشکیل‌دهنده، ردپای غذا با 3/57 درصد، بیشترین سهم را در ردپای دانشگاه داشت. ردپای انرژی با 35/0 هکتار جهانی، بعد از ردپای غذا، بیشترین سهم را در ردپای کل دانشگاه داشت، درحالی‌که ردپای ساخت و ساز با 30/0 هکتار جهانی، تأثیر کمتری بر این شاخص داشت. بین ردپای اکولوژیکی دانشجویان دختر و پسر تفاوتی وجود نداشت، ولی در بین مقاطع تحصیلی، ردپای دانشجویان کارشناسی با 56/1 هکتار جهانی بزرگ‌تر از دانشجویان مقاطع تحصیلات تکمیلی بود. ردپای دانشجویان دانشکده معماری 77/1 هکتار جهانی به‌دست آمد که در مقایسه با دانشجویان سایر دانشکده‌ها، در بیشترین مقدار بود درحالی‌که دانشجویان دانشکده الهیات با 30/1 هکتار جهانی، کمترین مقدار ردپا را داشتند. در نهایت، نتایج پژوهش حاضر نشان داد که ردپای اکولوژیکی، یکی از شاخص‌های مناسب برای سنجش پایداری دانشگاه‌ها بوده و می‌تواند به مدیران و تصمیم‌گیرندگان دانشگاه‌ها برای رسیدن به اهداف پایداری کمک کند.

کلیدواژه‌ها

پایداری؛ توسعه؛ ردپای غذا؛ شبکه جهانی ردپا

مراجع

Alshuwaikhat, H.M., Abubakar, I., 2008. An integrated approach to achieving campus sustainability: Assessment of the current campus environmental management practices. Journal of Cleaner Production https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2007.12.002

Baboulet, O., Lenzen, M., 2010. Evaluating the environmental performance of a university. Journal of Cleaner Production 18(12): 1134-1141. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2010.04.006

Bennett, M., Hopkinson, P., and James, P., 2006. Benchmarking Environmental Performance in the English University Sector. The Experience of the Higher Education Environmental Performance Improvement (HEEPI) Project. Sustainability Accounting and Reporting 409- 430. Biodiversity. Journal of Biological Conservation 173: 121–132. https://doi.org/10.1007/978-1-4020-4974-3_18

Clay, J., 2011. Freeze the footprint of food. Journal of Nature 475: 287–289. https://doi.org/10.1038/475287a

Conway, T.M., Dalton, C., Loo, J., and Benakoun, L., 2008. Developing ecological footprint scenarios on university campuses: A case study of the University of Toronto at Mississauga. International Journal of Sustainability in Higher Education 9(1): 4-20 https://doi.org/10.1108/14676370810842157

Dawe, G.F.M., Vetter, A., and Martin, S., 2004. An overview of ecological footprint and other tools and their application to the development of sustainability process. Journal of Sustainability in Higher Education 4: 340–371. https://doi.org/10.1108/14676370410561063

Dietrich, H.L., 2013. The role of emotion in environmental decision making. Ph.D. Dissertations and Student Research: Nebraska- Lincoln University. Nebraska, USA.

Flint, K., 2001. Institutional ecological footprint analysis: A case study of the University of Newcastle, Australia. Journal of Sustainability in Higher Education 2: 48–62.  https://doi.org/10.1108/1467630110380299

Franz, J., and Papyrakis, E., 2011. Reconsidering the ‘ecological footprint’ index: Does it promote sustainable behavior? Available online at Web site http://www.esee2009. Si/papers/Papyrakis (verified 16 June 2011).

Galli, A., Wiedmann T., Ercin E., Knoblauch, D., Ewing, B., and Giljum, S., 2012. Integrating Ecological, Carbon and Water footprint into a “Footprint Family” of indicators: Definition and role in tracking human pressure on the planet. Ecological Indicators 16: 100–112. https://doi.org/10.1016/j.ecolind.2011.06.017

Gan, Y., Liang, C., Huang, G., Malhi, S.S., Brandt, S.A., and Mupondwa, F.K., 2012. Carbon footprint of canola and mustard is a function of the rate of N fertilizer. International Journal of Life Cycle Assessment 17: 58–68.  https://doi.org/10.1007/s11367-011-0337-z

Global Footprint Network (GFN)., 2018. Ecological Footprint. Available at Web site https://www.footprintnetwork.org (verified 20 December 2019).

Hails, C., Loh, J., and Goldfinger, S., 2006. Living Planet Report. World Wide Fund for Nature International (WWF), Zoological Society of London (ZSL), Global Footprint Network, Gland, Switzerland. Available at Web site https://www.panda.org/livingplanet (verified 8 June 2010).

Kitzes, J.A., Galli, M., Baglianic, J., Barrett, G., Dige, S., Ede, K., Erb, S., Giljum, H., Haber, C., Hails, L., Jolia -Ferrierj, S., Jungwirt, M., Lenzen, K., Lewis, J., Loh, N., Marchettini, H., Messingero, K., Milnek, R., Molesp, C., Monfred, D., Moran, K., Nakano, A., Pyhalat, W., Rees, C., Simmons, M., Wackernagel, Y., Wada, C., Walsh and

     Wiedmanm. T., 2009. A research agenda for improving national Ecological Footprint accounts. Journal of Ecological Economics 68: 1991–2007. https://doi.org/10.1016/j.ecolecon.2008.06.022

Kitzes, J., Peller, A, Goldfinger, S., Wackernagel, M., 2007. Current methods for calculating national ecological footprint accounts. Journal of Environmental Science for Sustainable Society 4(1): 1-9.

Lambrechts, W., and Liedekerke, L.V., 2014. Using ecological footprint analysis in higher education: Campus operations, policy development and educational purposes. Journal of Ecological Indicators 45: 402–406. https://doi.org/10.1016/j.ecolind.2014.04.043.

Medina, M.A.P., and Toledo-Bruno, A.G., 2016. Ecological footprint of university students: Does gender matter? Global Journal of Environmental Science and Management 2(4): 339-344. https://doi.org/10.22034/gjesm.2016.02.04.003

Raj, S., Goel, S., Sharma, M., and Singh, A., 2012. Ecological footprint score in university students. Journal of Environmental and Occupational Science 1(1): 23-26. DOI : 10.5455/jeos.20120610031942

See, T.A., Weng Wai, C., and Safitri Zen, I., 2016. Ecological Footprint of Research University Students: A Pilot Case Study in Universiti Teknologi Malaysia. MATEC Web of Conferences 66, 00073. January 2016 pp. 1-5. https://doi.org/10.1051/matecconf/20166600073

Steffen, W., Broadgate, W., Deutsch, L., Gaffney, O., and Ludwig, C., 2015. The trajectory of the Anthropocene: the great acceleration. The Anthropocene Review 1(2): 81-98. https://doi.org/10.1177/2053019614564785

United Nations Environment Programme (UNEP)., 2012. Global Outlook on Sustainable Consumption and Production Policies: Taking Action Together United Nations Environment Program, Nairobi. Available at Web site www.unenvironment.org (verified 5 February 2013).

United Nations Environment Programme (UNEP)., 2015. Global Outlook on Sustainable Consumption and Production Policies: Taking Action Together United Nations Environment Programme, Nairobi. Available at Web site www.unenvironment.org (verified 25 December 2015).

Velazquez, L., Munguia, N., Platt, A., and Taddei. J., 2006. Sustainable university: What can be the matter? Journal of Cleaner Production 14(9): 810-819. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2005.12.008

Venetoulis, J., 2001. Assessing the ecological impact of a university, Ecological footprint for the University of Redlands. International Journal of Sustainability in Higher Education 2(2): 180-196.

       https://doi.org/10.1108/14676370110388381

Wackernagel, M., and Rees, W., 1996. Our Ecological Footprint: Reducing Human Impact on the Earth, New Society Publishers, and Gabriolia Island, BC. 9(2):135-149.

Wackernagel, M., Monfreda, C., Schulz, N.B., Erb, K.H., Haberl, H., and Krausmann, F., 2004. Calculating national and global ecological footprint time series: resolving conceptual challenges. Journal of Land Use Policy 21: 271–278. https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2003.10.006.

Wolthers, H., Williamson, A., Urera, S., Syta, A., Scott, C., Moosuddee, S., McCartney, C., and Burgess, B., 2014. The Ecological Footprint of Kwantlen Polytechnic University. Edited by Sinead Speirs, Corinna Souder and Bill Burgess, Geog 4501, Fall 2014.

World Wide Fund for Nature (WWF)., 2002. Living Planet Report 2002. World Wildlife Found Editor. Available at Web site https://www.worldwildlife.org (verified 5 October 2002).

World Wide Fund for Nature (WWF)., 2012. Living Planet Report 2012: Biodiversity, biocapacity and better choices. Gland, Switzerland. Available at Web site https://www.worldwildlife.org (verified 20 December 2013).