بررسی تأثیر سلنیوم و روش‌های مصرف کود سرک اوره بر عملکرد دانه و اجزای آن و صفات کیفی گندم در شرایط دیم

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 7، دوره 15، شماره 4 - شماره پیاپی 48، دی 1396، صفحه 861-871   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v15i4.55834

نویسندگان

محمد کونانی؛ نورعلی ساجدی^* ؛ محمدرضا سبحانی

دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک

چکیده

مدیریت توزیع کود سرک اوره با توجه به نیاز گیاه در طول دوره رشد و تعدیل اثر تنش خشکی در شرایط دیم از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می‌باشد. به‌منظور بررسی تأثیر سلنیوم و روش‌های مصرف کود سرک اوره بر خصوصیات زراعی گندم دیم رقم سرداری آزمایشی به‌صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 4 تکرار در روستای آشیانه سفلی شهرستان خمین در سال زراعی 92-1391 انجام شد. عوامل آزمایشی شامل روش‌های مصرف کود اوره در چهار سطح (بدون مصرف، مصرف 60 کیلوگرم اوره در هکتار در مرحلۀ پنجه‌زنی، مصرف 30 کیلوگرم اوره در مراحل پنجه‌زنی توأم با محلول‌پاشی 200 میلی‌گرم در لیتر در مرحله قبل از ظهور سنبله و مصرف 20 کیلوگرم اوره در مرحلۀ پنجه‌زنی توأم با محلول‌پاشی 200 میلی‌گرم در لیتر قبل از ظهور سنبله و 200 میلی‌گرم در لیتر در مرحلۀ اواخر ظهور سنبله) و سلنیوم در سه سطح عدم مصرف، 5 و10 میلی‌گرم در لیتر بودند. نتایج نشان داد که بیشترین عملکرد دانه (5/1207 کیلوگرم) از مصرف60 کیلوگرم اوره در هکتار در مرحله اواخر پنجه‌زنی و بدون مصرف سلنیوم حاصل شد که با تیمار مصرف 30 کیلوگرم اوره در مرحلۀ اواخر پنجه‌زنی و محلول‌پاشی200 میلی‌گرم در لیتر قبل از ظهور سنبله توأم با محلول‌پاشی 10 میلی‌گرم در لیتر سلنیوم با عملکرد 5/1087 کیلوگرم اختلاف معنی‌دار نشان نداد. با مصرف کود اوره، غلظت سلنیوم و میزان پروتئین دانه افزایش یافت. با محلول‌پاشی سلنیوم در سطوح کود نیتروژن، غلظت سلنیوم دانه به‌طور معنی‌دار افزایش یافت. به‌طورکلی نتایج نشان داد که با مصرف30 کیلوگرم اوره در هکتار به‌صورت سرک توأم با یک مرحله محلول‌پاشی اوره ضمن اینکه مصرف کود اوره به میزان 50 درصد کاهش می‌یابد، عملکرد مطلوب نیز حاصل می‌شود. همچنین با محلول‌پاشی سلنیوم ضمن تعدیل اثرات نامطلوب خشکی و غنی‌سازی دانه می‌توان کیفیت دانه در گندم را به‌طور معنی‌دار افزایش داد.

کلیدواژه‌ها

سلنیت سدیم؛ گندم سرداری؛ محلول‌پاشی؛ نیتروژن

مراجع

1. Alston, A. M. 1979. Effects of soil water content and foliar fertilization with nitrogen and phosphorus in late season on the yield and composition of wheat. Australin Journal of Experimental Agriculture and Animal Husbandry 30 (4): 577-585.

2. Arif, M., Muhammad, M., Chohan, A., Sajid, A., Gul, R., and Khan, S. 2006. Response of wheat to foliar application of nutrients. Journal of Agricultural and Biological Science 1 (4): 30-34.

3. Aro, A., Alfthan, G., and Varo, P. 1995. Effects of supplementation of fertilizers on humanselenium status in Finland. Analyst 120: 841-843.

4. Blood, D. C., and Radostits, O. M. 1983. Veterinary mediciene. Sixth (ed).PP. and Radostits. 1054, 1194, 1198, 1199, 1200.

5. Cassman, K. G., Bryant, D. C., Fulton, A. E., and Jackson, L. F. 1992. Nitrogen supply effects on partitioning of dry matter and nitrogen to grain of irrigated wheat. Crop Science 32: 1252-1258.

6. Cimrin, K. M., Bozkurt, A., and Sekeroglu, N. 2004. Effect of nitrogen fertilization on protein yield and nutrient uptake in some triticale genotypes. Journal of Agronomy 3: 268-272.

7. Curtin, D., Hanson, R., Lindley, T. N., and Butler, R. C. 2006. Selenium concentration in wheat (Triticum aestivum L.) grain as influenced by method, rate, and timing of sodium selenate application. New Zealand Journal of Crop and Horticultural Science 34: 329-339.

8. Djanaguiraman, M., Prasad, P. V. V., and Seppanen, M. 2010. Selenium protects sorghum leaves from oxidative damage under high temperature stress by enhancing antioxidant defense system. Plant Physiology and Biochememistry 18 (12): 999-1007.

9. Ducsay, L., and Lozek, O. 2006. Effect of selenium foliar application on its content in winter wheat grain. Plant, Soil and Environment 52 (2): 78-82.

10. Emami, A., 1996. Methods of Plant Analysis (Vol1). Agriculture researches, education and extension organization. Soil and water research Institute. Journal of No: 982. 126pp.

11. Gooding, M. J., and Devies, W. P. 1992. Foliar urea fertilization of cereals. Nutrient Cycling in Agroecosystems 32: 209-222.

12. Hasanuzzaman, M., and Fujita, M. 2011. Selenium pretreatment upregulates the antioxidant defense and methylglyoxal detoxification system and confers enhanced tolerance to drought stress in rapeseed seedlings. Biological Trace Element Research 143: 1758-1776.

13. Hasanuzzaman, M., Hossain, M. A., and Fujita, M. 2011. Selenium-induced up-regulation of the antioxidant defense and methylglyoxal detoxification system reduces salinity-induced damage in rapeseed seedlings. Biological Trace Element Research. 143: 1704-1721.

14. Hatfield, J. L., and Prueger, J. H. 2004. Nitrogen over-use, under-use, and efficiency. Crop Science 26: 156-168.

15. Innes, P., Blackwell, R. D., Austin, R. B., and Ford, M. A. 1981. The effects of selection for number of ears on the yield and water economy of winter wheat. The Journal of Agricultural Science Cambridge Core 97: 523-532.

16. Irani, P. 1998. Effect of rate and time of nitrogen fertilizer application as top dress on yield and quality properties of Qods wheat. Journal of seed and seedling 3: 10-19.

17. KabataPendias, A. 2001. Trace Elements in Soils and Plants (3rd Edn) CRC Press, Boca Raton, FL, 287 pp.

18. Kahakachchi, C., Boakye, H. T., Uden P. C., and Tyson, J. F. 2004. Chromatographic speciation of anionic and neutral selenium compounds in Se-accumulating Indian mustard (Brassica juncea) and in selenized yeast. Journal of Chromatography A 1054: 303-312.

19. Kopsell, D. A., and Randle, W. M. 1997. Selenate concentration affects selenium and sulfur uptake and accumulation by granex 33 onions. Journal of American Society for Horticulture Science 122 (5): 721-726.

20. Koocheki, A., and Sarmadnia. G. 1999. Physiological aspects of rain fed production. Mashhad university press.

21. Kostopoulou, P., Barbayiannis, N., and Basile, N. 2010. Water relations of yellow sweetclover under the synergy of drought and selenium addition. Plant and Soil 330: 65-71.

22. Kuznetsov, V., Kidin, V. P., and Vladimir, V. 2004. Protective effect of selenium on wheat plant under drought stress. Abstract of articles symposium of plant biology-lake Buena. 695-700.

23. Lawlor, W. 2002. Carbon and nitrogen assimilation in relation to yield: mechanisms are the key to understanding production systems. Journal of Experimental Botany 53: 773-787.

24. Liu, K. L., and GU, Z. X. 2009. Selenium accumulation in different brown rice cultivars and its distribution in fractions. Journal of Agricultural and Food Chemistry 57: 695-700.

25. Malekooti, M. J. 2000. Wheat Optimum Nutrition. Agriculture education Press. 524 p.

26. Malekooti, M. J., Khoogar, Z., and Khademi, Z. 2004. The method new wheat nutrition. Agriculture education Press.524 p.

27. Martin, J. H., Leonard, W. H., and Stamp, D. L. 1976. Principles of field crop production. 3rd edition.Collier Macmillan. 1118 pp.

28. Mascagni, Jr. H. J., and Sabbe. W. E. 1991. Late spring nitrogen applications on wheat on a poorly drained soil. Journal of Plant Nutrition 14: 1091-1103.

29. Merian, E. 1991. Metals and their compounds in the environment. VCH Verlagsgesell. Weinheim. Plant Physiology and Biochemistry 48 (12): 999-1007.

30. Pennanen, A., Xue, T., and Hartikainen, H. 2002. Protective role of selenium in plant subjected to severe UVirradiation stress. Journal of Applied Botany 76: 66 76.

31. Pukacka, S., Ratajczak, E., and Kalemba, E. 2011. The protective role of selenium in recalcitrant Acer saccharium L. seeds subjected to desiccation. Journal of Plant Physiology 168 (3): 220-225.

32. Rasmusson, D. C. 1987. An evaluation of ideotype breeding. Crop Science 27: 1140-1146.

33. Raun, W. R., and Johnson, G. V. 1999. Improving nitrogen use efficiency for cereal production. Agronomy Journal 91: 357-363.

34. Rayman, M. P. 2000. The importance of selenium to human health. Lancet 356: 233-241.

35. Sarandon, S. J., Gianibelli, M. C. 1990. Effect of foliar urea spraying and nitrogen application at sowing upon dry matter and nitrogen distribution in wheat (Triticum aestivum). Argentina Agronimic 10: 183-189.

36. Strong, W. M. 182. Effect of late application of nitrogen on the yield and protein content of wheat. Australian Journal of Experimental Agriculture and Animal Husbandry 22 (115): 54-61.

37. Timothy, P. 2001. Effect of selected selenium status: Implications of oxidative stress. Biochem Pharam 62: 273-281.

38. Voltas, J., Romagosa, I., and Araus, J. L. 1997. Grain size and nitrogen accumulation in sink-reduction barley under Mediterranean conditions. Field Crops Research 52: 117-126.

39. Wang, C. Q. 2011. Water-stress mitigation by selenium in Trifoliumrepens L. Journal of Plant Nutrition and Soil Science 174 (2): 276-282.

40. Wang, J., Wang, Zh., Maoa, H., Zhaoa, H., and Huanga, D. 2013. Increasing Se concentration in maize grain with soil- or foliar-applied selenite on the Loess Plateau in China. Field Crops Research 150: 83-90.

41. Wortman, S. E., Davis, A. S., Schutte, B. J., and Lindquist J. L. 2011. Integrating management of soil nitrogen and weeds. Weed Science 59: 162-170.

42. Yao, X., Chu, J., and Wang, G. 2009. Effects of selenium on wheat seedlings under drought stress. Biological Trace Element Research 130: 283-290.

43. Zebart, B. J., and Sheard, R. W. 1992. Influence of rate timing of nitrogen fertilizationon yield and quality of red winter wheat in Ontario. Plant Science 72: 13-19.