ارزیابی صفات زراعی و کیفی در ژنوتیپ‌های مختلف تریتیکاله

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 7، دوره 15، شماره 4 - شماره پیاپی 48، دی 1396، صفحه 872-884   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v15i4.55994

نویسندگان

سیف الله انصاری؛ سیدعلی محمد میرمحمدی میبدی^* ؛ احمد ارزانی؛ پوراندخت گلکار

دانشگاه صنعتی اصفهان

چکیده

تریتیکاله پتانسیل بالایی از نظر تولید علوفه و عملکرد دانه دارد ولی در برنامه‌های اصلاحی ایران خیلی کم مورد توجه بوده است. این مطالعه به‌منظور بررسی تنوع ژنتیکی و عملکرد 40 ژنوتیپ‌ تریتیکاله با استفاده از صفات زراعی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار بررسی شد. صفات ارتفاع بوته، طول آخرین میانگره، طول برگ پرچم، طول سنبله، وزن هزار دانه، تعداد سنبله در واحد سطح، عملکرد دانه، تعداد دانه در سنبله، شاخص برداشت، وزن حجمی، عملکرد بیولوژیک، درصد گلوتن تر و درصد گلوتن خشک در همه ژنوتیپ‌ها اندازه‌گیری شد. نتایج تجزیه واریانس، تفاوت معنی‌داری را بین ژنوتیپ‌‌ها برای کلیه صفات مورد مطالعه نشان داد. نتایج نشان داد که بالاترین ضریب تنوع فنوتیپی (9/44) و ژنوتیپی (7/41) متعلق به درصد گلوتن و کمترین ضریب تنوع فنوتیپی (7%) و ژنتیکی (%5/4) متعلق به وزن حجمی بود. تجزیه رگرسیون مرحله‌ای صفت عملکرد دانه با دیگر صفات نشان داد که دو صفت عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت، 8/98 درصد تنوع عملکرد دانه را توجیه می‌کنند. تجزیه خوشه‌ای ژنوتیپ‌ها با استفاده از صفات زراعی و محتوای پروتئین دانه، ژنوتیپ‌های مورد بررسی را به 4 گروه تفکیک کرد که برخی از گروه‌ها با داشتن صفات مطلوب، برای اهداف به‌نژادی در تریتیکاله مفید می‌باشند.

کلیدواژه‌ها

پروتئین؛ تنوع؛ چند متغیره؛ عملکرد دانه

مراجع

1. Al-hakimi, A., and Jardat, A. A. 1988. Primitive tetraploid wheat species to improve drought tolerance in durum wheat. Proceeding of the 3th International Triticeae Symposium, Aleppo, Syria, 4-8 May 1997. pp.: 305-312.

2. Ammar, K., Mergoum, M., and Rajaram, S. 2004. The history and evolution of triticale. Pp 2-9 in M. Mergoum, and H. Mergoum eds. Triticale Improvement and Production. FAO.

3. Araus, L., Slafer G. A., Reynolds M. P., and Royo C. 2002. Plant breeding and drought in C3 cereals: What should we breed for. Annals of Botany 89: 925-940.

4. Asins, M. J., and Carbonel, E. A. 1986. A comparative study of variability and phylogeny of Triticum species. Theoretical and Applied Genetetics 72: 551- 558.

5. Association of Cereal Chemists. 1983. Approved Methods of the AACC. 38-10, approved April 1961, reviewed October 1982.

6. Baltensperger, D. D. 2003. Cereal Grains and Pseudo-Cereals.Encyclopedia of Food and Culture.Retrieved May 14, 2016 from Encyclopedia.com: http://www.encyclopedia.com/doc/1G2-3403400119.html.

7. Bittle, D. C., and Gustafson, J. P. 1991. High molecular weight glutenin from wheat for triticale flour improvement. Proceeding of the 2nd.International Triticale Symposium, Mexico. D. F. CIMMYT. P. 550-553.

8. Boros, D. 2002. Physico- chemical quality indicators suitable in selection of triticale for high nutritive value.Proceeding of the 5th International Triticale Symposium. Radzikow, Poland. 1: 239- 244.

9. Dhindsa, G. S., Dosanjh, A. S., Sohu, V. S., Dhindsa, J. S., and Goyali, J. C. 2002. Genotype × environment interaction for yield components in hexaploid triticale. Proceeding of the 5th International Triticale Symposium, Radzikow, Poland. 2: 333- 336.

10. Eudes, F. 2015. Triticale, Springer. 257 pp.

11. Farokhzadeh, S., Shahsavand-Hassani, H., and MohammadiNejad, Gh. 2013. Evaluation of genetic diversity of primary tritipyrum, triticale and bread wheat genotypes. Journal of Agronomy Sciences 9: 93-112 (in Persian with English abstract).

12. Fida, M., Abdalla, O. S., Rajaram, S., Yaljarouka, A., Khan, N. U., Khan, A. Z., Khalil, Sh., Kh., Khalil, I. H., Ijaz, A., and Jadoon, S. A. 2011. Additive main effect and multiplicative analysis of synthetic-derived bread wheat under varying moisture regimes. Pakistan Journal of Botany 43 (2): 1205-1210.

13. Govindaraj, M., Vetriventhan, M., and Srinivasan, M. 2015. Importance of genetic diversity assessment in crop plants and its recent advances: An overview of its analytical perspectives. Genetics Research International 1: 1-15.

14. Gulmezoglu, N., Alpu, O., and Ozer, E. 2010. Comparative performance of triticale and wheat grains by using path analysis. Bulgarian Journal of Agricultural Science 16 (4): 443-453.

15. Gupta, D., Mittal, R. K., Kant, A., and Singh M. 2007. Association studies for agro-physiological and quality traits of triticale x bread wheat derivatives in relation to drought and cold stress. J. Environ. Biol. 28 (2): 265-269.

16. Haussmann, B. I. G., Parzies, H. K., Presterl, T., Susic, Z., and Miedaner, T. 2004. Plant genetic resources in crop improvement. Plant Genetic Resources 2 (1): 3-21.

17. Johnson, R. A., and Wichern, D. W. 1988. Applied Multivariate Statistical Analysis. Prentice Hall International Inc.

18. Josephides, C. M. 1992. Analysis of adaptation of barley, triticale, durum and bread wheat under Mediterranean conditions. Euphytica 65 (1): 1-8.

19. Kamyab, M., Hassani, H., and Tohidinejad, E. 2009. Agronomic behavior of a new cereal (Tritipyrum: AABBEbEb) compared with modern Triticale and Iranian bread wheat cultivars. Plant Ecophysiology 2: 69-80.

20. Kleinbaum, D. G., Kupper, L. L., and Muller, K. E. 1988. Applied regression analysis and other multivariable methods. PWS-Kent Publication Company, Boston.

21. Kociuba, W. 2002. Differentiation of the yielding features in winter and spring X Triticosecale Wittmack collection. Proceeding of the 5th International Triticale Symposium, Radzikow, Poland 2: 357-365.

22. Kociuba, W., and Kramek, A. 2014. Variability of yield traits and disease resistance in winter triticale genetic resources accessions. Acta Agrobotanica 67 (2): 67-76.

23. Lamadji, S., Fautrier, A. G., McNeil, D. L., and Sedcole, J. R. 1995. Proposed breeding strategy for yield improvement of hexaploid triticale (X triticosecale Wittmack) 1. Genetic variability and phenotypic stability. New Zealand Journal of Crop and Horticultural Science 23: 1-11.

24. Lelley, T. 2006. Triticale: A Low-input Cereal with Untapped Potential. p. 395-430 in J. R. Singh ed. Genetic Resources, Choromosome Engineering, and Crop Improvement. Vol 2. CRC Press, BocaRaton.

25. Moghaddam, M., Mohammadi Shoti, S. A., and Aghaie Sarbarzeh, M. 1994. Multivariate Statistical Methods.Pishtaz Elm Publications. Tabriz, Iran. 208 pp. (in Persian).

26. Mohammadi, S. A., and Prasanna, B. M. 2003. Analysis of genetic diversity in crop plants-salient statistical tools and considerations. Crop Science 43: 1235-1248.

27. Narain, P. 2000. Genetic diversity conservation and assessment, Current Science 79 (2): 170-175.

28. Nascimento, W. M. 2003. Muskmelon seed germination and seedling development in response to seed priming. Scientica Agricola 60: 71-75.

29. Oettler, G. 2005. The fortune of a botanical curiosity – Triticale: past, present and future. Journal of Agricultural Sciences 143: 329-346.

30. Oettler, G., Wietholter, S., and Horst, W. J. 1998. Genetic variation for yield and other agronomic traits of triticale grown on acid, aluminum toxic soil in southern Brazil. Proceeding of the 4th International Triticale Symposium, Alberta, Canada. 1: 267-271.

31. Rao, R. V., and Hodgkin, T. 2002. Genetic diversity and conservation and utilization of plant genetic resources. Plant Cell Tissue and Organ Culture 68: 1-19.

32. Rivero, R. M., Shulaev, V., and Blumwald, E. 2009. Cytokinin-dependent photorespiration and the protection of photosynthesis during water deficit. Journal of Plant Physiology 150: 1530-1540.

33. Saldivar, S. O., Flores, S. G., and Rios, R. V. 2004. Potential of triticale as substitute for wheat in flour tortilla production. Cereal Chemistry 81: 220-225.

34. SAS, Institute. 2011. Base SAS 9.3 procedures guide. SAS Inst., Cary, NC.

35. Simmonds, N., and Smartt, J. (Editor). 1999. Principles of Crop Improvement, 2nd Edition. Wiley-Blackwell, 424 pages.

36. Skovmand, B., Fox, P. N., and Vil-laread, R. L. 1984. Triticale in commerical agriculture: Progress and promise. Advances in Agronomy 37: 1-45.

37. Varughese, G., Pfeiffer W. H., and Pena R. J. 1996. Triticale: a successful alternative crop. Cereal Foods World 41: 474- 482.