بررسی روند رویدادهای حدی اقلیمی در شمال شرق ایران

آب و خاک

مقاله 12، دوره 29، شماره 3، شهریور 1394، صفحه 750-764   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jsw.v0i0.40845

نویسندگان

سعیده کوزه گران؛ محمد موسوی بایگی^*

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

فعالیت های انسان جو زمین را در طی صد سال گذشته به طور قابل توجهی تغییر داده است. افزایش غلظت گازهای گلخانه ای منجر به گرمایش جهانی شده و در نتیجه سبب تغییر در نمایه های حدی اقلیمی می شود. مطالعه مقادیر حدی در برنامه ریزی های و سیاست گذاری های بخش کشاورزی و مدیریت منابع آب اهمیت بسیار دارد. داده های روزانه بارش، دما،‌ رطوبت نسبی، سرعت باد و ساعت آفتابی تعدادی از ایستگاه های خراسان رضوی و جنوبی در دوره آماری 2012-1992 در این مطالعه تحلیل شده اند. جهت بررسی روند نمایه های حدی اقلیمی، 27 شاخص مربوط به بارش و دما که توسط گروه کارشناسیETCCDMI3 تعریف شده، با نرم افزار RClimdex برآورد شد. آزمون ناپارامتری من کندال برای بررسی روند پارامترهای اقلیمی حداکثر رطوبت نسبی، ساعات آفتابی و حداکثر سرعت باد استفاده شد. نتایج تجزیه و تحلیل دما، با گرم شدن منطقه مطابقت دارد. این نتایج نشان داد که شاخص های حدی گرم روند افزایشی دارند که این روند برای شاخصهایی مانند روزهای تابستانی، تعداد شب-های حاره ای، روزها و شب‌های گرم معنادار بود. در حالیکه شاخص های حدی سرد در دوره مورد مطالعه روند کاهشی دارند که نشان‌دهنده کاهش شدت و فراوانی رویدادها و روزها و شبهای سرد است. بررسی روند سرعت باد حداکثر، نشاندهنده روند افزایشی آن در اغلب ایستگاه ها است. روند کاهشی و منفی بارش در بررسی همه شاخص های بارش در کلیه ایستگاه های مورد مطالعه، وجود داشت، هر چند تعداد کمی روند معنی دار در طول دوره مورد مطالعه مشاهده شد.

کلیدواژه‌ها

پارامترهای اقلیمی؛ نمایه های بارش؛ نمایه های دما

مراجع

1- Aguilar E., Peterson T.C., Obando P.R., Frutos R., Retana J.A., Solera M., Soley J., Gonzalez Garcia I., Araujo R.M., Rosa Santos A., Valle V.E., Brunet M., Auilar L., Alvarez L., Bautista M., Castaiion C., Herrera L., Ruano E., Sinay J.J., Sanchez E., Hernadez Oviedo G.I., Obed F., Salgado J.E., Vazquez J.L., Baca M., Gutierrez M., Centella C., Espinosa J., Martinez D., Olmedo B., Ojeda Espinoza C.E., Nunez R., Haylock M., Benavides H., Mayorga R. 2005. Changes in precipitation and temperature extremes in Central America and northern South America, 1961–2003. J Geophys Res. 110, D23107. doi:10.1029/2005JD006119.

2- Alexander L.V., Zhang X., Peterson T.C., Caesar J., Gleason B., Klein Tank A.M.G., Haylock M., Collins D., Trewin B., Rahimzadeh F., Tagipour A., Ambenje P., Rupa Kumar K., Revadekar J.V., Griffiths G., Vincent L., Stephenson D., Burn J., Aguilar E., Brunet M., Taylor M., New M., Zhai P., Rusticucci M., Vazquez-Aguirre J.L. 2006. Global Observed Changes in daily climate extremes of temperature and precipitation, Journal of Geophysical Research, 111, D05109, DOI: 10.1029 / 2005JD006290.

3- Ardakani M R.,Hadj Seyed Hadi M R., Notghi Taheri H. 2005. Introduction to agrometeorology. Ghalamestan Honar.Tehran.

4- Choi G., Kwon W.T., Boo K.O., Cha Y.M. 2008. Recent spatial and temporal changes in means and extreme events of temperature and precipitation across the Republic of Korea. Journal of the Korean Geographical Society 43: 681–700.

5- Choi G., Collins D., Ren G., Trewin B., Baldi M., Fukuda Y., Afzaal M., Pianmana T., Gomboluudev P., Huong P.T.T., Lias N., Kwon W.T., Boo K.O., Cha Y.M and Zhou Y. 2009. Changes in means and extreme events of temperature and precipitation in the Asia-Pacific Network region, 1955–2007. Int. J. Climatol. 29: 1906–1925.

6- Christidis N., Stott P.A., Brown S., Hegerl GC., Caesar J. 2005. Detection of changes in temperature extremes during the second half of the 20th century. Geophys Res Lett. doi: 10.1029/2005GL023885.

7- Im E. S., Jung I. W., Bae D. H. 2011. The temporal and spatial structures of recent and future trends in extreme indices over Korea from a regional climate projection. International Journal of Climatology. Volume 31(1): 72–86.

8- IPCC.1995.ClimateChange1994,In: Houghten JT., Meira Filno L G., Bruce J.P., Lee H.,Callender,B.T., Haites E.F., Harris.

9- IPCC. 2001. Climate Change 2001. Synthesis Report, A Contribution of Working Groups. I, II and III to the third Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, Watson and the Core Writing Team (eds)".Cambridge University Press, Cambridge, UK and New York, USA.

10- IPCC. 2007. Climate Change 2007. The Physical Science Basis, A Contribution of Working Groups. I, to the forth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, Solomon and the Core Writing Team (eds)".Cambridge University Press, Cambridge, UK and New York, USA.

11- Mondal A., Kundu S., Mukhopadhyay A.2012. Rainfall trend analysis by Mann-Kendal test : a case study of north-eastern part of Cuttack District, Orassia. International Journal of Geology, Earth and Environmental Sciences, 2 (1): 70-78.

12- Maryanj. Z,. Marufi s., Abbasi H. 2009. Detection the trends of the flow rate and its relationships with meteorological parameters in Yalfan Hamedan basin using Mann- Kendall test .Third Water Resources Management. . (in Persian)

13- Monica S., Santos F.2011. Trends in extreme daily precipitation indices in Northern of Portugal. Geophysical Research Abstracts. Vol. 13, EGU2011-11285.

14- Mohamadi H.,Taghavi F. 2005. The trend of extreme temperature and precipitation indices in Tehran. Journal Of Geographical Reasearch. 53(2):151-172. (in Persian with English abstract)

15- Rezaei Banafshe M., Sarafruze F., Jalali T.2012. The Study of Daily Extreme Temperature and Precipitation in Urmia Lake Basin. Journal of Geography and Planning. 16(28):42-74. (in Persian with English abstract)

16- Raziei,T., Daneshkar Araste P., Saghafian B.2005. Annual Rainfall Trend Analysis in Arid and Semi-arid Regions of Central and Eastern Iran. Journal Of Water and Wastewater. 16(2) :73-81. (in Persian with English abstract)

17- Sensoy S, Turkoglu N, Akcakaya A, Ekikici M, Ulupinar Y, Atay H, Tuvan A, Demirbas H. 2013. Trends in Turkey Climate indices from 1960 to 2010. 6th Atmospheric Science Symposium - ATMOS 2013 3 - 5 Haziran 2013, İstanbul.

18- Shahid, S., 2011. Trends in extreme rainfall events of Bangladesh. Theoretical Applied Climatology, 104: 489-499.

19- Sneyers, R. 1990. On the statistical analysis of series of observation. World Meteorological Organization (WMO). Technical Note. No. 143, Geneva: 192 pp.

20- Sohrabi M.M., Jae H.R., Abatzoglou John., John Tracy.2012. Climate extreme and its linkage to regional droughtover Idaho, USA. Natural Hazards, 65(1):653-681.

21- Taghavi F., Mohamadi H.2007. Investigation of return period of extreme climate events to identify the environmental consequences. Journal of Environmental Studies. 33(43):11-20. (in Persian with English abstract)

22- Zhang X., Aguilar E.,Sensoy S., Melkonyan H., Tagiyeva U., Ahmed N., Kutaladze N., Rahimzadeh F., Taghipour A., Hantosh T. H., Albert P., Semawi M., Karam Ali M., Said Al-Shabibi M.H., Al-Oulan Z., Zatari., Khelet I.A.D., Hamoud S., Sagir R., Demircan M., Eken M., Adiguzel M., Alexander L., Peterson T.C., Wallis . 2005, Trends in Middle East climate extreme indices from 1950 to 2003, Journal of Geophysical Research, Vol. 110. D22104, doi:10.1029/2005JD006181.

23- Zhang X. 2007. “ETCCDI/CRD climate change indices software”, Jan 1, 2007, Climate Research Division of Environment Canada, cccma.seos.uvic.ca/ETCCDMI /software .shtml.

24- Yilmaz A.G. 2014. The effects of climate change on historical and future extreme rainfall in Antalya, Turkey. Hydrological Sciences Journal.doi:10.1080/02626667 .2014.945455.