پتانسیل‌یابی آب زیرزمینی در سازندهای سخت با بکارگیری روش‌های تصمیم‌گیری چند معیاره AHP وSAW (مطالعه موردی: حوضه آلمانه)

آب و خاک

مقاله 8، دوره 30، شماره 5 - شماره پیاپی 49، پاییز 1395، صفحه 1461-1477  

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jsw.v0i0.46758

نویسندگان

عبدالرضا واعظی هیر؛ مهری تبرمایه

دانشگاه تبریز

چکیده

محدوده مطالعاتی آلمانه با مساحت 7011 هکتار در جنوب غرب شهرستان مریوان واقع شده است. گسترش سازندهای ماسه سنگی و آذرین در این مناطق سفره‌های سازند سخت با منابع آبی مناسب از نظر کیفی بوجود آورده‌اند که در کنار منابع آبرفتی می‌توان از این آبخوان‌های سازند سخت برای تامین منابع آب استفاده نمود. بدین منظور در این پژوهش دو روش وزن دهی تجمعی ساده و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی با بکارگیری فن بردار ویژه، برای پتانسیل‌یابی منابع آب زیرزمینی مورد استفاده قرار گرفته و پارامترهای مختلف به صورت لایه های لیتولوژی، تراکم شکستگی، ارتفاع، شیب، پوشش گیاهی و جهت شیب و تراکم آبراهه جهت بررسی پتانسیل منابع آبی در نظر گرفته شده است. در این راستا لایه‌های اطلاعاتی مربوط به هر کدام از این معیارها تهیه و در محیط GIS و IDRISI طبقه‌بندی، وزن‌دهی و با استفاده از وزن دهی تجمعی ساده و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی تلفیق شدند. نتایج هر کدام از روش‌ها در پنج طبقه خیلی کم، کم، متوسط، زیاد، خیلی زیاد طبقه‌بندی شد. بر اساس نقشه‌های حاصل در هر دو روش مذکور به ترتیب مناطق شمالی غربی، غربی و جنوب غربی محدوده مطالعاتی دارای پتانسیل منابع آبی بیشتری نسبت به سایر مناطق بوده و دلیل آن می‌تواند انطباق این مناطق با مناطقی با شیب و ارتفاع پایین و پوشش گیاهی بالا و وجود پوششی از لایه تغذیه کننده آبرفتی سازند سخت باشد. مقایسه نتایج حاصل از دو روش با هم پوشانی موقعیت چشمه‌های موجود در منطقه و بررسی ارتباط بین تعداد چشمه‌ها و موقعیت قرار گیری آن‌ها بر روی مناطقی با آسیب‌پذیری متفاوت نشان می دهد که در محدوده مورد مطالعه روشAHP نسبت به SAW نتایج بهتری را نشان می دهد. بر اساس این روش بیش از 50 درصد منطقه دارای پتانسیل منابع آبی متوسط به بالایی می‌باشد که بیشتر مناطق غربی و مرکزی محدوده را شامل می‌شود.

کلیدواژه‌ها

آلمانه؛ پتانسیل یابی آب زیرزمینی؛ سازند سخت؛ فرآیند تحلیل سلسله مراتبی؛ وزن‌دهی تجمعی ساده

مراجع

1-Abshirini A. 2004. Application of remote sensing and GIS techniques in identifying and tracking potential karst groundwater resources in the anticline Pabdh- Lali. M. Sc. Thesis, Shahid Chamran University, Department of Geology. (in persian).

2- Alaii-Talegani M., Saiidi-Kia M. 2013. The role of the Component of groundwater in the form and recharge groundwater ,Study area: Zahab plain. Journal of Geographical Research, 914: 171-186. (in persian).

3- Amjadian M.R., Hesam M., Meftah Halgi M., Gorbani K. 2014. Prioritizing appropriate places of groundwater quality For agricultural purposes by using SAW and TOPSIS in GIS, The first national conference on the water crisis, Isfahan, Islamic Azad University, NCWC01_138 (in persian).

4- Bertolini M., Braglia M., Carmignani G. 2006. Application of the AHP Methodology in Making a Proposal for a Public Work Contract. International Journal of Project Management. 24: 422-430.

5- Cheng Ru.Wu., Chin Tsai. Lin & Huang Chu. Chen. 2007. Optimal selection for Taiwanese hospitals to ensure a competitive advantage by using the analytic hierarchy process and sensitivity analysis . Bulding and Environment, 42: 1431-1444.

6- Consulting Engineers and Contractors. 2011. Instruction tracing methods in the study of karstic and hardrock formation ,546p. ( (in persian).

7- Fathy A. 2012. Mapping of groundwater prospective zone using remote sensing and gis tecniques: Acase study frome the Central Eastern Desert. Egypt. Journal of African Earth Sciences 70. pp. 8-17.

8- Godsipur H. 2005. Analytical Hierarchy Process AHP. Amirkabir University of Technology, Tehran Polytechnic, Publication Center,143P. (in persian).

9- Goodchild M.F., Kemp K.K. 1992. NCGIA education activities: the core curriculum and beyond. International Journal of Geographical Information Systems. 6(4): 30320.

10- Jafari H.,Rafii Y.,Ramazani-mehrian M.,Nasiri H. 2012. Locating disposal of municipal waste in the environment by using AHP and SAW, Study area: Kohgiluyeh and Boyer-Ahmad province. Journal of Ecology,61:131-140.

11-Kresic N., Stevanovic Z. 2010. Groundwater hydrology of springs: Engineering, theory, management, and sustainability. Amsterdam: Butterworth-Heinemann/Elsevier. 262p.

12- Ma J., Fan Z. P., Huang L. H. 1999 . “A subjective and objective integrated approach to determine attribute weights”. European Journal of Operational Research. 112:397-404.

13- Mahgolo A., Chitsazan M., Mirzaii Y. 2011. Investigation potential groundwater in Hard roch formations using GIS and Remote Sensing Case Study area: North Hoseinie. Geomatics conference, Tehran, National Cartographic. (in persian).

14- Malczewski J. 1997. Propagation of errors in multicriteria location analysis: a case study. In: Fandel G, Gal T (eds) Multiple criteria decision making, Berlin springer-verlag. 448:154-155.

15- Narendra K., Nageswara R. K., Swarna L. P. 2013. Integrating Remote Sensing and GIS for Identification of Groundwater Prospective Zones in the Narava Basin. Visakhapatnam Region. Journal of the Geological Society of India. 81(2): 248-260.

16- Rahimi D., zarin-mu H., Hasangolinejad-Dezfulian H .2011 . Evaluation of potential groundwater resources by using weighted index overlay, Study area: Arsanjan plain. Journal of Geographical Research,4:17715-17733. (in persian).

17- Rahimi D., Musavi H. 2013. Evaluation potential sources of groundwater using AHP and techniques GIS, case study: Plain Shahrood Bastam. Journal of Geography and Planning ,44: 139-159.(in persian)

18- Ramazani Mehrian M., Molkmohammadi B., Jafari H.R., Rafii Y . 2011. Identifing potenttial siets for artifical recharge by using multi-criteria decision-making methods and GIS. Iranian Journal of Watershed Management Science and Engineering, 5(14): 1 (in persian).

19- Saaty T.L. 1977. A scaling method for priorities in hierarchical structures. Journal of Mathematical Psychology 15: 234-281.

20- Selvam G., Banukumar K., Srinivasan D., Selvakumar R. and Alaguraja P. 2012. Identification of ground water potential zone in hard rock terrain [Journal]. - [s.l.] : Int. Journal of Advances in Remote Sensing and GIS. 1(1): 2277 – 9450.

21- Shamsi-Khosroshahi S. 2014. Applied GIS assessment of groundwater , Case study : Gala chay basin. M. Sc. Thesis, Tabriz University, Department of Geography and Planning. (in persian).