بررسی اثرات مدیریت ارتفاع غرقاب در زراعت برنج بر عملکرد و شاخص‌های کیفی

آب و خاک

مقاله 5، دوره 30، شماره 6 - شماره پیاپی 50، اسفند 1395، صفحه 1747-1757   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jsw.v30i6.25839

نویسندگان

حمید رضا سالمی¹؛ علیرضا توکلی^{* 2}

¹سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اصفهان

²سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج

چکیده

به‌ منظور تعیین‌ اثرات‌ تغییر ارتفاع غرقاب بر عملکرد، اجزای‌ عملکرد و شاخص‌های‌ کیفی‌ برنج، آزمایشی‌ در دو سال‌ زراعی‌ و در ایستگاه‌ تحقیقات‌ شهید فزوه‌ اصفهان‌ اجرا شد. آزمایش‌ به‌ صورت‌ طرح‌ آماری‌ کرت‌های‌ خرد شده‌ در قالب ‌بلوک‌ کامل‌ تصادفی‌ در سه‌ تکرار اجرا گردید. سه‌ تیمار میزان‌ ارتفاع غرقاب شامل‌ غرقاب‌ دائم‌ با عمق‌ 5/3 سانتی‌متر در تمام‌ دوره‌ فصل‌ رشد (I1)، غرقاب‌ دائم‌ با عمق‌ 2/2 سانتی‌متر در تمام‌ دوره‌ فصل‌ رشد (I2) و تیمار کنترل‌ ارتفاع غرقاب بین‌ 1-0 سانتی‌متر (I3) در کرت‌های‌ اصلی‌ و هشت‌ رقم‌ و لاین پیشرفته برنج‌ (گرده‌ محلی‌، زاینده‌رود، سازندگی‌، حسنی‌ شمال‌، 97-67، 113-67، 47-67 و 72-67) در کرت‌های‌ فرعی‌ قرار گرفتند. در طول دوره‌ رشد و در پایان‌ فصل‌ رشد، صفات‌ عملکرد دانه‌، اجزای‌ عملکرد و خصوصیات‌ کیفی‌ شامل‌ میزان آمیلوز، دمای ژلاتینی‌ شدن‌ و ثبات و قوام‌ ژل در تیمارهای‌ مختلف‌ اندازه‌گیری‌ شد. نتایج‌ نشان‌ داد که‌ تأثیر میزان‌های‌ مختلف‌آب‌ مصرفی‌ ناشی از ارتفاع غرقاب بر درصد پوکی‌، ارتفاع‌ بوته‌، طول‌ خوشه‌، طول‌ ریشه‌، وزن‌ خشک‌ ریشه‌، ثبات و قوام‌ ژل، دمای ژلاتینی‌ شدن‌ و بهره‌وری آب معنی‌دار (01/0 P) است اما بر بقیه‌‌ی شاخص‌ها معنی‌دار نگردید. همچنین‌ ارقام‌ و لاین‌های مورد بررسی،‌ تفاوت‌ معنی‌داری‌ (01/0 P) از نظر دمای ژلاتینی‌ شدن‌، ثبات و قوام ‌ژل‌، تعداد روز تا 50 درصد رسیدگی‌، طول‌ ریشه‌، وزن‌ خشک‌ ریشه‌، ارتفاع‌ بوته‌، طول‌ خوشه‌، وزن‌ هزار دانه‌، درصد پوکی‌، عملکرد دانه‌، تعداد پنجه‌، عرض‌ و طول‌ دانه‌ شلتوک‌، تعداد دانه‌ در خوشه‌ و بهره‌وری آب داشتند. ارقام‌ از نظر دو شاخص‌ تعداد روز تا رسیدگی‌ کامل‌ و میزان آمیلوز دارای‌ تفاوت‌ معنی‌داری‌ در سطح‌ پنج‌ درصد (05/0 P) بودند. میانگین‌ مقادیر بهره‌وری آب در تیمار I3 حداکثر و برابر 77/0 کیلوگرم‌ بر متر مکعب به دست‌ آمد. همچنین‌ رقم‌ زاینده‌رود دارای‌ بالاترین‌ مقدار بهره‌وری آب بود. بعد از این‌ رقم‌، ارقام‌ 113-67 و سازندگی‌ بیش ترین‌ مقدار بهره‌وری آب را دارا بودند. با توجه‌ به‌ اهمیت‌ بهینه‌‌‌سازی‌ آب‌ مصرفی‌ به عنوان‌ دیدگاه ‌اصلی‌ در روش‌های‌ اعمال‌ غرقاب در زراعت برنج، در نواحی‌ مرکزی‌ کشور، تیمار I3 پیشنهاد می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

آب‌ مصرفی‌؛ اصفهان؛ تنش‌ آبی‌؛ خصوصیات‌ کیفی

مراجع

1- Abedi H. 1998. Rice. Agricultural Research, Education and Extension organization. Iranian Scientific Resarch Council. 77/58, 1-19. (in Persian with English abstract).

2- Abedi H., and Damadzadeh M. 1997. C-Test experiments, 1994-96. Final research report, Agricultural Research and Education Organization, Paper No 76. 343pp. (in Persian with English abstract)

3- Arabzadeh B. 2002. Water and irrigation in rice culture. Rice Research Institute of Iran. 137-140 pp. (in Persian with English abstract).

4- Arabzadeh B., and Tavakoli A.R. 2005. Optimal Management of Deficit Irrigation for Rice in Transplanted (TP) Farming. Journal of Agricultural Sciences and Natural Resources, 12(4): 20-27 (in Persian with English abstract).

5- Arabzadeh B., and Tavakoli A.R. 2006. Economic analysis of deficit irrigation management for rice in direct dry seeded farming. Journal of Agricultural Engineering Research, 7(26): 99–110. (in Persian with English abstract).

6- Herve P. 1997. Guilan, a successful irrigation project in Iran. Irrigation and Drainage Systems, 10: 95-107.

7- Keshavarz A., and Sadeghzadeh K. 2000. Agricultural water management: Current situation, future perspective and some strategies for its optimization. P. 377-397. In Proceeding of the 10th Seminar of Iran National Committee on Irrigation and Drainage, 15-16 Nov. 2000. Iran- Tehran. (in Persian with English abstract).

8- Li Y.H., and Cui Y.N. 1996. Real time forecasting of irrigation water requirements of paddy fields. Agrcultural Water Management, 31: 185-193.

9- Mc Cauley G.N. 1990. Sprinkler Vs. flood irrigation in traditional rice production regions of southeast texas. Agronomy Journal, 82: 677-683.

10- Nahvi M., Yazdani M.R., and Sorush H.R. 2000. Study the effect of interval irrigation on water using in rice, yield and yield componends. Proceddings of the 10th seminar of Iranian National Committee on Irrigation and Drainage, 15-16 Nov. 2000. Iran- Tehran. P. 289-296. (in Persian with English abstract).

11- Pirmoradian N., Kamgar-Haghigh A.A., and Sepaskhah A.R. 2000a. Estimating application and water use efficiencies of a rice field in Kooshkak area of Fars Province. P. 27-35. In Proceedings of the 10th seminar of Iranian National committee on Irrigation and Drainage, 15-16 Nov. 2000. Iran- Tehran. (in Persian with English abstract).

12- Pirmoradian N., Kamgar-Haghighi A.A., and Sepaskhah A.R. 2002b. Water requirement and KC value of rice in Kooshkak area of Fars Province. Journal of Agricultural Sciences and Natural Resources, 6(3):15-21. (in Persian with English abstract).

13- Razavipur T., Yazdani M., and Kavosi M. 2000. Effect of water stress and rice different growing stages on grain yield- binam variety. P. 613-618. In Proceedings of the 6th soil science congress of Iran. 2000. Iran- Mashhad. (in Persian with English abstract).

14- Saadati N., Asadi R., and Nasiri M. 1999. Study of stress at different growth stages on rice cultivars (Tarom and Nemat) yield and determining of water use. Final research report, Rice Research Institute, Paper No. 78.451, 19-26 pp. (in Persian with English abstract)

15- Salemi H.R., and Tavakoli A.R. 2007. Improving irrigation water productivity for rice varieties at Esfahan region. Journal of Agricultural Engineering Research, 8(1): 61–74 (in Persian with English abstract).

16- Sohrabi T., and Khoshkhahesh Y. 1998. Assessment of irrigation efficiency in Gilan and Foumanat networks. Journal of Agricultural Sciences and Natural Resources. 4(3): 1-7. (in Persian with English abstract).

17- Yazdani M.R., Fatollahzadeh F., Sharifi M.M., Padasht F., and Kavosi M. 2000. Comparision of application sprinkler and submerged irrigation methods for direct sedding and planting rice. P. 51-67. In Proceddings of the 10th Seminar of Iranian National committee Irrigation and Drainage, 15-16 Nov. 2000. Iran- Tehran. (in Persian with English abstract).