محاسبه تبخیر (مرحله اول و دوم) از خاک شور بدون پوشش

آب و خاک

مقاله 2، دوره 32، شماره 2 - شماره پیاپی 58، تیر 1397، صفحه 229-237   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jsw.v32i2.31830

نویسندگان

مهدی سلاح ورزی؛ بیژن قهرمان^* ؛ حسین انصاری؛ کامران داوری

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

با توجه به شرایط اقلیمی خشک و نیمه خشک ایران و کمبود منابع آب، تبخیر عامل مهمی در برنامه ریزی و مدیریت آب کشاورزی است که به دلیل دشواری اندازه‌گیری، تخمین آن ضروری می‌باشد. تبخیر از خاک، علاوه بر تلفات آب و منابع آبی، باعث شور شدن خاک نیز می‌شود، این اتفاق در مناطق خشک و نیمه خشک که باران اندک و آب آبیاری شور دارند، بیشتر اتفاق می‌افتد. این پژوهش در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارهای اعمال شده شامل بافت خاک، در سه سطح (شن لومی، لوم شنی، رس شنی) و چهار سطح شوری (7/0، 2، 4 و 8 دسی زیمنس بر متر) بودند. افزایش شوری در خاک، تبخیر (مرحله ی اول و دوم) را در هر سه بافت مورد پژوهش، کاهش داد (با افزایش شوری از 7/0 به 8، میران تبخیر از خاک رسی شنی 9/15%، از خاک شن لومی 4/11% و در خاک خاک لوم شنی 8/37%). با افزایش شوری در بافت رس شنی، تخمین مرحله اول و دوم تبخیر بهبود پیدا کرده (میانگین ریشه ی دوم خطا-RMSE- برای شوری 7/0 به 8، از 81/0 به 28/0) اما با افزایش شوری در بافت شن لومی (RMSE از 75/0 به 83/0)، تخمین مرحله‌ی اول و دوم تبخیر افت کرده است.

کلیدواژه‌ها

آب شور؛ تخمین؛ مراحل تبخیر؛ منابع آبی

مراجع

1- Aydin M., and Uygur V. 2006. A model for estimating soil water potential of bare fields. In Proceedings of the 18th International Soil Meeting (ISM) on Soils Sustaining Life on Earth, Managing Soil and Technology, Şanliurfa, Turkey.

2- Eagleson P.S. 1978. Climate soil and vegetation. Wiley, New Jersey.

3- Dinpajo Y., and Jahanbakhsh S. 2008. Investigation of evapotranspiration of reference plant in Iran using Hargreaves method. Proceedings of the 3th Conference on Iranian Water Resources Management. Tabriz, Iran. (In Persian).

4- Hillel D. 1998. Environmental Soil Physics. Academic, Massachusetts.

5- Kamali G. 2002. Mashhad's recent drought analysis using some indicators of drought. Journal of Metrological Organization (NIVAR), 44:79-93. (In Persian)

6- Montieth J. L. 1973. Principles of Environmental Physics. American Elsevier, New York.

7- Nassar I. N., and Horton R. Salinity and Compaction Effects on Soil Water Evaporation and Solute Distributions. Soil Science. 63: 752-758

8- Rahimpour A., Besharat S., and Rezaie H. 2008. Using GIS to estimate the evapotranspiration using the Priestley-Taylor method in the Nazlo Chai. Proceedings of the 3th Conference on Iranian Water Resources Management. Tabriz, Iran. (In Persian).

9- Raisi T., Tabatabaie S.H., and Beigiharchegani H.A. 2008. Calibration Aydin Uygur model for estimation evaporation from saline soil in arid and semi-arid region. Iranian Water Research Journal, 2:1-10. (In Persian)

10- Ritchie J. T. 1972. Model for Predicting Evaporation from a Row Crop with Incomplete Cover. Water Resources Research.8 (5): 1204-1213.

11- Salvucci G. D. 1997. Soil and moisture independent estimation of stage-two evaporation from potential evaporation and albedo or surface temperature. Water Resources Research.33 (1): 111-122.

12- Shammiri M. AH. 2002. Evaporation rate as a function of water salinity. Desalination. 150:189-203.

13- Yakirevich A., Berliner P., and Sorek S.H. 1997. A model for numerical simulating of evaporation from bare saline soil. Water Resource Research. 33(5):1021-1034.

14- Zahedi M., and Khatibi M. 2010. Hydrology. Samt. Tehran. (In Persian)