کارایی صمغ عربی در بهبود شرایط فیزیکی و شیمیایی خاک‌های شور– سدیمی و غیرشور- سدیمی اطراف دریاچه ارومیه

آب و خاک

مقاله 11، دوره 32، شماره 5 - شماره پیاپی 61، آذر 1397، صفحه 987-1001   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jsw.v32i5.71169

نویسندگان

زهرا حبیبی؛ مهدی رحمتی^* ؛ علی اصغر علیلو؛ اسماعیل کریمی

دانشگاه مراغه

چکیده

استفاده از بهبود دهنده­های خاک برای بهبود ویژگی­های فیزیکی و ساختمانی خاک بسیار متداول می­باشد. به همین جهت پژوهش حاضر به مطالعه اثرات صمغ عربی بر چندین ویژگی خاک­های شور -سدیمی و غیرشور- سدیمی تهیه شده از حاشیه جنوب شرقی دریاچه ارومیه پرداخته است. سه سطح متفاوت از صمغ عربی (صفر، 5 و 10 گرم بر کیلوگرم) در خاک­هایی با هدایت الکتریکی مختلف از 1 تا 30 دسی‌زیمنس بر متر و SAR 1 تا 58 اضافه گردید. نتایج نشان داد که کاربرد صمغ عربی تأثیر معنی­داری بر بسیاری از خصوصیات اندازه­گیری شده در هر دو خاک شور- سدیمی و غیرشور- سدیمی داشت. صمغ عربی خصوصیات بیولوژیکی خاک را حتی در خاک­های شور- سدیمی بهبود بخشید به طوری­که تنفس خاک از 67 تا 275 (mg CO2 kg-1 day-1) در خاک­های تیمار شده افزایش یافته بود در حالی‌که نرخ تنفس خاک در تیمار شاهد بین 7 تا 77 (mg CO2 kg-1 day-1) بود. همچنین نتایج مشابهی برای مقدار کربن آلی خاک به دست آمد به طوری‌که در اثر افزایش بالاترین مقدار صمغ عربی (10 گرم بر کیلوگرم)، کربن آلی خاک از 21/0 به 33/0 درصد افزایش یافت. در حالی که اثرات صمغ عربی بر روی خصوصیات خاکدانه­ها فقط در خاک­های غیرشور- سدیمی معنی­دار شد، تغییرات مثبت خاک تیمار شده با 10 گرم بر کیلوگرم صمغ عربی در مقابل تیمار شاهد در پایداری خاکدانه­ها (21 درصد در مقابل 5 درصد)، میانگین وزنی قطرخاکدانه­ها (3/0 در مقابل 06/0 میلی‌متر) و بعد فراکتال جرمی خاکدانه­ها (67/1 در مقابل 37/1) مشاهده شد. صمغ عربی همچنین هدایت هیدرولیکی اشباع خاک­های تیمار شده را افزایش و اسیدیته خاک­های مورد آزمایش را کاهش داد. پیشنهاد می­شود در تحقیقات آتی به منظور بررسی اثرات صمغ عربی در خاک­های شور- سدیمی از مقادیر بالاتر صمغ عربی (بیشتر از 10 گرم بر کیلوگرم) استفاده شود.

کلیدواژه‌ها

اصلاح کننده های خاک؛ بیوپلیمر؛ ساختمان خاک؛ کیفیت خاک؛ هیدروژل

مراجع

1- Anderson D. C., Harper K. T., and Holmgren R. C. 1982. Factors influencing development of cryptogamic soil crusts in Utah deserts. Rangeland Ecology & Management/Journal of Range Management Archives, 35: 180-185.

2- Badreldin A., Ziada A., and Blunden G. 2009. Biological effects of gum arabic: A review of some recent research. Food and Chemical Toxicology, 47: 1–8.

3- Barzegar A. R., Oades J. M., Rengasamy P., and Giles L. 1994. Effect of sodicity and salinity on disaggregation and tensile strength of an Alfisol under different cropping systems. Soil and Tillage Research, 32: 329-345.

4- Bower C. A., Reitemeier R., and Fireman M. 1952. Exchangeable cation analysis of saline and alkali soils. Soil Science, 73: 251-262.

5- Celis J., Sandoval M., and Bello N. 2011. No-linear respiration dynamics in a degraded Alfisol amended with different dose of salmon sludges. Journal of Soil Science and Plant Nutrition, 11: 58-67.

6- Celis J., Sandoval M., and Zagal E. 2009. Actividad respiratoria de microorganismos en un suelo patagonico enmendado con lodos salmonicolas. Archivos de Medicina Veterinaria, 41: 275-279.

7- Celis J.E., Sandoval M., Martinez B., and Quezada C. 2013. Effect of organic and mineral amendments upon soil respiration and microbial biomass in a saline-sodic soil. Ciencia e Investigacion Agraria, 40: 571-580.

8- Chenu C., and Stotzky G. 2002. Interactions between microorganisms and soil particles: an overview. Interactions between soil particles and microorganisms: Impact on the terrestrial ecosystem IUPAC John Wiley & Sons, Ltd, Manchester, UK:1-40.

9- Chowdhury N., Marschner P., and Burns R. G. 2011. Soil microbial activity and community composition: impact of changes in matric and osmotic potential. Soil Biology and Biochemistry, 43: 1229-1236.

10- Czarnes S., Hallett P., Bengough A., and Young I. 2000. Root‐and microbial‐derived mucilages affect soil structure and water transport. European Journal of Soil Science, 51: 435-443.

11- Dane J., and Hopmans J.W. 2002. Water Retention and Storage. Methods of Soil Analysis: Part 4 Physical Methods: 671-797.

12- El-Jack E.M.M. S. 2003. Effect of Gum Arabic on Some Soil Physical Properties And Growth Of Sorghum Grown On Three Soil Types. University of Khartoum.

13- Emdad M.R., Shahabifar M., and Fardad H. 2006. Effect of different water qualities on soil physical properties. Tenth International Water Technology Conference, Alexandria, Egypt, 647-652.

14- Farooq M., Hussain M., Wakeel A., and Siddique K. H. 2015. Salt stress in maize: effects, resistance mechanisms, and management. A review, Agronomy for Sustainable Development, 35: 461-481.

15- Garcia C., and Hernandez T. 1996. Influence of salinity on the biological and biochemical activity of a calciorthird soil. Plant and Soil, 178: 255-263.

16- Golabian H. 2010. Urumia Lake: hydro-ecological stabilization and permanence. In: Macro-engineering seawater in unique environments. Springer, pp 365-397.

17- Greenland D.J. 1972. Interactions between organic polymers and inorganic soil particles. Proceedings of International symposium on fundamentals of soil conditioning. Edited by M.F. DeBoodt. Ghent, Belgium, 37: 897-914.

18- Grossman R., and Reinsch T. 2002. 2.1 Bulk density and linear extensibility. Methods of Soil Analysis: Part 4 Physical Methods, 201-228.

19- Hassanzadeh E., Zarghami M., and Hassanzadeh Y. 2012. Determining the main factors in declining the Urmia Lake level by using system dynamics modeling. Water Resources Management, 26: 129-145.

20- Klute A., and Dirksen C. 1986. Hydraulic conductivity and diffusivity: Laboratory methods. Methods of Soil Analysis: Part 1—Physical and Mineralogical Methods, 687-734.

21- Krista E., Nikos J., and James W. 2003. Basics of Salinity and Sodicity Effects on Soil Physical Properties. Effects of Salinity on Plant Growth, 10.

22- Kullman A., Lehfeldt J., and Ben Kensten H. 1986. The effect of an organic gel on the physical and physiological properties of a sandy soil. Agrokemia Estalajan, 35: 39-47.

23- Mark H. F., Gaylord N. G., and Bikales N. M. 1969. Polysaccharides. In Encyclopedia of polymer science and technology. Wiley, New York, 11, 417.

24- Mavi M. S., and Marschner P. 2017. Impact of Salinity on Respiration and Organic Matter Dynamics in Soils is More Closely Related to Osmotic Potential than to Electrical Conductivity. Pedosphere, 27: 949-956.

25- Mavi M. S., Marschner P., Chittleborough D. J., Cox J. W., and Sanderman J. 2012. Salinity and sodicity affect soil respiration and dissolved organic matter dynamics differentially in soils varying in texture. Soil Biology & Biochemistry, 45: 8-13.

26- Metternicht G., and Zinck J. 2003. Remote sensing of soil salinity: potentials and constraints. Remote sensing of Environment, 85: 1-20.

27- Mohamed E.A. 1999. Effect of natural amendments on soil aggregate stability and water flow in different soils. M. Sc. (Agric) thesis, University of Khartoum, Sudan.

28- Nelson D., and Sommers L. E. 1982. Total carbon, organic carbon, and organic matter. Methods of soil analysis Part 2 Chemical and microbiological properties, 539-579.

29- Nimmo J.R., and Perkins K.S. 2002. 2.6 Aggregate Stability and Size Distribution. Methods of soil analysis: Part 4:317-328.

30- Oades J. M., and Waters A. G. 1991. Aggregate hierarchy in soils. Australian Journal Soil Research, 29: 815-828.

31- Postiglione L., Barbieri G., and Tedeschi A. 1995. Long-term effects of irrigation with saline water on some characteristics of a clay loam soil. Riv di Agron, 29: 24-30

32- Rhoades J., Manteghi N., Shouse P., and Alves W. 1989. Soil electrical conductivity and soil salinity: New formulations and calibrations. Soil Science Society of America Journal, 53: 433-439.

33- Salih S. A. 2011. Effect of ground water quantities and some tillage practices on soil reclamation. PhD thesis, University of Al-Neelain, Sudan.

34- Sandford P. A., and Baird J. 1983. Industrial utilization of polysaccharides. In The polysaccharides, G.O. Aspinall (ed). Academic Press, New York, 2: 414-465.

35- Shanmuganathan R., and Oades J. 1982. Effect of dispersible clay on the physical properties of the B horizon of a red-brown earth. Soil Research, 20: 315-324.

36- Tedeschi A., Angelino G., and Ruggiero C. 2006. Physical and chemical properties of long-term salinized soils. Italian Journal of Agronomy, 1: 263-270.

37- Tyler S.W., and Wheatcraft S.W. 1992. Fractal scaling of soil particle-size distributions: analysis and limitations. Soil Science Society of America Journal, 56: 362-369.

38- Warrence N. J., Bauder J. W., and Pearson K.E. 2002. Basics of salinity and sodicity effects on soil physical properties. Departement of Land Resources and Environmental Sciences, Montana State University-Bozeman, MT:1-29.

39- Whistler R., and Hymowitiz T. 1979. Guar agronomy, production, industrial use and nutrition, 1–96.

40- Wichern J., Wichern F., and Joergensen R. G. 2006. Impact of salinity on soil microbial communities and the decomposition of maize in acidic soils. Geoderma, 137: 100-108.

41- Yoder R. E. 1936. A direct method of aggregate analysis of soils and a study of the physical nature of erosion losses. Agronomy Journal, 28: 337-351.

42- Yu R., Liu T., Xu Y., Zhu C., Zhang Q., Qu Z., Liu X., and Li C. 2010. Analysis of salinization dynamics by remote sensing in Hetao Irrigation District of North China. Agricultural Water Management, 97: 1952-1960